Czym są BIG-i?
BIG, czyli biuro informacji gospodarczej, często nazywane jest także rejestrem dłużników lub rejestrem długów. To miejsce, w którym możemy sprawdzić przyszłych lub obecnych klientów, kontrahentów, dostawców i partnerów biznesowych pod względem ich dotychczasowej wiarygodności płatniczej. Firmy oraz osoby prywatne mogą tam wpisywać swoich dłużników, ale nie tylko ich. Firmy mogą również nagradzać swoich najlepszych i rzetelnych klientów, umieszczając w BIG tzw. informacje pozytywne, na przykład o sumiennie regulowanych płatnościach. Warto zaznaczyć, że dane o nieuregulowanych należnościach wpisane do rejestru biura informacji gospodarczej są dostępne dla wszystkich podmiotów, które z nim współpracują.
Wbrew obiegowej opinii, biura informacji gospodarczej nie są instytucjami publicznymi czy państwowymi, tylko prywatnymi przedsiębiorstwami. Ustawodawca postawił jednak przed nimi dodatkowe wymogi kapitałowe i organizacyjne. BIG-i działają na podstawie ustawy regulującej prawa i obowiązki wierzycieli oraz dłużników, a także samych BIG-ów. Ich zadaniem jest gromadzenie i udostępnianie zarówno informacji negatywnych o dłużnikach, jak również pozytywnych o solidnych płatnikach. Zakres działalności wszystkich BIG-ów reguluje Ustawa z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.
Obecnie na polskim rynku działają trzy biura informacji gospodarczej: BIG InfoMonitor S.A., Krajowy Rejestr Długów BIG S.A. oraz Rejestr Dłużników ERIF BIG S.A.
Biura informacji gospodarczej posiadają bazy danych i systemy wymiany informacji, z których korzystają wierzyciele (czyli podmioty, którym ktoś jest winien pieniądze), tacy jak: duże przedsiębiorstwa, średnie i małe firmy, banki i inne instytucje finansowe, jednostki samorządu terytorialnego oraz inni. Z BIG-ów mogą korzystać również osoby prywatne. Bazy te mogą zawierać zarówno informacje negatywne o długach, jak również informacje pozytywne, potwierdzające terminową spłatę zobowiązań. Coraz więcej danych pozytywnych znajduje się np. w bazie danych Rejestru Dłużników ERIF.
Instytucja biur informacji gospodarczej (BIG-ów) bywa czasami mylona z Biurem Informacji Kredytowej (BIK). BIK funkcjonuje w oparciu o przepisy ustawy Prawo bankowe. Jego istnienie wynika z przesłanki ochrony depozytów, z których banki i SKOK-i udzielają kredytów dla klientów. Banki zobowiązane są do badania i oceny zdolności kredytobiorcy do spłaty zaciągniętego zobowiązania. W przeciwnym wypadku – gdyby banki takiego obowiązku nie miały – ryzyko systemu finansowego byłoby niekontrolowane, a angażowanie się przez banki w ryzykowne udzielanie kredytów zagrażałoby bezpieczeństwu depozytów i stabilności całego systemu finansowego, nad którym czuwa Komisja Nadzoru Finansowego. Biuro Informacji Kredytowej pomaga zatem bankom i SKOK-om w wymianie objętych tajemnicą bankową informacji potrzebnych do oceny zdolności kredytowej.
Natomiast dane dotyczące zaległości pochodzących spoza sektora bankowego można znaleźć w BIG-ach (np. zadłużenie z tytułu opłat telekomunikacyjnych czy innych usług abonamentowych). Jednocześnie BIG-i zbierają także informacje z sektora finansowego. Co ważne, tylko w bazach biur informacji gospodarczej znajdziemy informacje o pozabankowych zaległościach wynikających np. z niezapłaconych faktur.
Wpis do rejestru dłużników – to nie jest trudne
Skorzystanie z usług biura informacji gospodarczej nie jest skomplikowane. Pierwszym krokiem jest podpisanie umowy z co najmniej jednym BIG-iem. Warto przy tym pamiętać, że nawiązanie takiej współpracy nie musi wymagać od przedsiębiorcy bezpośredniego kontaktu z biurem – umowa może być bowiem wygenerowana zdalnie, np. po uprzednim kontakcie telefonicznym z doradcą i przekazana pocztą.
Co ważne, przedsiębiorca-wierzyciel sam wybiera biuro, z którym chce współpracować i wpisać tam swoich dłużników. Nie ma tu ograniczeń – dłużników można wpisywać do jednego, dwóch lub wszystkich trzech BIG-ów jednocześnie. Dane o zadłużeniu mogą być przechowywane przez BIG-i aż do dziesięciu lat i mogą trafiać tam także długi przedawnione.
Biura informacji gospodarczej działające w Polsce:
| Nazwa i strona internetowa | Właściciele i ilość posiadanych akcji | Siedziba BIG |
| Krajowy Rejestr Długów BIG S.A. www.krd.pl |
Małgorzata Kaczmarski – osoba fizyczna (100% akcji) |
Wrocław |
| Rejestr Dłużników ERIF BIG S.A. www.erif.pl |
KRUK S.A. (100% akcji) – największa polska firma zarządzająca wierzytelnościami | Warszawa |
| BIG InfoMonitor S.A. www.infomonitor.pl |
BIK S.A., Związek Banków Polskich* |
Warszawa |
Jak zgłosić dłużnika do rejestru?
Dłużnika-przedsiębiorcę (firmę) można wpisać, gdy wartość zadłużenia jest nie mniejsza niż 500 zł, jeśli jednak z zapłatą spóźnia się konsument, wystarczy już zaległość w wysokości 200 złotych. Od terminu płatności powinno upłynąć co najmniej 60 dni. Na miesiąc przed planowanym wpisem dłużnika do rejestru należy go ostrzec o takiej możliwości, wysyłając wezwanie do zapłaty, zawierające specjalną klauzulę ostrzegawczą dotyczącą dopisania dłużnika do BIG. Jeżeli mimo wezwania dług nie zostanie uregulowany, wpis do rejestru będzie możliwy i zgodny z prawem. Aby ostrzec o zamiarze umieszczenia dłużnika w BIG, wystarczy taką informację wysłać listem poleconym lub doręczyć mu do rąk własnych. Pismo takie powinno zawierać zawiadomienie o zamiarze dopisania nierzetelnego płatnika do BIG wraz ze wskazaniem konkretnego biura. Nieodebranie takiego listu poleconego przez dłużnika nie wstrzymuje procedury dopisywania do rejestru.
W jaki sposób dłużnik może zniknąć z rejestru?
Należy po prostu spłacić zadłużenie. Po odnotowaniu spłaty wierzyciel ma obowiązek w ciągu 14 dni usunąć z BIG dane byłego już dłużnika. Jeśli tego nie zrobi, grożą mu sankcje wynikające z ustawy. Po uregulowaniu całości zaległości dane negatywne zostają wykreślone z rejestru, a dłużnik może znów bez przeszkód działać na rynku i zacząć budować swoją pozytywną historię płatniczą.
Skuteczne narzędzie
Wpis do rejestru dłużników to obecnie jedno z najskuteczniejszych narzędzi stosowanych wobec nierzetelnych płatników. Wpisywanie i sprawdzanie danych w BIG jest popularne zarówno wśród przedsiębiorców, jak i osób prywatnych. W ten sposób z jednej strony np. instytucje finansowe mogą ustrzec się przed rozpoczęciem współpracy z nierzetelnym klientem, którego dane widnieją w rejestrze. Z drugiej zaś przedsiębiorca może ostrzec innych uczestników rynku przed niesolidnymi uczestnikami obrotu gospodarczego. Na tym polega zorganizowany system wymiany informacji gospodarczych, doskonale znany i doceniany w gospodarkach zachodnich. Pozwala on wierzycielom podejmować działania prewencyjne zanim będzie za późno (np. w postaci wpłat gotówkowych, żądania dodatkowych zabezpieczeń, aż po rezygnację ze współpracy z dłużnikiem widniejącym w rejestrze).
Dla dłużników z kolei obecność danych negatywnych w rejestrze to duże utrudnienie w normalnym funkcjonowaniu na rynku i obniżenie własnej reputacji handlowej. Dlatego sankcja wpisu dłużnika do rejestru działa dyscyplinująco i stanowi skuteczny motywacja do spłaty zaciągniętego i niespłaconego zobowiązania wobec kontrahenta.
Konsekwencje wpisu do rejestru
Dla przedsiębiorców wpis do BIG to przede wszystkim kłopoty biznesowe – utrata potencjalnych lub obecnych kontrahentów, którzy będą mieć obawy przed dalszą współpracą. Mogą oni też zażądać dodatkowych zabezpieczeń lub płatności z góry gotówką. Z systemów BIG korzystają także banki i inne instytucje finansowe, zatem prawdopodobieństwo odmowy udzielenia kredytu, pożyczki czy innych źródeł finansowania jest bardzo realne.
Konsumenci mogą także napotkać szereg utrudnień w dostępie do kredytów i pożyczek, zakupów ratalnych. Często może to oznaczać także brak możliwości korzystania z usług sprzedawanych w systemach abonamentowych (np. telekomunikacyjnych, internetowych czy TV), a także np. trudności z wynajmem mieszkania.
Wpisy pozytywne budują wiarygodność
Na mocy art. 18 Ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych, biura informacji gospodarczej prowadzą również bazę wpisów pozytywnych o terminowo zrealizowanych płatnościach. Pozytywny wpis może być wykorzystywany przez różne przedsiębiorstwa lub instytucje jako narzędzie motywujące do terminowej spłaty zobowiązań. Dzięki fakturom i rachunkom zapłaconym na czas każdy uczestnik obrotu gospodarczego może budować swoją pozytywną historię płatniczą i wiarygodność. Ta z kolei może pomóc np. w uzyskaniu lepszych warunków współpracy z usługodawcami. Rejestr Dłużników ERIF zachęca do aktywnego korzystania z możliwości dodawania wpisów pozytywnych. W internetowym serwisie infoPozytywni.pl można znaleźć wszystkie niezbędne informacje na ten temat.
Dlaczego warto korzystać z tej możliwości? Powód jest prosty – na popularyzacji informacji pozytywnej zyskują wszyscy. Klienci, którzy nie mają zadłużenia mogą potwierdzić swoją wiarygodność płatniczą, natomiast podmioty, które z różnych przyczyn znalazły się na liście dłużników, mogą odbudować swój wizerunek dobrego płatnika. To także dobry sposób na docenienie sumiennego kontrahenta.
Pozytywny wpis do rejestru może zostać dodany przez uczestników rynku na wniosek lub za zgodą firmy lub osoby, której dotyczy. Zgłaszane wpisy pozytywne muszą spełniać kilka warunków. Wpisu można dokonać, jeśli od chwili spełnienia zobowiązania upłynęło nie więcej niż dwanaście miesięcy, a należność została uregulowana w terminie lub z opóźnieniem mniejszym niż 60 dni. Zobowiązania ratalne mogą zostać zgłoszone, jeśli wszystkie dotychczas wymagalne raty zostały spłacone w całości.
Lepiej zapobiegać niż leczyć
Biuro informacji gospodarczej skutecznie motywuje dłużników do uregulowania wierzytelności. Znaczenie BIG-ów dla przedsiębiorców wykracza jednak poza wsparcie w odzyskiwaniu długów. W niepewnej sytuacji gospodarczej szczególnie ważne jest podejmowanie decyzji biznesowych w oparciu o sprawdzone informacje i weryfikację wiarygodności płatniczej kontrahenta. Także w tej kwestii biura informacji gospodarczej są bardzo pomocne, gdyż oferują swoim klientom szereg narzędzi prewencyjnych, pomagając ustrzec się przed nierzetelnymi płatnikami.
Sprawdzanie wiarygodności
Sprawdzenie potencjalnego kontrahenta w biurze informacji gospodarczej to jedna z podstawowych czynności, o której przedsiębiorcy powinni zawsze pamiętać przed zawarciem nowego kontaktu, czy kontynuacji współpracy z dotychczasowym partnerem, w sytuacji gdy zmieniła się formułę współpracy, np. kredyt kupiecki. W wyniku sprawdzenia danych gospodarczych na temat partnera biznesowego, z którym planujemy rozpocząć współpracę, otrzymujemy raport stanowiący podsumowanie jego aktualnej dyscypliny płatniczej. Raport przedstawia m.in. dane o zobowiązaniu, dłużniku i wierzycielu. Z dokumentu dowiemy się również, jaka jest suma zaległości oraz data ich powstania, nazwa wierzyciela, a także czy zadłużenie zostało zakwestionowane. Z tego samego dokumentu możemy dowiedzieć się o informacji pozytywnej dopisanej przez innego uczestnika rynku, dotyczącej naszego partnera biznesowego. Dzięki temu biuro informacji gospodarczej nie tylko ostrzega przed podjęciem ryzykownych decyzji biznesowych, ale także buduje wiarygodność. Prowadzona przez Rejestr Dłużników ERIF baza wpisów pozytywnych o terminowo zrealizowanych płatnościach liczy już ponad 16 tysięcy takich informacji i tylko w czwartym kwartale 2012 roku wzrosła o 62 proc. w porównaniu do poprzedniego kwartału.
Monitoring
Problemy finansowe, zatory płatnicze u naszych partnerów i u nas mogą pojawić się w każdej chwili. Dlatego warto zadbać o posiadanie informacji o naszych kluczowych kontrahentach dostarczanej na bieżąco, przez biuro informacji gospodarczej.
Brak monitorowania kontrahentów może doprowadzić naszą firmę do utraty płynności. System wczesnego ostrzegania jest zatem bezcenny. Dzięki takim narzędziom możemy skutecznie i szybko zareagować na problemy finansowe naszego partnera, a tym samym zabezpieczyć swoje interesy. Zwiększa to szansę na szybką reakcję, zmianę warunków lub nawet wycofanie się ze współpracy, zanim pojawią się problemy z płatnościami. Monitoring pokazuje także pojawiające się na temat podmiotu informacje pozytywne, potwierdzające wiarygodność płatniczą kontrahenta. Dzięki monitorowaniu bazy wiemy o każdej aktualizacji na wpisanych już sprawach, jak i dopisywanych nowych zaległościach. Często nie wystarczy jednorazowe sprawdzenie wiarygodności partnera biznesowego na początku współpracy – warto na bieżąco monitorować sytuację swoich stałych kontrahentów.
Korzystanie z tej usługi jest bardzo proste. Wystarczy w biurze informacji gospodarczej podać NIP, aby otrzymywać bezpośrednio na adres poczty elektronicznej informacje o wszelkich zmianach danych wpisanych do BIG dotyczących monitorowanego podmiotu.
Ostrzeżenia
Pieczęć prewencyjna jest jednym z namacalnych elementów procesu prewencyjnego i może być bez przeszkód umieszczana na wszystkich fakturach lub umowach handlowych. Pieczęć prewencyjna to dla współpracujących podmiotów wyraźny sygnał, że konsekwencją uchylania się od zapłaty może być wpis do biura informacji gospodarczej. A to utrudni nierzetelnemu kontrahentowi prowadzenie działalności gospodarczej.
Wezwania do zapłaty
Przedsiębiorcy współpracujący z BIG-ami otrzymują zwykle gotowy wzór wezwania do zapłaty, zawierający informacje o możliwości dopisania danych dłużnika do rejestru. Wysyłając takie wezwanie do kontrahentów zalegających z płatnościami, przedsiębiorca spełnia jednocześnie ustawowy wymóg informowania dłużników o zamiarze dopisania ich danych do rejestru. Dzięki wysyłce takiego wezwania przedsiębiorca ma możliwość dopisania informacji gospodarczej do bazy BIG. Uzmysłowienie sobie konsekwencji upublicznienia danych w BIG powodują, że coraz więcej przedsiębiorców reguluje swoje zobowiązania już na etapie „pieczęci prewencyjnej” lub po otrzymaniu wezwania do zapłaty z informacją o wpisie do BIG w przypadku nieuregulowania płatności.
BIG-i dobrym pomysłem na trudne czasy
Sytuacja gospodarcza nie napawa optymizmem. Maleje dynamika wzrostu PKB, rośnie bezrobocie, spada produkcja. Gospodarcze trudności widać w bazach biur informacji gospodarczej. Przykładowo, tylko w jednym z nich na koniec 2012 roku znajdowały się nieuregulowane należności na kwotę ponad 7 mld złotych. Każdy z ponad 1,35 mln zgłoszonych długów to problem dla wierzyciela, potencjalny zator płatniczy, który w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw może prowadzić nawet do bankructwa. Warto zatem korzystać z usług przynajmniej jednego z biur informacji gospodarczej. To cenne wsparcie w podejmowaniu decyzji biznesowych i odzyskiwaniu przeterminowanych wierzytelności. Procedury są stosunkowo proste, koszty – niewielkie, a możliwe korzyści – bardzo duże.
Edyta Szymczak
Prezes Zarządu
Rejestr Dłużników ERIF BIG SA
