Poniższy artykuł ma na celu przybliżyć systemy podatkowe tych państw oraz ułatwić podatnikom orientację w tej, czasami zawiłej, materii, jaką jest prawo podatkowe.

W Niemczech uniwersalny numer identyfikacji podatkowej(Steuer-Identifikationsnummer) obowiązuje dopiero od roku 2008. Numer ten przyznawany jest automatycznie przez Federalny Urząd ds Podatków po otrzymaniu od gminy informacji o dokonaniu przez podatnika zameldowania na jej terenie.

Informację o nadaniu tego numeru podatnik otrzymuje pisemnie na wskazany adres zamieszkania w Niemczech. Podatnik musi także dokonać zgłoszenia dla celów poboru podatku od wynagrodzeń (Lohnsteuer). Podatek ten nie powinien być jednak widziany jako odrębny ciężar, gdyż w praktyce stanowi on zaliczkę na podatek dochodowy (Einkommensteuer).

Do końca 2010 r. podstawowym dokumentem dla celów podatku dochodowego była tzw. karta podatkowa (Lohnsteuerkarte), wydawana przez urząd gminy, na terenie której pracownik był zameldowany. Rok 2011 jest rokiem przejściowym dla nowego systemu rozliczeń, który w pełni wejdzie w życie z początkiem roku 2012. Osoby rozpoczynające pracę w Niemczech w roku 2011, po dopełnieniu obowiązków meldunkowych, muszą złożyć we właściwym urzędzie skarbowym druk Antrag auf Ausstellung einer Bescheinigung für den Lohnsteuerabzug 2011 (wniosek o wydanie zaświadczenia dla celów pobrania podatku od wynagrodzeń za rok 2011).

Na podstawie tego wniosku zostanie wydany dokument Ersatzbescheinigung (zaświadczenie zastępcze), który należy dostarczyć pracodawcy. W oparciu o dane zawarte w tym dokumencie następuje przypisanie podatnika do danej klasy podatkowej (patrz ramka). Począwszy od stycznia 2012 r. karta podatkowa będzie wydawana jedynie w formie elektronicznej na wniosek pracodawcy. 
@@

Rozliczenie podatku dochodowego

Podstawą do wypełnienia zeznania podatkowego jest otrzymana od pracodawcy informacja o wysokości uzyskanego wynagrodzenia oraz wysokości pobranego podatku od wynagrodzeń za dany rok podatkowy, który odpowiada rokowi kalendarzowemu.

Zasadniczo, osoba która uzyskuje dochody wyłącznie z jednego stosunku pracy, nie jest obowiązana do złożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (Einkommensteuererklärung). Obowiązek złożenia zeznania dotyczy m.in. osób, które w roku podatkowym były zatrudnione w więcej niż jednym zakładzie pracy, dla których w karcie podatkowej została uwzględniona kwota wolna (Freibetrag), czy osób otrzymujących w trakcie roku zasiłek dla bezrobotnych.

W takich przypadkach zeznanie musi być złożone w terminie do 31 maja roku następnego. Ciekawostką jest, iż w przypadku, gdy zeznanie podatkowe wypełniane jest przez doradcę podatkowego, istnieje możliwość złożenia wniosku o przedłużenie terminu na rozliczenie z fiskusem do dnia 30 września.

Ponadto podatnik może złożyć zeznanie "dobrowolnie", w celu skorzystania z przysługujących mu ulg i zwolnień, które nie zostały uwzględnione w trakcie poboru podatku od wynagrodzeń lub w przypadku zaistnienia w ciągu roku podatkowego podstaw do zmiany klasy podatkowej na korzystniejszą. W takich przypadkach zeznanie podatkowe, w którym wnioskuje się o zwrot nadpłaconego podatku, może być złożone w ciągu 4 lat licząc od końca roku podatkowego, za który powstała nadpłata (przykładowo: zeznanie podatkowe za rok 2011 może być złożone do końca grudnia 2015 r.).

Inne podatki płacone przez osoby fizyczne

Oprócz podatku od dochodów osobistych, osoby które zadeklarowały przynależność do danej religii, są obowiązani uiszczać podatek kościelny (Kirchensteuer). Podatek ten wynosi 8 proc. w Bawarii oraz Badenii-Wirtenbergi i 9 proc. w pozostałych landach, zaś podstawą do jego wyliczenia jest kwota należnego podatku dochodowego. Przynależność do danej religii określa się w momencie dopełniania obowiązków meldunkowych w urzędzie gminy.

Wszystkich podatników obowiązuje natomiast dodatek solidarnościowy (Solidaritätszuschlag) w wysokości 5,5 proc. liczony dla pracowników od kwoty podatku od wynagrodzeń.

Skala podatkowa

W Niemczech obowiązuje progresywna skala podatkowa, przy czym stawka podatku zależy od wysokości dochodu do opodatkowania. W roku 2011 kwota wolna od podatku wynosi 8004 €. Inaczej niż w Polsce, niemieckie przepisy podatkowe nie określają wprost stawki podatku w procentach. Ciężar podatkowy określa się na podstawie wzoru, którego formuła zmienia się wraz z wysokością dochodu. Po dokonaniu stosownych obliczeń dla dochodu na poziomie 8005€ uzyskujemy stawkę podatku na poziomie 14 proc., która rośnie aż do stawki 42 proc. dla dochodów równych i przekraczających kwotę 52.882 €. Dochód powyżej 250.731€ opodatkowany jest liniową stawką wynoszącą 45 proc.

Aspekty praktyczne

W Niemczech, inaczej niż w Polsce, podatnik ustalając dochód do opodatkowania ma prawo uwzględnić koszty, które faktycznie poniósł w celu uzyskania dochodu, jakim jest wynagrodzenie ze stosunku pracy, jeżeli ich faktyczna udokumentowana kwota przekracza kwotę kosztów ryczałtowych wynoszącą 1000€ w roku 2011.

Kosztami tymi mogą być również wydatki poniesione w związku z ubieganiem się o posadę, jak koszty zdjęć do CV, kserokopie wymaganych dokumentów, koszty dojazdu na miejsce rozmowy kwalifikacyjnej, pod warunkiem, iż starania te zakończą się zawarciem umowy o pracę. Niemieckie prawo podatkowe przewiduje również ryczałtowe koszty związane z dojazdem pracownika do miejsca pracy samochodem, motorem a nawet rowerem, których wysokości zależna jest od ilości kilometrów, jakie dziennie pokonuje pracownik oraz stawek za 1 km określonych w przepisach niemieckiego prawa podatkowego.

System podatkowy w Austrii

W Austrii rejestracja dla celów podatkowych powiązana z nadaniem numeru identyfikacji podatkowej (Steuernummer), odbywa się w urzędzie skarbowym. Po wypełnieniu odpowiedniego formularza podatnik natychmiast otrzymuje własny numer identyfikacyjny, którym należy się posługiwać przy wszystkich kontaktach z urzędem skarbowym.

Osoby zatrudnione w Austrii płacą podatek dochodowy pod postacią podatku od wynagrodzeń (Lohnsteuer), osoby prowadzące działalność na własny rachunek podlegają bezpośrednio podatkowi dochodowemu (Einkommensteuer), przy czym dla obu tych podatków obowiązuje ta sama skala podatkowa - różnice polegają głównie w sposobie pobierania podatku oraz możliwości zastosowania danych ulg i zwolnień. Podatek od wynagrodzeń odprowadzany jest do urzędu skarbowego przez pracodawcę (podobnie jak w Polsce zaliczki).

Rozliczenie podatku dochodowego

Austriacki system podatkowy zawiera rozbudowane zasady odliczeń zarówno od dochodu jak i od podatku, przy czym odliczenia te są uwzględniane przez pracodawcę na etapie kalkulacji podatku od wynagrodzeń.

Dla pracownika kluczowym dokumentem jest karta podatkowa (Lohnzettel), w której pracodawca powinien uwzględnić wynagrodzenie, zapłacone składki ubezpieczeniowe, podstawę opodatkowania a także pobrany podatek od wynagrodzeń.

Interesujący jest fakt, iż nie każdy pracownik jest obowiązany do złożenia rocznego zeznania podatkowego (ArbeitnehmerInnenveranlagung). Obowiązek ten powstaje przykładowo jeżeli oprócz przychodów ze stosunku pracy, podatnik uzyskał przychody z umowy zlecenia lub o dzieło lub przy kalkulacji podatku od wynagrodzeń dane ulgi zostały wykazane w wysokości większej niż należna. Dla pierwszego przypadku termin złożenia zeznania upływa 30 kwietnia roku następnego, w pozostałych przypadkach jest to 30 września roku następnego. Ponadto, w ciągu pięciu lat od zakończenia roku podatkowego, urząd skarbowy może się zwrócić do nas z pismem o złożenie rocznego zeznania podatkowego za dany rok.

Inne podatki płacone przez osoby fizyczne

W Austrii osoby, które w formularzu meldunkowym zadeklarowały przynależność do danej religii, obowiązane są opłacać rocznie podatek kościelny (Kirchensteuer). Stawka tego podatku wynosi 1 proc. zaś podatek jest liczony od kwoty rocznych dochodów podatnika. W przypadku zadeklarowania braku wyznania i przynależności do jakiejkolwiek gminy wyznaniowej obowiązek opłacania podatku kościelnego nie powstaje.

Skala podatkowa

W kraju nad Dunajem obowiązuje progresywna skala podatkowa z dość wysoką kwotą wolną od podatku, wynoszącą bowiem na rok 2011 12.000€ dla pracowników oraz 11.000€ dla osób prowadzących działalność na własny rachunek. W Austrii obowiązują trzy stawki podatku: dla dochodu w kwocie od 11.001€ do 25.000€ stawka podatkowa wynosi 36,5 proc., dla dochodów od 25.001 do 60.000€ stawka wynosi 43,21 proc. Dochody powyżej 60.000€ dochody opodatkowane są stawką 50 proc.

Aspekty praktyczne

W austriackich przepisach podatkowych szczegółowo uregulowano zasady doliczania do przychodu pracowników wartości świadczeń rzeczowych otrzymywanych od pracodawcy. ¦wiadczeniami powiększającymi przychód jest udostępnienie samochodu służbowego do celów prywatnych pracownika, nieodpłatne udostępnienie miejsca postojowego w czasie pracy dla prywatnego samochodu pracownika czy nieodpłatne lub częściowo nieodpłatne zapewnienie mieszkania służbowego. Wartość tych świadczeń podlegająca opodatkowaniu jest określona w przepisach austriackiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak uniknąć podwójnego opodatkowania?

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zwarta pomiędzy Polską a Niemcami, a od stycznia 2009 r. także umowa zawarta pomiędzy Polską a Austrią, jako metodę unikania podwójnego opodatkowania dla dochodów z pracy najemnej wskazują metodę progresywnego zaliczenia. Powyższe oznacza, iż osoby które świadczą pracę na terytorium Niemiec/Austrii zaś ich miejsce zamieszkania dla celów podatkowych znajduje się w Polsce, płacą w Polsce podatek wyłącznie od dochodów osiągniętych na terytorium Polski. Wysokość dochodu osiągniętego w Niemczech/Austrii bierze się pod uwagę jedynie przy ustalaniu stawki podatku, jaką opodatkowane są dochody osiągnięte w kraju. Jeżeli podatnik nie osiągnął w Polsce żadnych dochodów, wówczas nie płaci w Polsce podatku dochodowego.

Agnieszka Sakowska, konsultant podatkowy, Departament Podatków Bezpośrednich ECDDP
Magdalena Pancewicz, dyrektor Departamentu Podatków Bezpośrednich ECDDP