Niestety na dzień dzisiejszym mamy jedynie założenia projektu ustawy, która ma zaimplementować powyższe regulacje dyrektywy do polskiego porządku prawnego.
Co zmieni ustawa?
Przygotowany projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, oraz niektórych innych ustaw ma wprowadzić w szczególności:
- doprecyzowania listy instytucji obowiązanych, w tym poprzez dodanie do niej przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, prowadzących działalność polegającą m.in. na: obrocie lub pośrednictwie w obrocie dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, a także przechowywaniu, obrocie lub pośrednictwie w obrocie ww. towarami (w zakresie transakcji o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10.000 euro, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane),
- uszczegółowienia niektórych definicji, m.in. definicji beneficjenta rzeczywistego, państwa członkowskiego oraz grupy,
- uznania Generalnego Inspektora Informacji Finansowej za jednostkę analityki finansowej w rozumieniu przepisów dyrektywy 2018/843,
- rozszerzenia zakresu gromadzonych przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej statystyk,
- uszczegółowienia zasad dotyczących stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego, a także działań podejmowanych przez nie w zakresie relacji związanych z państwami trzecimi wysokiego ryzyka,
- doprecyzowania zasad przechowywania przez instytucje obowiązane dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego,
- wprowadzenia obowiązku publikacji i aktualizacji przez państwa członkowskie UE wykazu stanowisk i funkcji publicznych, które zgodnie z prawem krajowym kwalifikują się jako eksponowane stanowiska polityczne,
- wprowadzenia mechanizmów weryfikacji danych zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych,
- wprowadzania rozwiązań dotyczących reglamentacji działalności, o której mowa w art. 47 dyrektywy 2018/843 tj. związanej ze świadczeniem usług na rzecz spółek i trustów oraz działalności związanej ze świadczeniem usług w zakresie walut wirtualnych,
- rozszerzenia katalogu sankcji nakładanych za naruszenia przez instytucje obowiązane obowiązków związanych z przestrzeganiem obowiązków wynikających z przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów został określony na II kwartał 2020 r., niestety termin minął i nadal nie ma informacji, kiedy zmiany zostaną wdrożone.
Dalsze zmiany
W tym miejscu należy jednak wspomnieć, że to nie koniec zmian w zakresie regulacji przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Jeszcze w 2019 r. Parlament Europejski wskazał na potrzebę ściślejszej koordynacji w zakresie AML (Anti-Money Laundering) pomiędzy państwami członkowskimi i uregulowania tej kwestii w pierwszym w historii ogólnym rozporządzeniu dotyczącego tej tematyki (AMLR).
Byłaby to istotna zmiana, ponieważ w przeciwieństwie do dyrektyw rozporządzenia są bezpośrednio stosowane w państwach członkowskich i zazwyczaj skutkują jednolitymi ramami regulacyjnymi dla całej Unii, bez nierzadko charakterystycznych dla dyrektyw różnic w ich implementacji.
Potwierdzenie powyższego stanowiska znalazło odzwierciedlenie w piśmie fińskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, skierowane do przedstawicieli państw członkowskich w Radzie i dotyczące strategicznych priorytetów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Fińska prezydencja uznała w nim AML/CTF (Counter-Terrorism Financing Act) za kluczowy obszar oraz wezwała Radę UE do wyznaczenia strategicznych priorytetów Unii w tym zakresie. 5 grudnia 2019 r. Rada podjęła wstępne decyzje dotyczące:
- zakresu dalszych reform, zwłaszcza jeśli chodzi o utrzymanie tradycyjnego podejścia polegającego na objęciu ramami regulacyjnymi AML/CTF przede wszystkim sektora finansowego czy możliwego stworzenia odrębnego reżimu dla pozostałych branż,
- niewystarczającej efektywności obecnych ram regulacyjnych AML/CTF, wynikających z dużych różnic w ich implementacji przez poszczególne państwa członkowskie – rozwiązaniem mogłaby być na przykład dalej posunięta harmonizacja w drodze przyjęcia rozporządzenia,
- rozwiązania kwestii niewystarczającego nadzoru, np. w drodze stworzenia specjalnej agencji UE – a jeśli tak, to również ustalenia zadań dla takiej instytucji oraz modelu zarządzania,
- zapewnienia efektywnej współpracy pomiędzy instytucjami zajmującymi się AML/CTF w Unii Europejskiej, państwach członkowskich oraz państwach trzecich.
A zatem już w oficjalnych dokumentach unijnych wprost mówi się o propozycjach m.in. przyjęcia AMLR czy stworzenia nowych unijnych instytucji zajmujących się AML, nie mówiąc o rozważaniu innych sposobów na zacieśnienie współpracy w tym obszarze w ramach UE.
Powyższą propozycję należy ocenić pozytywnie, w zakresie przyjęcia wspólnego rozporządzenia unijnego w zakresie AML/CTF, gdyż w państwach członkowskich UE dostrzegamy szereg problemów z efektywnością unijnych ram AML/CTF, w szczególności zróżnicowaną implementację dotychczasowych dyrektyw, różne zadania i kompetencje lokalnych organów zajmujących się AML/CTF, duże różnice w stosowanych sankcjach, niejasny nadzór nad aktywnościami transgranicznymi czy niewystarczającą współpracę jednostek analityki finansowej.
Autorka reprezentuje Kancelarię LEX & FINANCE
