Organy celno-skarbowe kontrolują, czy firma przestrzega przepisów:

• prawa podatkowego,
• prawa celnego,
• prawa dotyczącego towarów objętych ograniczeniami lub zakazami,
• regulujących organizowanie i prowadzenie gier hazardowych,
• w zakresie posiadania automatów do gier hazardowych,
• prawa dewizowego,
• o przeciwdziałaniu prania pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

W tym artykule skupimy się na pierwszych trzech punktach, które stanowią większość działań organów celno-skarbowych, czyli na kontrolach związanych z przestrzeganiem przez firmy prawa podatkowego, celnego oraz dotyczącego towarów objętych ograniczeniami lub zakazami.

Kontrole możemy podzielić na dwa podstawowe zakresy, co do czasu i miejsca ich przeprowadzenia: kontrole w trakcie zgłoszenia celnego do procedury celnej oraz kontrole po zwolnieniu towaru tzw. kontrola przedsiębiorcy.

Kontrola w tracie zgłoszenia celnego

Kontrola w trakcie zgłoszenia celnego prowadzona jest po złożeniu zgłoszenia celnego do oddziału celnego i przyjęciu go przez funkcjonariusza celno-skarbowego. Może polegać na kontroli prawidłowości zapisów pól w zgłoszeniu celnym wraz z załączonymi do niego dokumentami, jak również na częściowej lub całościowej rewizji towarów.

Celem takiej kontroli jest weryfikacja prawidłowości zgłoszonego towaru wraz z wyborem w nim elementów kalkulacyjnych zgłoszenia celnego, co przekłada się bezpośrednio na obliczenia deklaracyjne zobowiązania w zakresie cła i podatków do budżetu państwa.

W tym miejscu należy podkreślić, że podstawą do zgłoszenia celnego jest towar przywożony lub wywożony, a załączone dokumenty muszą być zgodne z tym towarem, a nie na odwrót. W trakcie weryfikacji sprawdza się również czy są spełnione przepisy na towarze i w dokumentacji, dotyczące zakazów i ograniczeń, jakie UE nałożyła na towary, aby można je było wprowadzić na – bądź wyprowadzić z jej terenu. Kontrolę tę należy nazwać jako kontrola celna z urzędu.

Bardzo często kontrole takie kończą się postępowaniem administracyjnym oraz zatrzymaniem towaru z powodu niespełnienia ograniczeń na towarze lub domiarem należności celno-podatkowych poprzez zmianę kraju pochodzenia, kodu taryfy celnej, podwyższeniem wartości celnej towaru albo doliczeniem kosztów transportu.

Kontrola po zwolnieniu towaru

Drugą formą kontroli jest kontrola po zwolnieniu towaru do procedury celnej. Ta kontrola może odbywać się z urzędu lub na wniosek strony. Dotyczyć może jednej odprawy celnej lub określonego okresu. Okres kontroli oczywiście musi być w przedziale czasowym niepodlegającym przedawnieniu.

Kontrole po zwolnieniu towaru do procedury mogą przybrać odpowiednią formę. Jedną z nich jest kontrola na wniosek strony, która polega na złożeniu wniosku do urzędu celno-skarbowego o weryfikację zgłoszenia celnego. Na stronie ciąży obowiązek przedstawienia dowodów potwierdzających wnioskowane stanowisko, aby organ przychylił się do wniosku strony i dokonał odpowiednich zmian w zgłoszeniu celnym.

Kontrola z urzędu następuje po przedstawieniu stronie „prawa do bycia wysłuchanym” lub po wszczęciu kontroli podatkowej na mocy ordynacji podatkowej. W pierwszym przypadku strona ma 30 dni na udowodnienie organowi celno-skarbowemu stosownymi dowodami w sprawie, że jej stanowisko jest prawidłowe. Te kontrole najczęściej kończą się wydaniem decyzji celnej.

Drugi zaś przypadek trwa określoną ilość czasu przedstawioną przedsiębiorcy i najczęściej dotyczy określonego czasu i spraw w tym okresie. Ta kontrola często skupia się na jednym lub kilku elementach ze zgłoszenia celnego na przestrzeni kontrolowanego okresu. Może dotyczyć pochodzenia towarów, taryfikacji czy wartości celnej. Jest o tyle trudna, że często nie ma możliwości weryfikacji towaru i musi odbywać się na podstawie dostępnej w przedsiębiorstwie dokumentacji. Kończy się protokołem pokontrolnym z przedstawionymi wnioskami do dalszej dyspozycji innych komórek w organach celno-skarbowych.

Na kontrolę można się przygotować

¯adna kontrola dla przedsiębiorcy nie odbywa się bezstresowo. Jedynym sposobem, aby go zminimalizować, jest pewność, iż firma prowadzi swoje transakcje zgodnie z literą prawa. Obrót towarowy z zagranicą, inaczej zwany łańcuchem dostaw towarów, jest bardzo zawiły i łączy w sobie prawo konstytucyjne, gospodarcze, celne, podatkowe, karno-skarbowe, transportowe, cywilne i inne.

£ańcuch dostaw to naczynia powiązane w całym procesie, poczynając od zamówienia (produkcji), poprzez magazynowanie czy wysyłkę towaru, aż do dostawy (sprzedaży) towarów do miejsca przeznaczenie. Dlatego tak ważne jest, aby wszystkie procesy w firmie przygotować zgodnie z przepisami prawa i dzięki temu mieć więcej komfortu w trakcie ewentualnej kontroli.

Autorka: ekspert ds. ceł, prawa celnego, handlu zagranicznego. Zajmuje się doradztwem z zakresu przepisów prawa celnego, importu i eksportu towarów i usług, analizą finansowo-ekonomiczną kontraktów międzynarodowych. Specjalizuje się w sprawach z tzw. górnej półki trudności - zawiłych i nietypowych. Wieloletni pracownik Urzędu Celnego. Przez wiele lat pracowała dla firm logistycznych i spedycyjnych, gdzie piastowała m.in. funkcję członka zarządu. Jest wykładowcą na Akademii Sztuki Wojennej na Wydziale Zarządzania i Dowodzenia w Instytucie Logistyki w Warszawie. Wykładała w Szkole Wyższej w Warszawie ALMAMER, Wyższej Szkole Cła i Logistyki czy Uczelni Techniczno-Handlowej. Absolwentka Ekonomii, Logistyki, Stosunków Międzynarodowych, Zarządzania oraz Ekonomiki Obronności