Które podmioty są zobowiązane do zbadania sprawozdania finansowego
Obowiązkiem poddania audytowi sprawozdania finansowego obłożone są przede wszystkim banki oraz zakłady ubezpieczeń i reasekuracji. Podlegają mu także fundusze emerytalne i jednostki działające na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi i o funduszach inwestycyjnych, a także spółki akcyjne (z wyjątkiem tych, które na dzień bilansowy pozostają w organizacji).
Do zbadania sprawozdania zobligowane są również jednostki, których dane finansowe wykazane w sprawozdaniu finansowych za roku poprzedni jednocześnie spełniły przynajmniej dwa poniższe warunki:
- ich średnioroczne zatrudnienie, w przeliczeniu na pełne etaty, wyniosło przynajmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,
- ich przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro (patrz „Jak dokonać przeliczenia”).
Kiedy zawrzeć umowę z audytorem
Badanie sprawozdania finansowego odbywa się na podstawie umowy. Najlepiej podpisać ją jeszcze przed zakończeniem okresu obrotowego, który ma podlegać badaniu. Audytor ma wówczas możliwość wzięcia udziału w inwentaryzacji znaczących pozycji majątku spółki na koniec okresu rozliczeniowego. Pozwala to także na przeprowadzenie badania wstępnego (jeszcze przed końcem roku) i przedyskutowania z audytorami istotnych kwestii dotyczących sprawozdawczości finansowej.
Należy pamiętać, że podpisanie umowy powinno być poprzedzone podjęciem uchwały o wyborze audytora przez organ uprawiony w spółce do zatwierdzania sprawozdań finansowych. W praktyce uchwała taka podejmowana jest najczęściej przez zgromadzenie wspólników lub akcjonariuszy albo radę nadzorczą. Wyboru audytora nie powinien natomiast dokonywać zarząd spółki – przepisy nie przewidują bowiem takiej możliwości.
Zanim audyt się rozpocznie
Jeżeli badanie odbywa się po raz pierwszy lub firma zdecydowała się na zmianę audytora, jeszcze przed rozpoczęciem samego badania pomocne będzie zorganizowanie wstępnego spotkania Zarządu spółki i osoby odpowiedzialnej za jej sprawy księgowe z audytorem. Jest to okazja do omówienia sposobu i terminów przeprowadzenia badania, tak aby przebiegło ono efektywnie i w najdogodniejszym dla stron terminie.
Ustalenie harmonogramu wizyty audytora pomoże służbom finansowym w odpowiednim zaplanowaniu pracy i pozwoli zapewnić biegłym rewidentom odpowiednie warunki i miejsce do pracy. Dla usprawnienia całego procesu kancelarie audytorskie często przedstawiają listę potrzebnych dokumentów, które dział finansowy powinien przygotować w związku ze zbliżającym się badaniem.
W sytuacji gdy księgi spółki są prowadzone przez zewnętrzny podmiot, obsługą audytu zajmuje się najczęściej firma księgowa. Wtedy też jej przedstawiciel powinien uczestniczyć w spotkaniu organizacyjnym i w pracach przygotowawczych do badania sprawozdania finansowego.
Nieobowiązkowe badania sprawozdania finansowego
Bardzo często – mimo braku wystąpienia obowiązku badania – firmy zlecają potwierdzenie prawidłowości sporządzanych przez siebie sprawozdań finansowych przez niezależnego biegłego rewidenta. Badanie sprawozdania finansowego wymagane jest przez właścicieli, pomiot dominujący, bank udzielający kredytu lub po prostu jest dobrą praktyką stosowaną przez zarządzających. Główną zaletą badania w takiej sytuacji jest możliwość sprawdzenia prawidłowości działań i procesów zachodzących w spółce, których na co dzień zarządzający nie są w stanie wystarczająco kontrolować.
W trakcie planowania badania audytor identyfikuje istotne ryzyka, które mogą mieć wpływ na dane finansowe. Na dalszych etapach prac sprawdzany jest ich faktyczny wpływ na dane wykazane w sprawozdaniu finansowym.
Warto zaznaczyć, że w momencie podejmowania decyzji o badaniu sprawozdania finansowego należy kierować się dbałością o wysoką jakość informacji finansowych stanowiących podstawę podejmowania decyzji zarządczych.
Główne korzyści wynikające z audytu:
- potwierdzenie prawidłowości raportowanych danych,
- potwierdzenie jakości zleconych zadań (w przypadku outsourcingu usług księgowych),
- zweryfikowanie procesów kontroli wewnętrznych wdrożonych w spółce,
- stworzenie listy słabości zwiększających ryzyko działania firmy (możliwość efektywnego wykorzystania rekomendacji audytora),
- umocnienie pozycji spółki w przypadku poszukiwania zewnętrznych źródeł finansowania (gdy opinia audytora jest pozytywna).
Obowiązkiem poddania audytowi sprawozdania finansowego obłożone są przede wszystkim banki oraz zakłady ubezpieczeń i reasekuracji. Podlegają mu także fundusze emerytalne i jednostki działające na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi i o funduszach inwestycyjnych, a także spółki akcyjne (z wyjątkiem tych, które na dzień bilansowy pozostają w organizacji).
Do zbadania sprawozdania zobligowane są również jednostki, których dane finansowe wykazane w sprawozdaniu finansowych za roku poprzedni jednocześnie spełniły przynajmniej dwa poniższe warunki:
- ich średnioroczne zatrudnienie, w przeliczeniu na pełne etaty, wyniosło przynajmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,
- ich przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro (patrz „Jak dokonać przeliczenia”).
Jak dokonać przeliczenia?
|
Badanie sprawozdania finansowego odbywa się na podstawie umowy. Najlepiej podpisać ją jeszcze przed zakończeniem okresu obrotowego, który ma podlegać badaniu. Audytor ma wówczas możliwość wzięcia udziału w inwentaryzacji znaczących pozycji majątku spółki na koniec okresu rozliczeniowego. Pozwala to także na przeprowadzenie badania wstępnego (jeszcze przed końcem roku) i przedyskutowania z audytorami istotnych kwestii dotyczących sprawozdawczości finansowej.
Należy pamiętać, że podpisanie umowy powinno być poprzedzone podjęciem uchwały o wyborze audytora przez organ uprawiony w spółce do zatwierdzania sprawozdań finansowych. W praktyce uchwała taka podejmowana jest najczęściej przez zgromadzenie wspólników lub akcjonariuszy albo radę nadzorczą. Wyboru audytora nie powinien natomiast dokonywać zarząd spółki – przepisy nie przewidują bowiem takiej możliwości.
Zanim audyt się rozpocznie
Jeżeli badanie odbywa się po raz pierwszy lub firma zdecydowała się na zmianę audytora, jeszcze przed rozpoczęciem samego badania pomocne będzie zorganizowanie wstępnego spotkania Zarządu spółki i osoby odpowiedzialnej za jej sprawy księgowe z audytorem. Jest to okazja do omówienia sposobu i terminów przeprowadzenia badania, tak aby przebiegło ono efektywnie i w najdogodniejszym dla stron terminie.
Ustalenie harmonogramu wizyty audytora pomoże służbom finansowym w odpowiednim zaplanowaniu pracy i pozwoli zapewnić biegłym rewidentom odpowiednie warunki i miejsce do pracy. Dla usprawnienia całego procesu kancelarie audytorskie często przedstawiają listę potrzebnych dokumentów, które dział finansowy powinien przygotować w związku ze zbliżającym się badaniem.
W sytuacji gdy księgi spółki są prowadzone przez zewnętrzny podmiot, obsługą audytu zajmuje się najczęściej firma księgowa. Wtedy też jej przedstawiciel powinien uczestniczyć w spotkaniu organizacyjnym i w pracach przygotowawczych do badania sprawozdania finansowego.
Nieobowiązkowe badania sprawozdania finansowego
Bardzo często – mimo braku wystąpienia obowiązku badania – firmy zlecają potwierdzenie prawidłowości sporządzanych przez siebie sprawozdań finansowych przez niezależnego biegłego rewidenta. Badanie sprawozdania finansowego wymagane jest przez właścicieli, pomiot dominujący, bank udzielający kredytu lub po prostu jest dobrą praktyką stosowaną przez zarządzających. Główną zaletą badania w takiej sytuacji jest możliwość sprawdzenia prawidłowości działań i procesów zachodzących w spółce, których na co dzień zarządzający nie są w stanie wystarczająco kontrolować.
W trakcie planowania badania audytor identyfikuje istotne ryzyka, które mogą mieć wpływ na dane finansowe. Na dalszych etapach prac sprawdzany jest ich faktyczny wpływ na dane wykazane w sprawozdaniu finansowym.
Warto zaznaczyć, że w momencie podejmowania decyzji o badaniu sprawozdania finansowego należy kierować się dbałością o wysoką jakość informacji finansowych stanowiących podstawę podejmowania decyzji zarządczych.
Główne korzyści wynikające z audytu:
- potwierdzenie prawidłowości raportowanych danych,
- potwierdzenie jakości zleconych zadań (w przypadku outsourcingu usług księgowych),
- zweryfikowanie procesów kontroli wewnętrznych wdrożonych w spółce,
- stworzenie listy słabości zwiększających ryzyko działania firmy (możliwość efektywnego wykorzystania rekomendacji audytora),
- umocnienie pozycji spółki w przypadku poszukiwania zewnętrznych źródeł finansowania (gdy opinia audytora jest pozytywna).
Monika Byczyńska, biegły rewident, partner w Baker Tilly Poland
