Od początków wejścia Polski do Unii Europejskiej mamy do czynienia z niskimi stawkami celnymi dla krajów trzecich (erga omnes). Trzeba je płacić, jeżeli nie ma możliwości zastosowania preferencji celnych. Bez względu na to, z którego kraju przywozimy taki sam towar, cło jest zawsze jednakowe.
Niektóre kraje natomiast mają nałożony tzw. antydumping za wytworzenie towaru, który według reguł pochodzenia pochodzi właśnie z tego rynku, na który to cło jest nakładane. Antydumping stanowi wyrównanie cłem do minimalnej kwoty wytworzenia tego towaru na rynku unijnym. Oczywiście cło takie nakładane jest rozporządzeniem Unii Europejskiej po przeprowadzeniu postępowania (analizy) stanu faktycznego w zakresie produkcji danego towaru.
Cła antydumpingowe dochodzą nawet do 94 proc. wartości towaru. Jeżeli kupujemy towar świadomie, wiedząc, co nas czeka – mamy prawidłowo policzone koszty i tę wartość cła antydumpingowego mamy możliwość przekalkulować w cenie towaru. Sytuacja jest gorsza wówczas, gdy nasz dostawca ma świadomość istnienia cła antydumpingowego na naszym rynku i próbuje obejść przepisy, aby klient nie płacił cła karnego.
Najczęstsze metody obejścia cła antydumpingowego
Jedną z najczęściej spotykanych sytuacji jest przeniesienie rzekomego miejsca produkcji do kraju trzeciego. Oznacza ono przewiezienie towaru z kraju objętego antydumpingiem do innego i fabrykowanie dokumentów wysyłkowych do swojego klienta, czyli odbiorcy w Unii Europejskiej. Podmioty gospodarcze starają się zabezpieczyć i dochować należytej staranności nawet wizytując te nowo powstałe zakłady produkcyjne, które na etapie oględzin nie wykazują żadnych uchybień.
Drugi sposób na obejście cła antydumpingowego stanowi „podszywanie” produkcji towaru pod firmę, która korzysta z obniżonego cła antydumpingowego za czynny udział w postępowaniu Unii Europejskiej, dotyczącym antydumpingu. Najczęściej towar, zanim trafi na terytorium UE, przechodzi przez kilka transakcji handlowych, aby zgubić trop prawdziwego miejsca wytworzenia towaru.
Oba te przypadki, jak też inne, najczęściej stanowią podstawę wszczynania postępowania kontrolnego, prowadzonego przez Europejski Urząd do Spraw Zwalczania Nadużyć Finansowych – OLAF. OLAF stoi na straży budżetu UE i weryfikuje pochodzenie towaru pod kątem obejścia antydumpingu. Na mocy wydanych raportów, urzędy celne krajów członkowskich mogą wszczynać postępowania celne w celu wydania następczych decyzji z domiarem cła i podatku VAT.
Cła odwetowe
Cła odwetowe mają inną konstrukcję i stanowią cła w przedmiocie retorsji handlowych. Istnieją przykładowo cła wprowadzone na towary pochodzące z USA, w odwecie za cła amerykańskie dla towarów pochodzenia unijnego, wjeżdżających na terytorium Stanów Zjednoczonych. W tym przypadku najwyższa stawka to 35 proc.
Cła odwetowe są nałożone m.in. na soki owocowe, wieprzowinę, wyroby stalowe (takie jak łańcuchy, śruby, sztućce), łodzie motorowe, jachty, motocykle, burbon, a nawet karty do gry. W przypadku cła odwetowego również można spotkać się z rozmaitymi nadużyciami przepisów prawa celnego, zwłaszcza w zakresie postanowień określających pochodzenie towaru.
Terminy celne
Należy pamiętać o tym, że cło jest należne w okresie 3 lat od daty zgłoszenia towaru do procedury celnej lub powiadomienia dłużnika o długu celnym. Zdarzają się jednak przypadki, w których – w wyniku popełnienia przestępstwa karnego lub karnego skarbowego – czas ten przedłuża się odpowiednio od 5 do 10 lat. Organy celne chętnie korzystają z możliwości wydłużenia okresu przedawnienia do wydania decyzji domiarowych, nie zawsze stosując się do formalnych wymogów przepisów unijnych w tym zakresie.
Postępowania w zakresie domiaru cła i VAT-u są z reguły bardzo skomplikowane, ponieważ trzeba połączyć wiele elementów, dotyczących pochodzenia towaru, transakcji handlowych, prawidłowości zawierania umów oraz możliwych czynów zabronionych. Z tych względów dobrze jest wstąpić do sprawy na jak najwcześniejszym etapie, tak, aby można było zakwestionować zarzuty podnoszone przez organy celne.
Autorka: ekspert celny, zajmuje się doradztwem z zakresu przepisów prawa celnego, importem
i eksportem towarów i usług, analizą finansowo-ekonomiczną kontraktów międzynarodowych
