Działalność Aniołów Biznesu, rozpowszechniona w Stanach Zjednoczonych i w krajach Europy Zachodniej, jak Wielka Brytania czy Francja, w Polsce wciąż jest stosunkowo nowym i słabo rozpoznanym zjawiskiem. Wielu przedsiębiorców nie ma żadnej wiedzy w tym zakresie, podczas gdy Business Angels mogą stanowić niezwykle atrakcyjne źródło kapitału dla młodych firm.

Mianem Aniołów Biznesu określa się zamożnych inwestorów prywatnych, którzy są skłonni przeznaczyć środki finansowe na inwestycje o charakterze udziałowym w niepubliczne (a zatem nie notowane na giełdzie papierów wartościowych) przedsiębiorstwa sektora MSP. Podmioty te znajdują się często we wczesnym stadium rozwoju, wykazując duży potencjał wzrostu swojej wartości. Inwestycje tego rodzaju są bez wątpienia znaczącym wyzwaniem dla inwestora, który musi liczyć się z tym, iż na wczesnym etapie rozwoju firmy ryzyko niepowodzenia danego przedsięwzięcia jest bardzo wysokie. Dlatego też, decydując się na udzielenie finansowego wsparcia takiemu przedsiębiorstwu, Anioł Biznesu oczekuje ponadprzeciętnej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału.

Fundusz vs Anioł Biznesu - którego inwestora wybrać?

Anioł Biznesu, podobnie jak fundusz venture capital, jest dawcą tzw. kapitału podwyższonego ryzyka. Ogólna idea działalności inwestycyjnej prowadzonej przez tych inwestorów jest podobna, ale występuje między nimi także kilka ważnych różnic. Business Angel to inwestor prywatny, dokonujący inwestycji we własnym imieniu i przy wykorzystaniu własnych środków finansowych, podczas gdy działalność funduszu ma charakter dalece sformalizowany – fundusz to inwestor instytucjonalny, inwestujący środki zgromadzone od innych podmiotów. Oba podejścia do podejmowania inwestycji (formalne lub nieformalne) mają oczywiście swoje wady i zalety. Z jednej strony sformalizowane wymogi i postępowanie według ściśle określonej polityki inwestycyjnej daje większe bezpieczeństwo dokonanej inwestycji. Fundusze mają w swoich portfelach zazwyczaj kilka lub nawet kilkanaście inwestycji, tak więc odpowiednie procedury pomagają im w bezpieczny i efektywny sposób zarządzać tym portfelem. Z drugiej strony jednak inwestor formalny nie jest tak elastyczny w dostosowywaniu się do zmian, jak Business Angel. Inwestor w postaci Anioła Biznesu nie jest skrępowany procedurami, zatem może w zdecydowanie bardziej elastyczny i dynamiczny sposób dostosowywać się do zmian, które zachodzą zarówno w przedsiębiorstwie, jak również jego otoczeniu.
@@

O wyborze pomiędzy Aniołem Biznesu i funduszem venture capital może decydować także wielkość kapitału, jaką przedsiębiorca zamierza pozyskać i jakiej potrzebuje do rozwoju swojego biznesu. Pod względem wielkości inwestycji fundusze są w stanie zgromadzić i przeznaczyć na inwestowanie zdecydowanie większe kwoty. Business Angels, dysponujący nieporównywalnie mniejszym kapitałem, specjalizują się zatem w inwestycjach rzędu kilkuset tysięcy do kilku milionów złotych. W konsekwencji tego fundusze dysponujące znacznie wyższymi kwotami wybierają przedsiębiorstwa większe (a co za tym często idzie – dojrzalsze), co de facto zamyka drogę do ubiegania się o kapitał z tego źródła małych i młodym firmom, potrzebującym stosunkowo niewielkich kwot do realizacji swoich planów biznesowych. Dla takich przedsiębiorstw optymalnym rozwiązaniem może być zatem współpraca z Aniołem Biznesu.

Korzyści z „anielskiego” wsparcia

Poza najważniejszą zaletą, jaką jest zastrzyk gotówki na rozwój, inwestor często wnosi do firmy wartość dodaną w postaci wiedzy, doświadczenia i cennych kontaktów w branży. Stanowi to tzw. kapitał menedżerski, który wielu młodym przedsiębiorcom jest niemal tak samo potrzebny, jak środki finansowe. Anioł Biznesu oferuje przedsiębiorcy pomoc w pozyskaniu dodatkowego finansowania, wsparcie przy planowaniu strategicznym, pomoc w dostępie do potencjalnych klientów i dostawców czy wreszcie doradztwo oraz wsparcie w zakresie marketingu i tworzenia sieci sprzedaży. Korzyści takie oferują także niektóre fundusze venture capital, zaliczane do grona aktywnych inwestorów instytucjonalnych, jednak bez wątpienia większą aktywnością w zarządzaniu firmą wykazują się Business Angels. Takiej ingerencji inwestora w biznes nie należy jednak postrzegać przez pryzmat zagrożeń – co zdarza się dość często. Dla małych przedsiębiorstw, które dopiero rozpoczynają działalność, aktywne partnerstwo ze strony Anioła Biznesu może być niezwykle korzystne. Warto pamiętać, iż inwestor poprzez dokonaną inwestycję staje się współwłaścicielem przedsiębiorstwa i jego cel jest zbieżny z celem dotychczasowym właścicieli - a jest nim dynamiczny wzrost wartości firmy.

Rynek Business Angels w liczbach

Niezwykle trudno jest oszacować wielkość „rynku” Aniołów Biznesu, zarówno pod względem liczebności tych inwestorów, jak również aktywności inwestycyjnej, którą wykazują. Najbardziej wartościowym źródłem informacji o działalności Business Angels w Europie – w tym także w Polsce – są statystyki prowadzone przez organizację EBAN (ang. European Business Angels Network). Zrzesza ona krajowe sieci Aniołów Biznesu z całej Europy, a także ich narodowe federacje, w skład których wchodzą sieci funkcjonujące w danym kraju. Dlaczego działalność Aniołów Biznesu jest zjawiskiem tak trudnym do zbadania? Główny powód leży w istocie i charakterze tego rodzaju inwestorów – należą do nich osoby prywatne, które cenią sobie anonimowość i bardzo rzadko ujawniają informacje na temat dokonywanych inwestycji. Rynek Business Angels ma zatem w przeważającej części nieformalny charakter i właściwie jedynym źródłem informacji na jego temat są częściowe statystyki dostarczane przez sieci Aniołów Biznesu, w których zrzeszona jest pewna liczba tych inwestorów.

Według EBAN, w 2009 r. (ostatnie dostępne dane) w Europie funkcjonowało 391 sieci zrzeszających ok. 14,8 tys. Aniołów Biznesu. Inwestorzy ci dokonali w tym okresie niemal 1,4 tys. transakcji na łączną kwotę 275,9 mln euro. Liczba sieci Business Angels w Europie na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat dynamicznie wzrastała – wraz z nią liczba inwestorów działających w ramach formalnych organizacji. W 2000 r. było ich zaledwie 132, a obecnie w Europie funkcjonuje więcej sieci niż w USA, które przez wielu uznawane są za kolebkę Business Angels. W 2009 r. w Stanach Zjednoczonych zidentyfikowano 340 działających sieci zrzeszających 6,5 tys. inwestorów (statystyki według Angel Capital Association, ACA). Nie oznacza to jednak, iż europejski rynek jest większy, gdyż – jak wcześniej wspomniałam – statystyki te dotyczą jedynie części inwestorów zrzeszonych w sieciach, podczas gdy większość transakcji dokonywanych jest na rynku nieformalnym, poza jakimikolwiek organizacjami. W tym zakresie można opierać się jedynie na pewnych szacunkach, według których w Europie może działać ok. 75 tys. Aniołów Biznesu, którzy zainwestowali w 2009 r. 3-5 mld euro, podczas gdy w USA inwestorów tych jest prawdopodobnie ponad 250 tys., a wysokość środków jakie zainwestowali w 2009 r. sięgnęła 17,7 mld euro (dane EBAN i ACA). Szacunki te pokazują wyraźnie, iż rynek amerykański jest dużo większy od europejskiego. Dają one także pogląd na to, jak niewielka liczba inwestycji dokonywana jest za pośrednictwem sformalizowanych organizacji Aniołów Biznesu.

Polski rynek aniołów Biznesu jest jeszcze stosunkowo młody. Z ponad 390 sieci zidentyfikowanych przez EBAN w 2009 r. Europie, zaledwie osiem to rodzime organizacje. Dla porównania, we Francji sieci tych było 80, w Hiszpanii 54, a w Wielkiej Brytanii 48. W Polsce Aniołów Biznesu jest prawdopodobnie zaledwie kilkuset, nie ma także oficjalnych informacji na temat wartości dokonywanych przez nich inwestycji. Jednak potencjał polskiej gospodarki oraz rosnąca liczba przedsiębiorstw zdolnych wprowadzać innowacyjne produkty i usługi oraz kreować zaawansowane rozwiązania technologiczne, dają nadzieję na równie dynamiczny rozwój rodzimych inwestycji Business Angels, jak w krajach Europy Zachodniej, czy też USA. 

¬ródło: Gazeta Małych i ¦rednich Przedsiębiorstw



Agnieszka Raczewska
Dyrektor Operacyjny, GoAdvisers SA