To fakty, które dziś, pokazują, z jaką skalą zadłużenia będzie trzeba się zmierzyć w obecnej sytuacji ekonomicznej wielu przedsiębiorcom i ich pracownikom.

Jak banki sobie poradzą?

¦ledząc, rynek finansowy, zauważam, że nie wszystkie banki i instytucje finansowe, były przygotowane na taki scenariusz. Nowe technologie, takie jak sztuczna inteligencja czy wprowadzenie dyrektywy PSD2 miały na celu zabezpieczenie ryzyka wyłudzeń finansowych.

Tymczasem prac nad możliwościami wprowadzania szybkich zmian w systemach online jest jak na lekarstwo, nie mówiąc o zabezpieczeniu procedur dla osób nieposiadających dostępów do bankowości internetowej. Czas oczekiwania na połączenie na infolinii bankowej czasem przekracza godzinę! I oczywiście zrozumiałym jest fakt, że banki, również działają z ograniczonym personelem, ale czy brak procedur ryzyka operacyjnego zwalnia, instytucje zaufania publicznego, z obowiązku jasnych i dostępnych dla każdego klienta procedur?

Każdy z banków posiada infrastrukturę informatyczną bankowych kont internetowych. Działalność bankowa przenosi się z oddziałów stacjonarnych w świat wirtualny. A jednak co z tego, że można złożyć dyspozycję zmiany warunków umów kredytowych w bankowości internetowej, jak nadal na podpisanie aneksu bank zaprasza do oddziału. Nie na wszystkich stronach internetowych pojawiły się już jasne komunikaty. ¦miem twierdzić, że chyba żaden z banków nie zastosował w pełni klarownej, niebudzącej pytań i kontrowersji procesów zawieszenia spłaty rat.

Jak wygląda aktualna sytuacja

Jako pierwszy, możliwość zawieszenia spłat rat, ogłosił mBank. Niestety, zawieszenie obejmuje wyłącznie ratę kapitałową, co oznacza, że odsetki od kredytu nadal należy terminowo regulować. W sytuacji, gdy posiadamy „młody” kredyt, nasze odsetki wynoszą znaczną część całej raty.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że każda instytucja finansowa stosuje ten sam mechanizm naliczania wysokości rat. Mniej więcej, do połowy spłaty naszego zobowiązania, w racie kredytowej, znajdują się odsetki. W pierwszych miesiącach mogą one stanowić nawet 90 proc. wysokości raty. Aby sprawdzić konkretną wartość, należy zapoznać się z harmonogramem spłat rat dostępnym w bankowości internetowej lub w formie papierowej, przekazywanym przy zawieraniu umów kredytowych.

Alior Bank proponuje odroczenie spłat rat kapitałowo-odsetkowych na 3 miesiące gdzie okres kredytowania zostanie wydłużony o 3 miesiące lub odroczenie wyłącznie rat kapitałowych na 6 miesięcy, gdzie okres kredytowania, jak czytamy w procedurze, zostanie wydłużony o kolejne 6 miesięcy rat kapitałowo-odsetkowych.

Czy to oznacza, że dwukrotnie zapłacimy odsetki? Niestety, nie otrzymałam na to pytanie odpowiedzi. Co ciekawe, w komunikacie pojawia się stwierdzenie, że bank może odmówić odroczenia spłaty rat, jeżeli klient nie ma wystarczającej zdolności kredytowej – to oznacza, że bank z pewnością sprawdzi naszą obecną sytuację w Biurze Informacji Kredytowej. Może również zażądać dodatkowych zabezpieczeń. Czas oczekiwania na decyzję to aż 15 dni.

Klienci BNP Paribas mogą skorzystać z 3-miesięcznego odroczenia spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. Okres kredytowania zostanie wydłużony, a odsetki naliczone w tym okresie bank skapitalizuje, czyli doliczy do pozostałej do spłaty kwoty kredytu. Skapitalizowanie odsetek wyeliminuje ich kumulację po okresie odroczenia, ponieważ zostaną one rozłożone na cały pozostały do spłaty okres kredytowania.

W Santander Bank Polska możliwy okres zawieszenia spłaty rat to 3 lub 6 miesięcy. Odroczenie, czyli karencja w spłacie raty kapitałowej oznacza, że przez ustalony okres 3 lub 6 miesięcy klient zapłaci tylko odsetki, a odroczony kapitał zostanie rozłożony na pozostały okres spłaty, ale bez jego wydłużania.

ING Bank podał do wiadomości okrojony komunikat: „bank umożliwia zawieszenie spłaty rat kredytów, maksymalnie do 6 miesięcy. Klientom, którzy skorzystają z zawieszenia spłat, zostanie wydłużony okres finansowania”

PEKAO SA informuje tylko: „w trakcie wakacji kredytowych klient może spłacać odsetki lub wybrać opcję odroczenia całych rat kapitałowo-odsetkowych do 3 miesięcy, ten sam czas wydłuży okres kredytowania”.

PKO BP. Odroczenie spłaty może dotyczyć maksymalnie 3 rat kredytu. Za rozpatrzenie wniosku nie jest pobierana opłata. Wnioski o zawieszenie spłaty rat hipotecznych należy składać co miesiąc. Wnioski o zawieszenie rat kredytów gotówkowych można składać od razu na 3 miesiące. Kwoty niespłaconych rat powiększą kwoty rat pozostałych do spłaty, czyli nie wydłużą okresu kredytowania.

NEST BANK informuje klientów o możliwości zawieszeniu spłaty 3 rat kapitałowych. Wakacje kredytowe są dostępne dla klientów z historycznymi opóźnieniami. Jednocześnie „wakacje kredytowe zobowiązują do regulowania pozostałej części raty, tj. części odsetkowej i ewentualnie innych kosztów zawartych w racie (np. pakietu elastycznego, czy opłaty administracyjnej)”. Powyższe zmiany w umowie kredytu będą dostępne nie dla wszystkich klientów. Zmiany nie dotyczą zawieszenia spłat limitów i kart kredytowych, w tym Nest Karty Optimum.

Dla tych Klientów Bank przygotuje odrębne rozwiązania. Ważna informacja: „w przypadku klientów, którzy nie posiadają pakietu elastycznego, ani uprawnień do zmian spłaty kredytu bank wprowadzi zmianę bez pobrania opłaty za zmianę harmonogramu/aneks, czy innych dodatkowych opłat. Jedynym wykluczeniem z dostępu do wakacji kredytowych lub zmiany daty spłaty raty jest bieżące opóźnienie powyżej 20 dni (na dzień złożenia dyspozycji)”.

Millennium Bank proponuje 3-miesięczny okres zawieszenia, a okres spłaty zobowiązania ulega wydłużeniu. „Propozycja odroczenia rat jest dostępna dla klientów, którzy podpisali umowę przed 18 marca 2020 r. i na dzień wnioskowania nie mają znaczących zaległości w spłacie. Dodatkowo konieczne jest złożenie oświadczenia o braku możliwości spłaty w związku z sytuacją epidemiczną”.

Credit Agricole – to bankowa „perełka”. Bank proponuje zawieszenie spłaty rat w formie restrukturyzacji, a to oznacza negatywny wpis w Biurze Informacji Kredytowej i skutkuje w przyszłości brakiem otrzymania jakiegokolwiek kredytu lub leasingu z innych banków. Restrukturyzacja daje wpis „kredyt odzyskany”. Spłacając terminowo nasze zobowiązanie, gdy w tej sytuacji skorzystamy z zawieszenia spłaty rat, zamkniemy możliwości kredytowe na wiele lat do przodu. ¯ywię głęboką nadzieję, że bank zmieni ten proces.

Bank Pocztowy i Getin Bank na dzień 19 marca nie wprowadziły jeszcze żadnej procedury.

Kryzys obnaża słabość

Kryzys, z jakim się borykamy, obnaża funkcjonowanie instytucji zaufania publicznego. Dzwoniąc, na infolinię bankową nie zawsze, otrzymamy od razu wyczerpującą informację na temat procesu zawieszenia spłaty rat. Każdy bank inaczej nazywa proces prolongaty. To również powoduje chaos komunikacyjny. Raz czytamy o wakacjach kredytowych innym razem o odroczeniu czy zawieszeniu spłaty rat, nie mówiąc już o procesie opartym na restrukturyzacji. Na
internetowych strona bankowych również nie znajdziemy klarownych i wyczerpujących informacji.
Mając na uwadze bezpieczeństwo zawierania aneksów do umów kredytowych bezwzględnie, należy zapytać bank o:

• Na jaki okres dostępne jest zawieszenie raty?
• Ratę jakiego, produktu możemy zawiesić: kredyt hipoteczny, firmowy czy gotówkowy oraz leasing i faktoring?
• Czy zawieszenie obejmuje wysokość całej raty, czy wyłącznie raty kapitałowej?
• Jak będą rozliczane odsetki za okres zawieszenia rat?
• Jak będzie raportowane odroczenie spłaty rat w Biurze informacji Kredytowej i czy skutkiem skorzystania z tej pomocy może być wpis w BIK z negatywną oceną?
• Czy wydłuża się okres kredytowania? Czy rata będzie ratą balonową? – co oznacza kumulację zobowiązania za 3 czy 6 miesięcy.
• W jaki sposób podpisuję aneks? Czy zostanie on mi przesłany drogą elektroniczną lub pocztową?
• Czy zawieszenie spowoduje ponowne naliczenie odsetek?
• Czy wakacje kredytowe wiążą się z wprowadzeniem procedury restrukturyzacji?

To, że otrzymaliśmy możliwość zawieszenia spłaty naszych należności, wcale nie oznacza, że bank wyrazi na to zgodę. Ustawodawca nie przyjął w ten temat aktów prawnych. Bank może, ale nie musi, udzielić nam takiego wsparcia. Prawie na każdym wniosku należy podać powód i opisać wpływ obecnej sytuacji na możliwość regulowania terminowych spłat naszych zobowiązań. Jakie procedury do oceny tego stanu przyjmą banki? Jakie informacje bank uzna, za wiarygodne i na podstawie których wyda pozytywną decyzję? Czym odroczenie spłaty rat będzie skutkowało dla klientów w przyszłości ? – na te pytanie dziś nikt nie odpowiada. Aż strach pomyśleć, jakie mogą być skutki w przyszłości braku tych konkretnych wytycznych.

Decyzję o zawieszeniu spłaty rat każdy z przedsiębiorców powinien najpierw przeanalizować. Zapewne dla niektórych firm będzie to jedyna szansa na utrzymanie biznesu, jednak przed podjęciem tej decyzji apelujemy o weryfikację procedur i zapisów w podpisywanych aneksach.
Filtruję informację i zadaję pytania instytucjom finansowym, jednak na dzień przygotowywania tego artykułu, 20 dzień marca, pozostaje nadal więcej pytań niż jasnych i niebudzących wątpliwości, odpowiedzi.

Autorka jest Dyrektorem Sprzedaży w Pomorskim Centrum Wsparcia Biznesu