Ryzyko walutowe to ledwie jeden z wielu rodzajów ryzyka, na jakie narażona jest firma. Ich katalog jest, niestety, przebogaty. Znać je powinien nie tylko każdy agent ubezpieczeniowy ale także – każdy przedsiębiorca. Ryzyko można bowiem ubezpieczyć, ale można nim także zarządzać.
Ryzyko, jakie nieodłącznie wiąże się z każdą działalnością gospodarczą, można zdefiniować jako:
- niebezpieczeństwo błędnych rozstrzygnięć
- niebezpieczeństwo niepowodzenia w działaniu
- niebezpieczeństwo negatywnego odchylenia wielkości osiągniętej od zaplanowanego celu.(1)
Ryzyko jest elementem obiektywnym działalności gospodarczej, który można i należy ograniczać, ale którego nie można całkowicie wyeliminować. Niewłaściwe postępowanie w sytuacjach ryzykownych może mieć wpływ na zmniejszenie potencjalnych zysków firmy, utratę płynności, wiarygodności, zmniejszenie kapitału własnego, a w ostateczności może doprowadzić do bankructwa podmiotu.
Przyczyny i skutki
Skuteczne zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie polega na analizie ryzyka, która jest przeprowadzana w dwóch płaszczyznach: przyczyn ryzyka (występujących najczęściej w postaci zdarzenia losowego) oraz skutków ryzyka rozumianych jako powstanie szkody lecz także jako nieosiągnięcie spodziewanych korzyści.
Do procesów, mających wpływ na występowanie ryzyka w działalności gospodarczej, należą przyczyny zewnętrzne, niezależne od organizacji, a wśród nich cztery główne grupy czynników.(2)
1. Ogólnogospodarcze, takie jak koniunktura gospodarcza, inflacja, deficyt budżetowy, polityka fiskalna, polityka Banku Centralnego.
2. Społeczno-rynkowe: dochody ludności, stopa bezrobocia, skłonność do oszczędzania, skala podejmowanych inwestycji, liczba podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych, konkurencja na rynku, zdolność podmiotów do rozwoju.
3. Polityczne: stabilność sytuacji politycznej, wojny, zmiany rządu.
4. Nowe tendencje na międzynarodowych rynkach: globalizacja rynków, postęp technologiczny, nowe instrumenty finansowe, liberalizacja czy integracja ekonomiczna gospodarek.
Z kolei na grupę czynników wewnętrznych (zależnych od organizacji) składają się decyzje strategiczne i operacyjne dotyczące struktury i jakości aktywów i pasywów, polityki finansowej, działalności marketingowej, polityki personalnej oraz systemów kontroli wewnętrznej.
Najczęstsze rodzaje ryzyka zagrażające przedsiębiorstwom przedstawione zostały w tabeli numer dwa. Nie każde z ryzyk jest tak samo groźne, nie każde jest tak samo nieuniknione, nie od każdego w końcu warto stronić.
Zarządzać ryzykiem
Przedsiębiorstwo będzie mogło osiągać zyski wtedy, gdy ponosi ryzyko biznesowe,(3) na które składa się: ryzyko konkurencji, reputacji, technologiczne czy produktu. Z kolei ryzyka finansowe czy kredytowe wymagają zastosowania odpowiednich metod zarządzania, gdyż ponoszenie tego typu ryzyka nie stanowi głównego celu działalności przedsiębiorstwa (w przeciwieństwie do instytucji finansowych).
Zdecydowanie nie przynosi żadnych korzyści ryzyko operacyjne związane z klęskami żywiołowymi czy też brakiem odpowiednich kwalifikacji wśród pracowników. Przy czym tylko tego ostatniego możemy świadomie uniknąć.
Każdy z wymienionych typów ryzyka powoduje wystąpienie innego rodzaju skutków dla przedsiębiorstwa i wymaga odmiennych metod postępowania, zastosowania odpowiednich narzędzi pomiarowych oraz wykorzystania różnorodnych instrumentów zabezpieczających.
1. A. Schmoll: Risikomanagment im Kreditgeschaft, Wien 1993, s. 3
2. Lejman P., Warcok K.: Rodzaje ryzyka w procesie zarządzania oddziałem banku komercyjnego, „Bank”, nr 7/1996, s. 36
3. Ryzyko finansowe, operacyjne oraz inwestycyjne tworzą ryzyko gospodarcze rozumiane jako ryzyko nie osiągnięcia celu z podjętej działalności gospodarczej, na skutek ryzyka generowanego przez otoczenie, szerzej por. H. Zadora: Przedsiębiorstwo wobec ryzyka finansowego, [w:] Finanse, bankowość i ubezpieczenia, pod red. Nauk. K. Jaługa, M. £yszczak, t.I . Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Wrocław 2001, s. 395
