1. Z jakimi problemami, specyficznymi dla regionu, borykają się lokalne MSP?W województwie warmińsko-mazurskim, według danych GUS, zarejestrowanych jest blisko 95 tysięcy firm, jednak aktywnych przedsiębiorców jest ponad 55 tysięcy. W rankingu atrakcyjności inwestycyjnej województw sporządzonym przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, warmińsko-mazurskie jest na 14. miejscu. I chociaż można dyskutować o kryteriach przyjętych na potrzeby sporządzenia rankingu, to z pewnością jego wyników nie można lekceważyć.
Opinie przedsiębiorców dotyczące istotnych problemów utrudniających im działalność są różne, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Jednak wszyscy na czołowych miejscach wskazują niewystarczającą dostępność źródeł finansowania, ograniczoną dostępność komunikacyjną, bariery środowiskowe związane głównie z NATURA 2000 i niewielką siłę nabywczą ludności wynikającą głownie z utrzymującego się od wielu lat wysokiego bezrobocia. Paradoksalnie mimo wysokich wskaźników bezrobocia w wielu branżach brakuje pracowników. Jednak przyczyny tego zjawiska są bardzo skomplikowane.
Jednym z problemów lokalnych przedsiębiorców, z którego niestety zbyt wielu wciąż nie zdaje sobie sprawy, jest brak zainteresowania wdrażaniem innowacji i nawiązywaniem współpracy międzynarodowej. Agencja na przestrzeni ostatnich lat wielokrotnie pobudzała lokalne firmy do działania w kwestii pozyskiwania środków europejskich na zakup innowacyjnych rozwiązań i technologii. Jednak aby nastąpiły w tej kwestii istotne zmiany, potrzebna jest nie tylko ingerencja instytucji rządowych i dofinansowywanie konkretnych projektów, ale przede wszystkim zmiana podejścia przedsiębiorców do innowacji i korzyści płynących z ich wdrożenia.
2. Jak można ocenić zainteresowanie w regionie programami pomocowymi? A jak ofertę Agencji? Które produkty cieszyły się największym zainteresowaniem?
Historia korzystania z programów pomocowych Unii przedsiębiorcy z Warmii i Mazur rozpoczęli od korzystania z funduszy przedakcesyjnych w połowie lat 90. Fundusze te były niejako wstępnym etapem do umiejętnego i efektywnego korzystania ze środków przyznawanych MSP po wstąpieniu do Unii Europejskiej. Nabyte doświadczenie spowodowało, iż w momencie wdrażania obecnych programów operacyjnych zainteresowanie dotacjami było tak duże, że łączna wartość dofinansowana, o którą wnioskowano, przewyższała wysokość dostępnych środków unijnych.
O zainteresowaniu programami pomocowymi na Warmii i Mazurach świadczy ilość złożonych wniosków o dofinansowanie i wielkość środków unijnych, którą zakontraktowano na przestrzeni ostatniej dekady. £ącznie nasz region otrzymał do rozdysponowania w tym okresie ponad 1 252 mln euro, w tym 1 070 mln euro z perspektywy 2007-2013. Większość tych środków już wypłacono beneficjentom.
Dwudziestoletnie działania WMARR w zakresie wspierania przedsiębiorczości na Warmii i Mazurach pozwoliły nabrać doświadczenia we wdrażaniu programów wsparcia przedsiębiorstw, uzyskać zaufanie społeczne. Staramy się kreować wizerunek regionu jako atrakcyjnego gospodarczo. Oferta Agencji zawsze była dostosowywana do zmieniających się realiów gospodarczych. Obecnie zakres proponowanych usług na rzecz MSP jest urozmaicony – od przyznawania dotacji, udzielania pożyczek, poprzez świadczenie usług informacyjno-szkoleniowych, doradztwo innowacyjne, po kojarzenie partnerów handlowych, działania na rzecz wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej regionu.
Z wymienionych działań największym zainteresowaniem cieszyły się dotacje inwestycyjne dla firm. Najlepszą oceną działalności Agencji w tym zakresie jest ilość realizowanych projektów (ponad 2100 umów na wartość dofinansowania przekraczającą 1 mld zł), ale też ogromna ilość udzielonych konsultacji dotyczących pozyskiwania, rozliczania i prawidłowego funkcjonowania inwestycji wspartych środkami unijnymi (rocznie przekazywanych jest blisko 2 000 bezpłatnych porad).
3. Jakie są pomysły na wspieranie MSP w regionie?
Biorąc pod uwagę potencjał regionu i samych przedsiębiorców, w dokumentach strategicznych regionalnych i krajowych wskazano na działania ukierunkowane na podniesienie innowacyjności sektora MSP poprzez wsparcie finansowe i kapitałowe (dostęp sektora MSP do źródeł finansowania rozwoju), stymulowanie rozwoju sfery B+R, dofinansowanie powstawania ośrodków wspierania przedsiębiorczości, innowacyjności i transferu technologii.
4. Kończy się perspektywa finansowa 2007-2013. Jakie pieniądze wydatkował region?
Od początku realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013 najwięcej środków zakontraktowano na realizację projektów drogowych (26 proc.) i na inwestycje podnoszące konkurencyjność firm, produktów i usług (22 proc.) – łącznie ponad połowa wartości wszystkich podpisanych umów. Wsparcie tych dwóch gałęzi wynika z podstawowych problemów, z jakimi boryka się województwo, tj. bardzo słabej dostępności komunikacyjnej w wymiarze powiązań krajowych i międzynarodowych, niedostatecznie rozwiniętej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej wewnątrz regionu oraz niskiego tempa rozwoju gospodarczego. Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsiębiorstw i sektora MSP są istotnym narzędziem pobudzającym wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw. Umożliwiły one powstanie nowych miejsc pracy (ponad 6 200 nowych miejsc pracy), co w przypadku regionu z najwyższym wskaźnikiem bezrobocia jest bardzo istotne.
Znaczną część środków RPO WiM przekazano na wsparcie infrastruktury społecznej i rewitalizację (17 proc.) obejmującą projekty edukacyjne, zdrowotne i kulturalne. Aż 16 proc. środków RPO przeznaczono na projekty turystyczne, czyli jedną z głównych dziedzin zrównoważonego rozwoju Warmii i Mazur. Z kolei na informatyzację i środowisko przyrodnicze przeznaczono odpowiednio 8 i 9 proc. alokacji środków RPO.
5. Przed nami nowa perspektywa 2014-2020 i nowa pula do podziału. Jakie są priorytety, czego potrzebują lokalne MSP, a czego lokalne otoczenie biznesu?
Przedsiębiorcy Warmii i Mazur od lat wynikami swojej działalności nadają charakter gospodarczy regionowi. Województwo, jak inne regiony Unii, opierać się będzie na realizacji tzw. inteligentnych specjalizacji. Przyszła perspektywa przewiduje szerszy niż w poprzednim okresie programowania zakres wykorzystania instrumentów zwrotnych, z kolei granty mają być przeznaczone tylko na projekty wysoko innowacyjne czy obarczone wysokim ryzykiem. Wyróżnione w Strategii Województwa Warmińsko-Mazurskiego do 2025 roku inteligentne specjalizacje są w silnym stopniu powiązane z dzielnością podmiotów prywatnych i to do nich kierowane będą główne instrumenty wsparcia.
Co roku przedsiębiorcy prywatni inwestują w województwie warmińsko-mazurskim 3-3,5 mld zł. Wśród czynników niezbędnych do podniesienia ich konkurencyjności przedsiębiorcy wskazują na zwiększenie puli środków na wsparcie inwestycyjne, likwidację barier w wykorzystaniu funduszy pomocowych (m.in. skrócenie czasu od złożenia projektu do podpisania umowy, zwiększenie elastyczności budżetów projektów, ujednolicenie zasad regulujących łączenie pomocy publicznej z różnych źródeł) i zastosowanie preferencyjnych warunków udzielania pożyczek inwestycyjnych.
Ponadto przedsiębiorcy wskazują na potrzebę utworzenia spójnej informacji dotyczącej dostępnych instrumentów finansowania zwrotnego i o dostępnych instrumentach wsparcia dla przedsiębiorców.
Niezbędne z punktu widzenia sektora MSP jest także dostosowanie ofert instytucji otoczenia biznesu do jego potrzeb i oczekiwań.
IOB z kolei oczekują wsparcia obszarze promowania usług proinnowacyjnych i kreowania zapotrzebowania na tego typu usługi. Istotnym elementem może być usprawnienie przepływu informacji i koordynacja funkcjonowania systemu instytucji otoczenia biznesu na poziomie krajowym i regionalnym.
Biorąc pod uwagę strukturę i sposób funkcjonowania IOB o charakterze non profit, aktualnie ich głównym problem jest zapewnienie ciągłości finansowania instytucji w okresie między zakończeniem obecnej a rozpoczęciem wdrażania nowej perspektywy finansowej. W latach 2014-2020 niezbędne jest zatem zdywersyfikowanie źródeł finansowania działalności IOB.
Istotną barierą funkcjonowania IOB województwa warmińsko-mazurskiego jest też niedostateczny popyt na oferowane przez nie usługi.
