W zależności od posiadanego stopnia niepełnosprawności uprawnienia te dotyczą: skróconego czasu pracy, zakazu pracy w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych, dodatkowej przerwy, dodatkowego urlopu wypoczynkowego oraz płatnego zwolnienia od pracy.
Czas pracy osoby niepełnosprawnej
Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych. Natomiast czas pracy osób niepełnosprawnych (posiadającej orzeczenie o lekkim, umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności) nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
@@
Osoby niepełnosprawne o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mogą ponadto skorzystać ze skróconej normy czasu pracy – nieprzekraczającej 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo – pod warunkiem jednak, że przedstawią pracodawcy zaświadczenie o celowości jej stosowania. Skrócony wymiar czasu pracy, ma zastosowanie od dnia przedstawienia pracodawcy wymaganego zaświadczenia oraz nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości.
Koszty badań lekarskich niezbędnych do wydania zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy pracownika niepełnosprawnego ponosi pracodawca.
Wskazane powyżej normy czasu pracy nie dotyczą pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych przy pilnowaniu mienia oraz gdy na wniosek osoby niepełnosprawnej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący nad nią opiekę wyrazi na to zgodę.
Dodatkowa przerwa w pracy
Pracownik niepełnosprawny ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas dodatkowej przerwy wynosi 15 minut, wliczany jest do czasu pracy oraz przysługuje niezależnie od przerwy określonej w art. 134 Kodeksu pracy.
Dodatkowy urlop wypoczynkowy
Pracownik niepełnosprawny, który posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu wypoczynkowego pracownik nabywa po przepracowaniu jednego roku od dnia wydania orzeczenia o wskazanym powyżej stopniu niepełnosprawności. W przypadku zatrudniania pracownika w niepełnym wymiarze czasu pracy ilość dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego określana jest w sposób proporcjonalny do wymiaru czasu pracy.
Zaznaczyć należy, że przedmiotowy urlop nie przysługuje pracownikom niepełnosprawnym, którzy na podstawie odrębnych przepisów korzystają z urlopu dodatkowego lub urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych (np. nauczyciele czy sędziowie). Natomiast gdy wymiar dodatkowego urlopu, przyznanego na podstawie przepisów odrębnych, jest niższy niż 10 dni, wówczas pracownikowi niepełnosprawnemu przysługuje urlop dodatkowy na podstawie wymienionej wyżej ustawy, czyli w wymiarze 10 dni roboczych.
W przypadku utraty statusu osoby niepełnosprawnej lub zmiany stopnia niepełnosprawności na lekki, pracownik nie traci nabytego w danym roku kalendarzowym urlopu dodatkowego. Pracownik utraci prawo do urlopu dodatkowego dopiero w roku kalendarzowym następującym po roku, w którym nastąpiła zmiana bądź utrata statusu osoby niepełnosprawnej.
Uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym
Pracownik z niepełnosprawnością o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym.
Z przedmiotowego zwolnienia pracownik może skorzystać nie częściej niż raz do roku, w wymiarze do 21 dni roboczych . Pracodawca udziela zwolnienia na podstawie wniosku lekarza o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Pracownik powinien przedstawić pracodawcy skierowanie w terminie umożliwiającym zachowanie normalnego toku pracy w miejscu pracy. Wynagrodzenie za czas zwolnień od pracy obliczane jest jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Podstawą do jego wypłaty jest dokument potwierdzający pobyt pracownika na turnusie wystawiony przez organizatora turnusu, który należy przedstawić pracodawcy. Osoby skierowane do sanatorium nie mogą skorzystać z przedmiotowego zwolnienia.
£ączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym wynosi maksymalnie 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.
Zwolnienie na wykonanie badań, zabiegów oraz w celu uzyskania lub naprawy zaopatrzenia ortopedycznego
Zwolnienie od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających oraz w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy przysługuje pracownikowi, który posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wyłącznie wtedy gdy pracownik nie ma możliwości ich wykonania poza godzinami pracy.
Wynagrodzenie za czas zwolnień od pracy obliczane jest jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Przepisy nie określają zasad udzielania przez pracodawcę przedmiotowego zwolnienia, dlatego też pracodawca ma prawo do ich zdefiniowania. Przepisy milczą również w kwestii ograniczeń, które określałyby maksymalny, łączny wymiar czasu przedmiotowego zwolnienia.
Przystosowania stanowiska pracy do wymogów wynikających z niepełnosprawności
Pracodawca jest obowiązany zapewnić niezbędne i racjonalne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej pozostającej z nim w stosunku pracy. Powyższe oznacza, że osoba zatrudniająca zobowiązana jest przeprowadzić konieczne w konkretnej sytuacji zmiany lub dostosowania do szczególnych, zgłoszonych pracodawcy potrzeb wynikających z niepełnosprawności danej osoby, o ile ich przeprowadzenie nie skutkowałoby nałożeniem na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń. Przepisy przyjmują, że przedmiotowe obciążenia nie są nieproporcjonalne, jeżeli są w wystarczającym stopniu rekompensowane ze środków publicznych.
Niedokonanie niezbędnych racjonalnych usprawnień, uważa się za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu w rozumieniu przepisów art. 183a § 2-5 Kodeks pracy. Kontrolę w zakresie przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy.
Prawo polskie przyznało osobom niepełnosprawnym liczne przywileje, które mają za zadanie ułatwić im podejmowanie i wykonywanie określonej pracy. Z punktu widzenia pracodawcy zatrudnianie pracownika o orzeczonym stopniu niepełnosprawności pociąga za sobą konieczność przestrzegania określonych obowiązków, co może stanowić barierę dla potencjalnych pracodawców przy zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Emma Hyła
prawnik i aplikantka adwokacka w kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach
Czas pracy osoby niepełnosprawnej
Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych. Natomiast czas pracy osób niepełnosprawnych (posiadającej orzeczenie o lekkim, umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności) nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
@@
Osoby niepełnosprawne o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mogą ponadto skorzystać ze skróconej normy czasu pracy – nieprzekraczającej 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo – pod warunkiem jednak, że przedstawią pracodawcy zaświadczenie o celowości jej stosowania. Skrócony wymiar czasu pracy, ma zastosowanie od dnia przedstawienia pracodawcy wymaganego zaświadczenia oraz nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości.
Koszty badań lekarskich niezbędnych do wydania zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy pracownika niepełnosprawnego ponosi pracodawca.
Wskazane powyżej normy czasu pracy nie dotyczą pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych przy pilnowaniu mienia oraz gdy na wniosek osoby niepełnosprawnej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący nad nią opiekę wyrazi na to zgodę.
Dodatkowa przerwa w pracy
Pracownik niepełnosprawny ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas dodatkowej przerwy wynosi 15 minut, wliczany jest do czasu pracy oraz przysługuje niezależnie od przerwy określonej w art. 134 Kodeksu pracy.
Dodatkowy urlop wypoczynkowy
Pracownik niepełnosprawny, który posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu wypoczynkowego pracownik nabywa po przepracowaniu jednego roku od dnia wydania orzeczenia o wskazanym powyżej stopniu niepełnosprawności. W przypadku zatrudniania pracownika w niepełnym wymiarze czasu pracy ilość dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego określana jest w sposób proporcjonalny do wymiaru czasu pracy.
Zaznaczyć należy, że przedmiotowy urlop nie przysługuje pracownikom niepełnosprawnym, którzy na podstawie odrębnych przepisów korzystają z urlopu dodatkowego lub urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych (np. nauczyciele czy sędziowie). Natomiast gdy wymiar dodatkowego urlopu, przyznanego na podstawie przepisów odrębnych, jest niższy niż 10 dni, wówczas pracownikowi niepełnosprawnemu przysługuje urlop dodatkowy na podstawie wymienionej wyżej ustawy, czyli w wymiarze 10 dni roboczych.
W przypadku utraty statusu osoby niepełnosprawnej lub zmiany stopnia niepełnosprawności na lekki, pracownik nie traci nabytego w danym roku kalendarzowym urlopu dodatkowego. Pracownik utraci prawo do urlopu dodatkowego dopiero w roku kalendarzowym następującym po roku, w którym nastąpiła zmiana bądź utrata statusu osoby niepełnosprawnej.
Uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym
Pracownik z niepełnosprawnością o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym.
Z przedmiotowego zwolnienia pracownik może skorzystać nie częściej niż raz do roku, w wymiarze do 21 dni roboczych . Pracodawca udziela zwolnienia na podstawie wniosku lekarza o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Pracownik powinien przedstawić pracodawcy skierowanie w terminie umożliwiającym zachowanie normalnego toku pracy w miejscu pracy. Wynagrodzenie za czas zwolnień od pracy obliczane jest jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Podstawą do jego wypłaty jest dokument potwierdzający pobyt pracownika na turnusie wystawiony przez organizatora turnusu, który należy przedstawić pracodawcy. Osoby skierowane do sanatorium nie mogą skorzystać z przedmiotowego zwolnienia.
£ączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym wynosi maksymalnie 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.
Zwolnienie na wykonanie badań, zabiegów oraz w celu uzyskania lub naprawy zaopatrzenia ortopedycznego
Zwolnienie od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających oraz w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy przysługuje pracownikowi, który posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wyłącznie wtedy gdy pracownik nie ma możliwości ich wykonania poza godzinami pracy.
Wynagrodzenie za czas zwolnień od pracy obliczane jest jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Przepisy nie określają zasad udzielania przez pracodawcę przedmiotowego zwolnienia, dlatego też pracodawca ma prawo do ich zdefiniowania. Przepisy milczą również w kwestii ograniczeń, które określałyby maksymalny, łączny wymiar czasu przedmiotowego zwolnienia.
Przystosowania stanowiska pracy do wymogów wynikających z niepełnosprawności
Pracodawca jest obowiązany zapewnić niezbędne i racjonalne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej pozostającej z nim w stosunku pracy. Powyższe oznacza, że osoba zatrudniająca zobowiązana jest przeprowadzić konieczne w konkretnej sytuacji zmiany lub dostosowania do szczególnych, zgłoszonych pracodawcy potrzeb wynikających z niepełnosprawności danej osoby, o ile ich przeprowadzenie nie skutkowałoby nałożeniem na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń. Przepisy przyjmują, że przedmiotowe obciążenia nie są nieproporcjonalne, jeżeli są w wystarczającym stopniu rekompensowane ze środków publicznych.
Niedokonanie niezbędnych racjonalnych usprawnień, uważa się za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu w rozumieniu przepisów art. 183a § 2-5 Kodeks pracy. Kontrolę w zakresie przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy.
Prawo polskie przyznało osobom niepełnosprawnym liczne przywileje, które mają za zadanie ułatwić im podejmowanie i wykonywanie określonej pracy. Z punktu widzenia pracodawcy zatrudnianie pracownika o orzeczonym stopniu niepełnosprawności pociąga za sobą konieczność przestrzegania określonych obowiązków, co może stanowić barierę dla potencjalnych pracodawców przy zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Emma Hyła
prawnik i aplikantka adwokacka w kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach
