Pracodawca zainteresowany podjęciem współpracy z pracownikiem, który nabył prawo do emerytury, ma do wyboru szereg form prawnych. Z punktu widzenia pracodawcy, i zwykle także emeryta, najkorzystniejsze są te, które w najmniejszym stopniu obciążone są składkami ubezpieczeniowymi i podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Korzystna umowa o dzieło
Zawarcie z emerytem umowy o dzieło jest najtańszą opcją nawiązania współpracy. Takie rozwiązanie jest najkorzystniejsze w przypadku samoistnej umowy o dzieło, to znaczy wówczas gdy pracodawcy z emerytem nie łączy równocześnie umowa o pracę. W takim przypadku od wynagrodzenia wypłacanego emerytowi pracodawca nie potrąca żadnych składek na ubezpieczenie społeczne ani zdrowotne.
@@
Jeżeli zaś chodzi o opodatkowanie, od wynagrodzenia z tytułu umowy o dzieło można odliczyć 20 proc. kosztów uzyskania przychodu (lub 50 proc., o ile umowa o dzieło jest związana z korzystaniem przez wykonawcę z praw autorskich), a dochód opodatkowany jest zgodnie ze skalą podatkową (18 lub 32 proc.).
Umowa zlecenie
Inną opcją często wykorzystywaną w praktyce jest zawarcie z emerytem umowy zlecenia. Od przychodu z takiej umowy należy jednak potrącić składki zarówno na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, wypadkowe, jak również zdrowotne. Opodatkowanie wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia jest podobne jak w przypadku umowy o dzieło, tj. zleceniobiorcy przysługują 20-proc. koszty uzyskania przychodu, a dochód należy opodatkować zgodnie ze skalą podatkową.
Kontrakt menedżerski
Rozwiązaniem dla byłej kadry kierowniczej może być także zawarcie tzw. kontraktu menedżerskiego. Co do zasady jest on tytułem do objęcia ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym. Koszty uzyskania przychodu w tym wypadku są analogiczne, jak w przypadku umowy o pracę – są zryczałtowane i zasadniczo wynoszą 111 zł 25 zł w skali miesiąca. Ze względu na to kontrakt menedżerski jest zwykle opcją nieco bardziej kosztowną niż umowa zlecenie – emeryt od przychodu może bowiem odliczyć niższe koszty jego uzyskania.
Inaczej wygląda sytuacja, kiedy emeryt podejmuje współpracę na podstawie kontraktu menedżerskiego w ramach prowadzonej przez siebie indywidualnej działalności gospodarczej, która sama jest tytułem do objęcia ubezpieczeniami. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2008 r. (sygn. akt I UK 138/08), w przypadku emerytów, którzy zawierają kontrakt menedżerski w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, objęcie ubezpieczeniami z tytułu kontraktu menadżerskiego jest dobrowolne.
Powołanie do zarządu spółki
Emeryt może pełnić funkcję członka zarządu spółki jedynie na podstawie uchwały spółki (aktu powołania), bez konieczności zawierania z nim dodatkowych umów. Co istotne, samo powołanie członka zarządu na podstawie uchwały nie jest tytułem do ubezpieczeń. Co za tym idzie, z tytułu wynagrodzenia wypłacanego na tej podstawie nie trzeba odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne. Koszty uzyskania przychodu w przypadku tej formy współpracy są zryczałtowane i wynoszą co do zasady 111 zł 25 zł w skali miesiąca.
koniec_str_1#
Powołanie do rady nadzorczej spółki
Emeryta można także powołać do rady nadzorczej spółki, jeśli do jego obowiązków ma należeć wykonywanie funkcji kontrolnych nad spółką. Taka forma współpracy również może okazać się atrakcyjna. Wynagrodzenie emeryta będącego członkiem rady nadzorczej podlega jedynie oskładkowaniu na potrzeby ubezpieczenia zdrowotnego, pod warunkiem że jego miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce. Koszty uzyskania przychodu przy tej formie współpracy są jednakowe, jak w przypadku umowy o pracę.
Kosztowna umowa o pracę
Najbardziej obciążającą dla pracodawcy opcją jest podjęcie z emerytem współpracy na podstawie umowy o pracę. To, że zatrudniana osoba posiada ustalone prawo do emerytury zasadniczo nie wpływa na to, w jaki sposób pracodawca musi oskładkować i opodatkować wynagrodzenie wypłacane zatrudnionemu. Natomiast za emeryta zatrudnionego zarówno na podstawie umowy o pracę, jak również na podstawie innych wyżej wymienionych tytułów nie trzeba płacić składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych ¦wiadczeń Pracowniczych.
Uwaga na limity i zawieszenie prawa do pobierania emerytury
Otrzymywane przez emeryta przychody mogą wpływać na zmniejszenie lub zawieszenie wypłacania emerytury. Prawo do emerytury ulega zawieszeniu w razie osiągania przez emeryta przychodu powyżej 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS (aktualnie 4 797,40 zł) lub zmniejszeniu, jeśli osiągany przez emeryta dochód przekracza 70 proc. tego wynagrodzenia (aktualnie 2 583,30 zł). Do powyższych limitów wlicza się jednak tylko przychody z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Z omówionych wyżej form prawnych, tytułem do objęcia ubezpieczeniem nie jest umowa o dzieło, pełnienie funkcji w radzie nadzorczej, ani w zarządzie na podstawie samego aktu powołania. Te formy są zatem najkorzystniejsze dla emeryta – wynagrodzenie z tych tytułów nie wpływa bowiem na wysokość pobieranej przez niego emerytury i nie musi informować o nich ubezpieczyciela. Natomiast o przychodach z innych umów należy poinformować właściwy oddział ZUS.
Korzystna umowa o dzieło
Zawarcie z emerytem umowy o dzieło jest najtańszą opcją nawiązania współpracy. Takie rozwiązanie jest najkorzystniejsze w przypadku samoistnej umowy o dzieło, to znaczy wówczas gdy pracodawcy z emerytem nie łączy równocześnie umowa o pracę. W takim przypadku od wynagrodzenia wypłacanego emerytowi pracodawca nie potrąca żadnych składek na ubezpieczenie społeczne ani zdrowotne.
@@
Jeżeli zaś chodzi o opodatkowanie, od wynagrodzenia z tytułu umowy o dzieło można odliczyć 20 proc. kosztów uzyskania przychodu (lub 50 proc., o ile umowa o dzieło jest związana z korzystaniem przez wykonawcę z praw autorskich), a dochód opodatkowany jest zgodnie ze skalą podatkową (18 lub 32 proc.).
Umowa zlecenie
Inną opcją często wykorzystywaną w praktyce jest zawarcie z emerytem umowy zlecenia. Od przychodu z takiej umowy należy jednak potrącić składki zarówno na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, wypadkowe, jak również zdrowotne. Opodatkowanie wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia jest podobne jak w przypadku umowy o dzieło, tj. zleceniobiorcy przysługują 20-proc. koszty uzyskania przychodu, a dochód należy opodatkować zgodnie ze skalą podatkową.
Kontrakt menedżerski
Rozwiązaniem dla byłej kadry kierowniczej może być także zawarcie tzw. kontraktu menedżerskiego. Co do zasady jest on tytułem do objęcia ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym. Koszty uzyskania przychodu w tym wypadku są analogiczne, jak w przypadku umowy o pracę – są zryczałtowane i zasadniczo wynoszą 111 zł 25 zł w skali miesiąca. Ze względu na to kontrakt menedżerski jest zwykle opcją nieco bardziej kosztowną niż umowa zlecenie – emeryt od przychodu może bowiem odliczyć niższe koszty jego uzyskania.
Inaczej wygląda sytuacja, kiedy emeryt podejmuje współpracę na podstawie kontraktu menedżerskiego w ramach prowadzonej przez siebie indywidualnej działalności gospodarczej, która sama jest tytułem do objęcia ubezpieczeniami. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2008 r. (sygn. akt I UK 138/08), w przypadku emerytów, którzy zawierają kontrakt menedżerski w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, objęcie ubezpieczeniami z tytułu kontraktu menadżerskiego jest dobrowolne.
Powołanie do zarządu spółki
Emeryt może pełnić funkcję członka zarządu spółki jedynie na podstawie uchwały spółki (aktu powołania), bez konieczności zawierania z nim dodatkowych umów. Co istotne, samo powołanie członka zarządu na podstawie uchwały nie jest tytułem do ubezpieczeń. Co za tym idzie, z tytułu wynagrodzenia wypłacanego na tej podstawie nie trzeba odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne. Koszty uzyskania przychodu w przypadku tej formy współpracy są zryczałtowane i wynoszą co do zasady 111 zł 25 zł w skali miesiąca.
koniec_str_1#
Powołanie do rady nadzorczej spółki
Emeryta można także powołać do rady nadzorczej spółki, jeśli do jego obowiązków ma należeć wykonywanie funkcji kontrolnych nad spółką. Taka forma współpracy również może okazać się atrakcyjna. Wynagrodzenie emeryta będącego członkiem rady nadzorczej podlega jedynie oskładkowaniu na potrzeby ubezpieczenia zdrowotnego, pod warunkiem że jego miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce. Koszty uzyskania przychodu przy tej formie współpracy są jednakowe, jak w przypadku umowy o pracę.
Kosztowna umowa o pracę
Najbardziej obciążającą dla pracodawcy opcją jest podjęcie z emerytem współpracy na podstawie umowy o pracę. To, że zatrudniana osoba posiada ustalone prawo do emerytury zasadniczo nie wpływa na to, w jaki sposób pracodawca musi oskładkować i opodatkować wynagrodzenie wypłacane zatrudnionemu. Natomiast za emeryta zatrudnionego zarówno na podstawie umowy o pracę, jak również na podstawie innych wyżej wymienionych tytułów nie trzeba płacić składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych ¦wiadczeń Pracowniczych.
Uwaga na limity i zawieszenie prawa do pobierania emerytury
Otrzymywane przez emeryta przychody mogą wpływać na zmniejszenie lub zawieszenie wypłacania emerytury. Prawo do emerytury ulega zawieszeniu w razie osiągania przez emeryta przychodu powyżej 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS (aktualnie 4 797,40 zł) lub zmniejszeniu, jeśli osiągany przez emeryta dochód przekracza 70 proc. tego wynagrodzenia (aktualnie 2 583,30 zł). Do powyższych limitów wlicza się jednak tylko przychody z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Z omówionych wyżej form prawnych, tytułem do objęcia ubezpieczeniem nie jest umowa o dzieło, pełnienie funkcji w radzie nadzorczej, ani w zarządzie na podstawie samego aktu powołania. Te formy są zatem najkorzystniejsze dla emeryta – wynagrodzenie z tych tytułów nie wpływa bowiem na wysokość pobieranej przez niego emerytury i nie musi informować o nich ubezpieczyciela. Natomiast o przychodach z innych umów należy poinformować właściwy oddział ZUS.
Ewa Sobońska – prawnik w kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach
