Analizując rozwój przedsiębiorstwa i dobór finansowania warto przeanalizować poziom osiąganych przychodów ze sprzedaży oraz rentowność. Powyższe ma za zadanie wskazać, w której fazie cyklu znajduje się przedsiębiorstwo.
Najbardziej popularny jest podział na cztery fazy, jak:
Faza powstania, jak sama nazwa wskazuje, odnosi się do początkowego okresu działalności przedsiębiorstwa, kiedy zaczyna ono swoją działalność i określa jej dokładne kierunki. W tej fazie przychody ze sprzedaży i wartość przedsiębiorstwa są stosunkowo niewielkie, gdyż jednostka ponosi koszty związane z rozpoczęciem aktywności.
Kolejna faza – faza wzrostu – charakteryzuje się rosnącymi przychodami ze sprzedaży. Na tym etapie podmioty chcą rozwijać swoją działalność, podejmując nowe aktywności czy współpracując z innymi podmiotami.
Następną fazą jest faza dojrzałości. Przychody i wartość przedsiębiorstwa utrzymują się na stosunkowo równym poziomie. Na tym etapie nie są podejmowane jakiekolwiek nowe działania. Przedsiębiorstwu zależy, aby ta faza trwała jak najdłużej.
Faza schyłku działalności to okres, kiedy przychody ze sprzedaży i wartość przedsiębiorstwa spadają. Pojawiają się trudności z regulowaniem zobowiązań, groźba bankructwa czy likwidacji przedsiębiorstwa. Jednak ta faza nie zawsze powinna być kojarzona tylko z porażką, ponieważ w niektórych przypadkach rozwiązaniem może być przykładowo restrukturyzacja lub połączenie czy fuzja z innym przedsiębiorstwem.
Jakie źródło finansowania w poszczególnej fazie?
W początkowej fazie rozwoju finansowanie przedsiębiorstwa w dużej mierze opiera się na wykorzystaniu funduszy własnych posiadanych przez przedsiębiorcę, jego wspólników czy też rodzinę i znajomych. Właściciele angażują cały swój kapitał na rozpoczęcie działalności. W związku z dużymi nakładami może mieć miejsce sytuacja, w której kapitał własny właścicieli nie wystarczy i trzeba skorzystać z zewnętrznych form finansowania. W związku z rozpoczynaniem działalności problem może stanowić pozyskanie kredytu bankowego, ze względu na niewielką zdolność kredytową przedsiębiorstwa. W tej fazie rozwiązaniem może być wykorzystanie funduszy venture capital, których istota polega na finansowaniu nowych, innowacyjnych projektów w ich początkowej fazie, o stosunkowo dużym ryzyku. Korzyści z powyższej formy inwestowania zależą od wzrostu wartości przedsiębiorstwa.
koniec_str_1#
Jednak to nie jedyne rozwiązanie w fazie początkowego rozwoju. Właściciele mogą uzupełniać środki finansowe poprzez krótkoterminowe formy pozyskania kapitału, takie jak krótkoterminowe kredyty, pożyczki czy odroczony okres regulowania zobowiązań u kontrahentów i leasing. Ta faza wyróżnia się bardzo wysokim ryzykiem operacyjnym oraz bardzo niskim ryzykiem finansowym.
W fazie wzrostu przedsiębiorstwo posiada już pewne środki, które stara się reinwestować. W tym czasie istotne jest pomnażanie zysków i ograniczanie struktury długu w finansowaniu. Na tym etapie, jako formę pozyskania środków pieniężnych wykorzystuje się emisję praw udziałowych. Niewątpliwie interesującą formą jest także kapitał hybrydowy, a dokładniej finansowanie mezzanine, które stanowi połączenie długu i kapitału własnego lub obligacji zamiennych na akcje. Ponadto, można wykorzystać wspomniany już fundusz venture capital czy private equity. W tej fazie występuje wysokie ryzyko operacyjne i niskie ryzyko finansowe.
W okresie dojrzałości zmniejszają się możliwości związane z rozwojem przedsiębiorstwa, a co za tym idzie zmniejsza się zapotrzebowanie na nowy kapitał, ponieważ nakłady nie są już bardzo wysokie. Wśród finansowania dominują formy wewnętrzne, przykładowo zyski zatrzymane. W związku z tym, iż faza dojrzałości jest to jedna z końcowych faz cyklu, istnieje możliwość wykorzystania kapitału obcego jako sposobu na wykup akcji własnych przez przedsiębiorstwo w celu ich umorzenia. Faza dojrzałości charakteryzuje się ryzykiem operacyjnym średniej wysokości i stosunkowo wysokim ryzykiem finansowym.
W ostatniej fazie – schyłkowej – zauważa się stosunkowo niewielkie potrzeby dofinansowania. W tym okresie likwiduje się raczej nadwyżkę kapitałów, przykładowo poprzez wypłatę dywidendy lub wspomniany wykup akcji własnych. W tej fazie ryzyko operacyjne jest bardzo niskie, natomiast ryzyko finansowe bardzo wysokie.
Analiza cyklu życia przedsiębiorstwa jest niezwykle przydatna w doborze źródła finansowania. Nie można jednoznacznie wskazać, że konkretne formy zawsze wykorzystywane są w danej fazie i na pewno będą najbardziej korzystnym źródłem pozyskania kapitału. Działalność firmy uwarunkowana jest także wpływem branży, w której funkcjonuje, działaniami na rynku oraz zachowaniami konkurencji i również te aspekty mają wpływ na sposób finansowania działalności.
Najbardziej popularny jest podział na cztery fazy, jak:
- faza wprowadzenia, zwana także fazą powstawania, czy początkowego rozwoju,
- kolejna faza wzrostu,
- faza dojrzałości
- oraz faza schyłku działalności.
Faza powstania, jak sama nazwa wskazuje, odnosi się do początkowego okresu działalności przedsiębiorstwa, kiedy zaczyna ono swoją działalność i określa jej dokładne kierunki. W tej fazie przychody ze sprzedaży i wartość przedsiębiorstwa są stosunkowo niewielkie, gdyż jednostka ponosi koszty związane z rozpoczęciem aktywności.
Kolejna faza – faza wzrostu – charakteryzuje się rosnącymi przychodami ze sprzedaży. Na tym etapie podmioty chcą rozwijać swoją działalność, podejmując nowe aktywności czy współpracując z innymi podmiotami.
Następną fazą jest faza dojrzałości. Przychody i wartość przedsiębiorstwa utrzymują się na stosunkowo równym poziomie. Na tym etapie nie są podejmowane jakiekolwiek nowe działania. Przedsiębiorstwu zależy, aby ta faza trwała jak najdłużej.
Faza schyłku działalności to okres, kiedy przychody ze sprzedaży i wartość przedsiębiorstwa spadają. Pojawiają się trudności z regulowaniem zobowiązań, groźba bankructwa czy likwidacji przedsiębiorstwa. Jednak ta faza nie zawsze powinna być kojarzona tylko z porażką, ponieważ w niektórych przypadkach rozwiązaniem może być przykładowo restrukturyzacja lub połączenie czy fuzja z innym przedsiębiorstwem.
Jakie źródło finansowania w poszczególnej fazie?
W początkowej fazie rozwoju finansowanie przedsiębiorstwa w dużej mierze opiera się na wykorzystaniu funduszy własnych posiadanych przez przedsiębiorcę, jego wspólników czy też rodzinę i znajomych. Właściciele angażują cały swój kapitał na rozpoczęcie działalności. W związku z dużymi nakładami może mieć miejsce sytuacja, w której kapitał własny właścicieli nie wystarczy i trzeba skorzystać z zewnętrznych form finansowania. W związku z rozpoczynaniem działalności problem może stanowić pozyskanie kredytu bankowego, ze względu na niewielką zdolność kredytową przedsiębiorstwa. W tej fazie rozwiązaniem może być wykorzystanie funduszy venture capital, których istota polega na finansowaniu nowych, innowacyjnych projektów w ich początkowej fazie, o stosunkowo dużym ryzyku. Korzyści z powyższej formy inwestowania zależą od wzrostu wartości przedsiębiorstwa.
koniec_str_1#
Jednak to nie jedyne rozwiązanie w fazie początkowego rozwoju. Właściciele mogą uzupełniać środki finansowe poprzez krótkoterminowe formy pozyskania kapitału, takie jak krótkoterminowe kredyty, pożyczki czy odroczony okres regulowania zobowiązań u kontrahentów i leasing. Ta faza wyróżnia się bardzo wysokim ryzykiem operacyjnym oraz bardzo niskim ryzykiem finansowym.
W fazie wzrostu przedsiębiorstwo posiada już pewne środki, które stara się reinwestować. W tym czasie istotne jest pomnażanie zysków i ograniczanie struktury długu w finansowaniu. Na tym etapie, jako formę pozyskania środków pieniężnych wykorzystuje się emisję praw udziałowych. Niewątpliwie interesującą formą jest także kapitał hybrydowy, a dokładniej finansowanie mezzanine, które stanowi połączenie długu i kapitału własnego lub obligacji zamiennych na akcje. Ponadto, można wykorzystać wspomniany już fundusz venture capital czy private equity. W tej fazie występuje wysokie ryzyko operacyjne i niskie ryzyko finansowe.
W okresie dojrzałości zmniejszają się możliwości związane z rozwojem przedsiębiorstwa, a co za tym idzie zmniejsza się zapotrzebowanie na nowy kapitał, ponieważ nakłady nie są już bardzo wysokie. Wśród finansowania dominują formy wewnętrzne, przykładowo zyski zatrzymane. W związku z tym, iż faza dojrzałości jest to jedna z końcowych faz cyklu, istnieje możliwość wykorzystania kapitału obcego jako sposobu na wykup akcji własnych przez przedsiębiorstwo w celu ich umorzenia. Faza dojrzałości charakteryzuje się ryzykiem operacyjnym średniej wysokości i stosunkowo wysokim ryzykiem finansowym.
W ostatniej fazie – schyłkowej – zauważa się stosunkowo niewielkie potrzeby dofinansowania. W tym okresie likwiduje się raczej nadwyżkę kapitałów, przykładowo poprzez wypłatę dywidendy lub wspomniany wykup akcji własnych. W tej fazie ryzyko operacyjne jest bardzo niskie, natomiast ryzyko finansowe bardzo wysokie.
Analiza cyklu życia przedsiębiorstwa jest niezwykle przydatna w doborze źródła finansowania. Nie można jednoznacznie wskazać, że konkretne formy zawsze wykorzystywane są w danej fazie i na pewno będą najbardziej korzystnym źródłem pozyskania kapitału. Działalność firmy uwarunkowana jest także wpływem branży, w której funkcjonuje, działaniami na rynku oraz zachowaniami konkurencji i również te aspekty mają wpływ na sposób finansowania działalności.
Katarzyna Okoń
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
