W poprzednim artykule wskazaliśmy również, że katalog obowiązków instytucji obowiązanych jest bardzo rozbudowany. Obowiązki podmiotów obowiązanych można skategoryzować w czterech grupach, tj.:
- Dokonanie oceny narażenia danego podmiotu na udział w procederze prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.
- Identyfikację ryzyka związanego ze stosunkami gospodarczymi i transakcjami okazjonalnymi realizowanymi przez dany podmiot.
- Współpracę – gromadzenie i raportowanie stosownych informacji z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej (GIIF) oraz innymi instytucjami określonymi w ustawie.
- Wdrożenie i stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego adekwatnych do ryzyka zidentyfikowanego podczas analizy klienta.
Obowiązki podmiotów zobowiązanych
W niniejszym artykule chcielibyśmy opisać dokładniej obowiązki podmiotów zobowiązanych i wspomnieć o paru innych przepisach nakładających określone obowiązki na szereg przedsiębiorców, mimo że nie są podmiotami zobowiązanymi.
Postanowiliśmy skupić się na Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych, który może być traktowany nie tylko jako obowiązek AML-owy, ale szeroko rozumiane, przydatne narzędzie dla minimalizacji ryzyka w działalności gospodarczej, w kontekście współpracy z kontrahentami.
Na przedsiębiorcy będącym instytucją zobowiązaną w rozumieniu AML, ciążą m.in. następujące obowiązki:
- wyznaczenie kadry kierowniczej wyższego szczebla, która będzie odpowiedzialna za wykonywanie obowiązków określonych w ustawie,
- identyfikacja i ocena ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, w tym sporządzanie i aktualizowanie ocen ryzyka, jak również dokumentowanie rozpoznanego ryzyka prania pieniędzy,
- stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, obejmujących m.in.: identyfikację klienta oraz weryfikację jego tożsamości, identyfikację beneficjenta rzeczywistego, ocenę stosunków gospodarczych i – stosownie do sytuacji – uzyskanie informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru, bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych klienta,
- prowadzenie bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji,
- wprowadzenie wewnętrznych procedur:
- procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
- procedury anonimowego zgłaszania rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
- informowanie GIIF o przyjętych wpłatach, dokonanych wypłatach oraz wykonanych transferach środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15.000 euro,
- zawiadamianie GIIF o okolicznościach mogących wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,
- przekazywanie, udostępnianie posiadanych dokumentów lub informacji na żądanie GIIF,
- zawiadamianie prokuratury w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że wartości majątkowe będące przedmiotem transakcji lub zgromadzone na rachunku pochodzą (albo mają związek) z przestępstwa innego niż przestępstwo prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, lub z przestępstwa skarbowego.
Weryfikacja kontrahentów
Nasza dotychczasowa praktyki pokazuje, że warto połączyć realizację powyższych obowiązków z uprzednią i bieżącą weryfikacją kontrahentów. Pozwoli to z jednej strony spełnić wymagania z zakresu AML, ograniczyć ryzyko naruszenia sankcji międzynarodowych oraz zminimalizować ryzyko stania się np. ofiarą oszustwa.
Warto też przypomnieć, że:
- wszystkie spółki prawa handlowego, które podlegają obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego,
- europejskie zgrupowań interesów gospodarczych,
- spółki europejskie,
- spółdzielnie (w tym spółdzielnie mieszkaniowe),
- spółdzielnie europejskie,
- stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego,
- fundacje,
- trusty (w rozumieniu ustawy z dnia
1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu), których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce, lub nawiązują stosunki gospodarcze albo nabywają nieruchomość na terytorium Polski, w imieniu lub na rzecz trustu mają obowiązek zgłaszania i aktualizacji danych dotyczących beneficjentów rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR).
Beneficjent rzeczywisty
Co do zasady, za beneficjenta rzeczywistego uważa się osobę fizyczną, która posiada więcej niż 25 proc. udziałów lub akcji danej spółki – bezpośrednio lub pośrednio (np. jeśli osoba posiada w spółce A ponad 25 proc. udziałów, a spółka A posiada ponad 25 proc. udziałów w spółce B – wtedy osoba ta będzie beneficjentem zarówno spółki A – bezpośrednio, jak i spółki B – pośrednio). Wpisowi do CRBR podlegają także reprezentanci spółek.
Informacje podawane we wpisie to: imię i nazwisko beneficjenta, jego obywatelstwo, państwo zamieszkania, numer PESEL lub data urodzenia oraz informacja o wielkości udziału lub uprawnieniach beneficjenta.
Nowe podmioty gospodarcze muszą się zgłosić do CRBR w terminie 7 dni roboczych od dnia wpisania podmiotu do KRS. W przypadku zmiany danych zgłoszonych do CRBR należy ją zgłosić w ciągu 7 dni od dnia powstania zmiany.
Brak zgłoszenia do Rejestru lub podanie w CRBR informacji niezgodnych ze stanem faktycznym może skutkować karą w wysokości 1 mln zł. Co więcej, umyślne dokonanie wpisu niezgodnego ze stanem faktycznym grozi odpowiedzialnością karną.
W aktualnych realiach gospodarczych i geopolitycznych – inwazja rosyjska na terytorium Ukrainy i jej implikacje w postaci sankcji gospodarczych oraz zwiększonym ryzykiem gospodarczym związanym ze współpracą z podmiotami powiązanymi z terenami prowadzonych działań zbrojnych, zagadnienia dotyczące weryfikacji beneficjenta rzeczywistego pomiotów szczególnie zyskują na znaczeniu.
Wielu przedsiębiorców przykłada wagę do sprawdzenia jakie powiązania osobowe i geograficzne ma potencjalny kontrahent. Ponadto, stosownie do nałożonych na określone podmioty sankcji gospodarczych przedsiębiorcy mają obowiązek monitorowania swoich relacji gospodarczych, a Centralny Rejestr Beneficjantów Rzeczywistych stanowić przydatne narzędzie w tym zakresie, zwłaszcza że można z niego korzystać za darmo.
Dlatego zachęcamy, aby chociażby zweryfikować, czy nasi kontrahenci nie są kontrolowani przez rosyjskich oligarchów.
Ewa Chodowska – prawnik, menedżer z wieloletnim doświadczeniem w bankowości, Approved Compliance Officer, członek International Compliance Association, International Association of Privacy Proffessionals
r. pr. Paweł Bronisław Ludwiczak – Kancelaria Radcy Prawnego Paweł Ludwiczak –www.ludwiczak-radcaprawny.pl
