Płynność finansowa to możliwość terminowego regulowania bieżących zobowiązań za pomocą środków pieniężnych lub innych elementów majątku łatwo zamienialnych na pieniądz. Należy pamiętać, że pojęcie płynności ma zawsze pierwszeństwo przed rentownością. Dzieje się tak dlatego, ponieważ dobra rentowność i wypracowany zysk nie są gwarancją utrzymania płynności finansowej. Zgodnie z zasadą memoriałową, wpływ środków pieniężnych ze zrealizowanych transakcji to zysk finalny, który w momencie jego ustalania zawiera również zysk z transakcji nierozliczonych oraz wyceny części aktywów. Różnica, która powstaje między zyskiem memoriałowym a kasowym może oznaczać, że duża część należności jest nieściągalna. Jest to jedna z głównych przyczyn upadłości firm w Polsce, która wykazuje, że powodem jest nie brak zysku, lecz utrata bieżącej płynności. Z punktu widzenia dostawcy, płynność finansowa organizacji to przede wszystkim niezawodność w kwestii regulowania należności, a osiągana rentowność ma na tym etapie zdecydowanie mniejsze znaczenie jako kryterium wyboru partnera biznesowego.
Dlatego tak ważnym aspektem i jednocześnie głównym obowiązkiem osób zarządzających finansami firmy jest pozyskanie zdywersyfikowanych źródeł finansowania w celu utrzymania płynności finansowej organizacji. Ważne jest, aby była ona utrzymywana na optymalnym poziomie. Zarówno zbyt niska, jak też zbyt wysoka jest zagrożeniem dla wydajnego funkcjonowania firmy. W przypadku drugim, nadmierna płynność powoduje utratę korzyści (przykładowo, odsetki od lokaty wolnych środków w banku) lub generuje koszt jej utrzymania (np. odsetki od kredytu).
Jest to zjawisko bardzo dynamiczne, w którym odchylenia od średniego poziomu występują z dużą częstotliwością. Należy pamiętać, że nawet relatywnie małe wahania mogą doprowadzić do okresowej utraty płynności, a w dłuższym okresie do długotrwałej – skutkującej utratą wypłacalności. Zaś niewypłacalność firmy powiązana jest w dużej mierze z koniecznością likwidacji organizacji wskutek upadłości.
Kontrola płynności
Płynność finansowa przedsiębiorstwa zależy w dużym stopniu od posiadanych płynnych aktywów, ponieważ decydują o tym dostępne środki pieniężne i zdolność zamiany pozostałych aktywów obrotowych na gotówkę. Jednak nie można zapomnieć, że płynność należy rozpatrywać na dwóch płaszczyznach:
- w ujęciu statycznym, np. w dniu bilansowym, bazując na sprawozdaniu finansowym,
- w ujęciu dynamicznym, tzn. w odniesieniu do konkretnego okresu rozpatrując np. rachunek przepływów pieniężnych.
Warto wspomnieć, iż płynność zależy także od rodzaju działalności gospodarczej. Wyższym zapotrzebowaniem na płynność charakteryzują się podmioty o długim cyklu produkcyjnym, które prowadzą wyłącznie obrót bezgotówkowy i borykają się z problemem otrzymania kredytu krótkoterminowego. Sytuację płynnościową firmy w dużej mierze mogą zaburzyć nagłe wahania poziomu sprzedaży. W zależności od skali zjawiska i braku ewentualnych innych źródeł finansowania, powodują one trudności z regulowaniem zobowiązań. W takiej sytuacji redukcję kosztów należy rozpocząć od kosztów zmiennych, ponieważ jesteśmy w stanie w krótkim czasie je ograniczyć. Jednocześnie rekomendowanym rozwiązaniem jest zastanowienie się nad strukturą kosztów stałych i związanych z nimi ewentualnymi oszczędnościami, a następnie rozpoczęcie działań nakierowanych na ich ograniczenie.
Zabezpiecz płynność firmy
Istotnym działaniem każdej organizacji jest zabezpieczenie płynności finansowej firmy, które polega na wypracowaniu narzędzi i mechanizmów, które pozwolą na natychmiastowe i systematyczne reagowanie na nawet minimalne zmiany w poziomie płynności.
Podstawowym zabezpieczeniem są informacje o potencjalnym partnerze biznesowym pobierane z wywiadowni gospodarczych, Krajowego Rejestru Dłużników i Krajowego Rejestru Sądowego. Dokumentem, który można uzyskać z wywiadowni jest raport handlowy zawierający dane organizacyjno-prawne i finansowe firmy, opis jej działalności oraz ocenę jej wypłacalności, a także wielkość kredytu kupieckiego jakiego można jej udzielić. Dodatkowo, raport możne zostać poszerzony o monitoring bieżącej sytuacji kontrahenta i wskaźniki obrazujące płynność finansową. Jednak należy mieć na uwadze fakt, iż sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest bardzo dynamiczna i z dnia na dzień możliwe jest gwałtowne pogorszenie.
koniec_str_1#
Kolejnym ważnym czynnikiem, a zarazem często niedocenianym przy zarządzaniu płynnością firmy, jest odpowiednie sformułowanie umowy handlowej. Należy pamiętać, że umowa powinna być w formie pisemnej i określać wszelkie szczegóły warunków współpracy. Prawidłowo skonstruowana umowa powinna zawierać następujące elementy:
- specyfikację przedmiotu umowy (wolumen i rodzaj sprzedawanego asortymentu lub zakres wykonywanych usług),
- termin oraz formę zapłaty należności,
- rodzaj i formę dokumentów potwierdzających złożone zamówienie i jego realizację,
- konsekwencje opóźnienia zapłaty (odsetki umowne lub zapis o odsetkach ustawowych),
- formę udostępniania wzajemnie dokumentacji dotyczących stron umowy,
- wskazanie właściwego sądu do rozpatrywania ewentualnych sporów,
- warunki zbycia wierzytelności (umożliwienie zawarcia umowy cesji wierzytelności, co jednocześnie umożliwia firmie skorzystanie z usługi faktoringu),
- odpowiednie formy zabezpieczenia umowy (np. weksel in blanco, poręczenie wekslowe lub cywilne).
Pamiętajmy, że celem zarządzania płynnością jest utrzymywanie odpowiedniej ilości środków pieniężnych i otwartych linii kredytowych. Narzędziem pomocnym przy tego typu działaniach jest odpowiednia polityka finansowa firmy, polegająca na dopasowaniu terminów zapadalności i wymagalności płatności. Dzięki temu zminimalizowane zostanie ryzyko braku możliwości spłaty zobowiązań w terminie wymagalności. Trudność, która ma miejsce przy stosowaniu tej polityki finansowej, to brak stuprocentowej pewności w zakresie rzeczywistego wpływu gotówki.
Jednak w warunkach coraz silniejszej konkurencji na rynku, wydłużanie terminów płatności może okazać się dodatkowym czynnikiem zwiększającym naszą konkurencyjność, który zainteresuje potencjalnych kontrahentów. Jest to popularny zabieg prowadzący do zwiększenia sprzedaży – powszechnie znany kredyt kupiecki. Dlatego też, wartym zastosowania jest zestawienie środków pieniężnych w każdym dniu i rozrachunków należności oraz zobowiązań z terminami wymagalności. Pozwala to na optymalizację przepływów środków pieniężnych, szczególnie w sytuacji kryzysu płynnościowego w jednostce. Taki program nie ma jednak zastosowania, w sytuacjach gdy należy wprost wskazać poszczególne zlecenia płatnicze do rozliczenia, które uwzględniałyby wymagalność płatności.
Należy pamiętać, że współpraca różnych podmiotów gospodarczych kreuje możliwości uzyskania informacji w sytuacji ograniczenia płynności jednej z firm w branży w celu zabezpieczenia wzajemnych interesów. W momencie gdy nasza umowa handlowa zawiera zapis o cesji wierzytelności na osoby trzecie, kontrahent opóźnia się znacznie ze spłatą zobowiązań, a wpływa to na zachwianie płynności firmy warto skorzystać z usługi faktoringu bez regresu (inaczej faktoring pełny). £ączy on ubezpieczenie należności oraz ich finansowanie. Polega to na wypłacie przedsiębiorstwu ustalonej w umowie kwoty zaliczki od przekazanych faktorowi faktur, a odpowiedzialnością za zarządzanie wierzytelnościami obarczana jest firma faktoringowa.
Płynność a kontrakty zagraniczne
Eksportowa hossa większości przedsiębiorcom kojarzy się z szansą zaistnienia na rynkach zagranicznych. Tylko nieliczni biorą pod uwagę zagrożenia związane chociażby z ryzykiem kursowym lub nieterminowością w dostawach.
Sytuacja staje się bardziej skomplikowana, kiedy kontrahent nie wywiązuje się z płatności w terminie. ¦ciągalność należności z zagranicy może okazać się dodatkowym wyzwaniem. Dlatego warto rozważyć akredytywy i gwarancje bankowe, które znacznie minimalizują ryzyko w kontaktach z zagranicznymi partnerami. Wadą takiego rozwiązania są podwyższone koszty i czasochłonność transakcji. Inną formą zabezpieczenia jest rozwiązanie dyskontowe, przykładowo w formie faktoringu eksportowego, forfaitingu lub dyskonta wierzytelności. Tym sposobem eksporter eliminuje ryzyko kursowe, ponieważ środki za należności regulowane są natychmiast, a to niewątpliwie wpływa na zwiększenie lub utrzymanie płynności firmy.
Z raportu ConQuest Consulting, dotyczącego oceny potencjału rynków zagranicznych, wynika, że ponad 57 proc. eksporterów, z którymi przeprowadzono wywiady, stwierdziło, że ma trudność ze ściągalnością należności od zagranicznych partnerów handlowych. Jest to doskonałe potwierdzenie tego, że należy zainwestować w narzędzia zabezpieczające przed problemami z egzekucją wierzytelności i zachować szczególną ostrożność przy kontaktach zagranicznych.
Autor:
Aleksandra Fiała, Project Manager, ConQuest Consulting
