Polskie firmy rodzinne, które są często średnimi przedsiębiorstwami, napotykają na szereg wyzwań związanych z procesem sukcesji. Wiele z nich nie jest dobrze przygotowanych do przekazania firmy kolejnej generacji, co wynika z poniższych powodów.
Braku odpowiednich przygotowań do sukcesji
Zbyt często sukcesja jest traktowana jako proces spontaniczny, bez odpowiedniego planowania. Założyciele firm, zwłaszcza ci, którzy przez lata budowali swoje przedsiębiorstwo, nie zawsze zdają sobie sprawę z konieczności wcześniejszego przygotowania młodszych członków rodziny do przejęcia sterów.
Problemów z gotowością założycieli do przekazania firmy
Wielu założycieli, szczególnie ci, którzy budowali firmę od podstaw, mają problem z przekazaniem władzy, bo czują się z nią emocjonalnie związani. Często nie są w stanie zaufać młodszemu pokoleniu, obawiając się, że ich dorobek nie będzie odpowiednio pielęgnowany i rozwijany.
Braku chęci młodszych pokoleń do przejęcia odpowiedzialności
Z kolei młodsze pokolenia mogą nie być zainteresowane przejęciem firmy, gdyż nie czują się na tyle kompetentne do zarządzania dużym przedsiębiorstwem lub nie są w stanie dostrzec w tym dla siebie żadnej satysfakcji.
Dodatkowo, nowoczesne pokolenia mogą mieć inne aspiracje zawodowe i osobiste, które niekoniecznie obejmują przejęcie rodzinnego interesu.
Tu warto podkreślić, iż gotowość do przejęcia firmy przez dzieci założyciela jest jednym z kluczowych elementów procesu sukcesji. Aby ten proces przebiegł sprawnie, młodsze pokolenie musi być przygotowane nie tylko od strony merytorycznej, ale także psychologicznej. Często młodsze pokolenie boryka się z pytaniem, czy podoła roli lidera firmy rodzinnej, zwłaszcza jeśli firma osiągnęła już duży sukces i jej właściciele mają wysoką pozycję na rynku.
Młody lider, chcąc skutecznie przejąć zarządzanie firmą, musi być też gotowy na zmiany w relacjach rodzinnych. Zarządzanie firmą rodzinną to nie tylko zarządzanie biznesem, ale również kwestia odpowiednich interakcji międzyludzkich w obrębie rodziny, co może być wyzwaniem, szczególnie gdy pokolenia mają różne podejście do biznesu.
Jakie kompetencje powinien posiadać sukcesor?
Młody lider przejmujący firmę rodzinną, aby skutecznie zarządzać przedsiębiorstwem i prowadzić je ku przyszłym sukcesom, powinien posiadać szereg kompetencji. Oto kluczowe z nich.
1. Umiejętności zarządzania
Strategiczne myślenie
Młody lider musi być w stanie patrzeć na firmę z perspektywy długofalowej. Powinien potrafić planować rozwój, dostrzegać szanse i zagrożenia, a także skutecznie wdrażać zmiany, które pomogą firmie utrzymać konkurencyjność na rynku.
Umiejętność podejmowania decyzji
Lider musi podejmować decyzje na podstawie rzetelnej analizy sytuacji, ale także posiadać zdolność szybkiego reagowania na zmiany w otoczeniu biznesowym. Decyzje te nie mogą być uzależnione wyłącznie od emocji, ale muszą być przemyślane i spójne z misją firmy.
Zarządzanie ludźmi
Przejęcie przedsiębiorstwa rodzinnego wiąże się również z odpowiedzialnością za zespół pracowników. Młody lider musi posiadać zdolności interpersonalne, rozumieć
potrzeby pracowników i umiejętnie zarządzać relacjami w firmie.
2. Wiedza o zarządzaniu finansami
Znajomość finansów jest niezbędna do efektywnego prowadzenia biznesu. Młody lider powinien rozumieć podstawowe zasady zarządzania finansami, planowania budżetu, analizy rentowności oraz monitorowania wskaźników finansowych, które pozwolą na utrzymanie firmy
w dobrej kondycji finansowej.
3. Wiedza branżowa
Chociaż lider nie musi być ekspertem w każdym aspekcie działalności firmy, to jednak dobra znajomość branży, w której działa firma, jest kluczowa. Młody lider musi znać rynek, konkurencję, zmiany technologiczne oraz wszelkie zmienne, które wpływają na branżę. Tylko w ten sposób może podejmować racjonalne decyzje strategiczne.
4. Umiejętności przywódcze
Bycie liderem to nie tylko zarządzanie ludźmi, ale także inspirowanie i motywowanie do działania. Młody lider powinien posiadać zdolności do budowania zaufania, delegowania zadań, a także tworzenia kultury organizacyjnej, która sprzyja innowacyjności i efektywności.
5. Umiejętność rozwiązywania konfliktów
W firmach rodzinnych często pojawiają się konflikty pomiędzy członkami rodziny, zarówno na poziomie zarządzania, jak i decyzji dotyczących przyszłości firmy. Młody lider powinien potrafić mediować i szukać rozwiązań, które będą satysfakcjonujące dla obu stron, jednocześnie dbając o dobro firmy.
Przygotowanie młodego lidera do przejęcia firmy
Do skutecznego przejęcia firmy, konieczne jest odpowiednie przygotowanie sukcesora. Powinno ono obejmować następujące zagadnienia.
Edukację i rozwój zawodowy
Warto, by młodsze pokolenie posiadało solidne wykształcenie i doświadczenie zawodowe, które pozwoli im lepiej zrozumieć specyfikę branży i wyzwania związane z zarządzaniem firmą. Często pomocne może być odbycie staży lub pracy w innych organizacjach, co pozwala zdobyć szeroką perspektywę na zarządzanie.
Mentorstwo i wsparcie założycieli
Rola mentorów jest kluczowa. Założyciele firmy powinni aktywnie wspierać młodszych członków rodziny, przekazując im swoją wiedzę i doświadczenie. Może to obejmować regularne spotkania, omawianie decyzji strategicznych czy współpracę przy wdrażaniu projektów.
Przygotowanie psychiczne
Przejęcie firmy rodzinnej wiąże się z dużą odpowiedzialnością, dlatego młody lider musi być przygotowany na wyzwania psychiczne, takie jak stres, presja oczekiwań czy trudności związane z utrzymaniem równowagi między życiem zawodowym a osobistym.
Jako podsumowanie tematu trzeba jeszcze raz podkreślić, iż sukcesor przejmujący firmę rodzinną musi posiadać szeroką gamę kompetencji, które pozwolą mu skutecznie zarządzać firmą i zapewnić jej dalszy rozwój w zmieniającym się otoczeniu biznesowym. Przejęcie odpowiedzialności za firmę to ogromne wyzwanie, które wymaga przygotowania zarówno na poziomie merytorycznym, jak i psychologicznym.
Proces sukcesji, czyli przekazanie władzy i odpowiedzialności w firmie rodzinnej, powinien być starannie zaplanowany, aby młodsze pokolenie mogło przejąć stery w sposób płynny i przemyślany. Kluczowe jest, aby młody lider nie tylko dysponował umiejętnościami zarządzania, strategicznego myślenia, czy rozwiązywania konfliktów, ale także potrafił efektywnie współpracować z rodziną, zrozumieć jej specyficzne potrzeby i wyzwania.
Tylko wtedy, dzięki odpowiedniemu wsparciu ze strony starszego pokolenia i dobrze przygotowanej sukcesji, możliwe będzie utrzymanie tradycji firmy rodzinnej, jej dalszy rozwój oraz adaptacja do zmieniającego się rynku.
Autor: EMBA, CEO w VICTORY Business Training&Consulting, konsultant biznesowy, trener zarządzania, Coach ICF, DISC D3 Consultant
