Firma planująca projekty inwestycyjne musi rozpatrywać możliwość zastosowania różnorodnych źródeł pozyskania kapitałów. Najważniejszym kryterium przy wyborze źródła
jest minimalizacja kosztów jego pozyskania. Często najlepszą strategią będzie skorzystanie z finansowania mieszanego, czyli odwołanie się do kilku źródeł kapitału.

W poprzednich odcinkach przedstawialiśmy różnorodne źródła pozyskania kapitałów dla firmy. Prezentowaliśmy również, w jaki sposób obliczyć, ile będzie kosztowało firmę pozyskanie finansowania zewnętrznego a ile wykorzystanie kapitałów własnych. Trudno jest jednak w praktyce gospodarczej znaleźć firmę, która do finansowania własnej działalności wykorzystuje jednorodne źródła finansowania, to znaczy jedynie kapitały własne lub jedynie obce. W rzeczywistości mamy do czynienia z mieszanymi źródłami pozyskania kapitału. Aby znaleźć odpowiedź, ile kosztuje taki mieszany kapitał, wykorzystujemy tzw. średni ważony koszt kapitału.
Załóżmy, że mamy do czynienia z firmą, która na sfinansowanie projektowanych inwestycji w wersji minimum potrzebuje 50 mln zł, a wersji maksimum 200 mln zł. Poszukuje zatem najtańszych źródeł sfinansowania tych inwestycji. Okazuje się, że pozyskanie 50 mln na wykonanie projektu inwestycyjnego najtańsze jest w przypadku emisji obligacji długoterminowych. Koszt emisji takich obligacji (przy uwzględnieniu aktualnej i prognozowanej kondycji finansowej tej firmy oraz kwoty pozyskanego kapitału) wynosi w tym wypadku 15 proc.
Gdyby firma ta chciała jednak pozyskać kwotę pieniędzy na poziomie maksymalnych potrzeb inwestycyjnych (200 mln zł), emisja obligacji długoterminowych może okazać się niekorzystna z punktu widzenia jej kosztów. Dlaczego?

Otóż okazuje się, że o ile zebranie kwoty 50 mln możliwe jest poprzez skierowanie oferty objęcia obligacji do wybranych instytucji finansowych (banków, towarzystw ubezpieczeniowych, funduszy inwestycyjnych) o tyle uzyskanie kwoty 200 mln zł może wiązać się z potrzebą poniesienia dodatkowych wydatków, które wpłyną na koszt pozyskania tego kapitału. Koszty te mogą być związane z potrzebą zorganizowania oferty publicznej, sieci dystrybucji papierów wartościowych oraz wydatkowania dodatkowych kwot na promocję i reklamę emisji obligacji. Co więcej, pozyskanie 200 mln zł może zaburzyć dotychczasową strukturę kapitału firmy i doprowadzić do znaczącego wzrostu udziału kapitałów obcych w finansowaniu majątku firmy. Konsekwencją tego jest wzrost ryzyka prowadzonej działalności, pogorszenie kondycji finansowej firmy i spadek ceny obligacji. Końcowym efektem jest wzrost kosztu emisji obligacji na kwotę 200 mln zł do 18 proc.

W takim wypadku dla sfinansowania nadwyżki zapotrzebowania na kapitał ponad kwotę 50 mln zł korzystniejsze może okazać się poszukanie alternatywnych źródeł kapitału. Mogą nimi być: emisja akcji zwykłych lub uprzywilejowanych czy wzrost zadłużenia długo- lub krótkoterminowego. Takie rozwiązanie nie powinno znacząco wpłynąć na zmianę obecnej struktury kapitału przedsiębiorstwa.

Zatem do określenia ostatecznego kosztu finansowania inwestycji przy zastosowaniu różnych źródeł pozyskania kapitału należy wykorzystać średni ważony koszt kapitału, gdzie wagami kosztów form kapitału będzie ich udział w ogólnym kapitale firmy.  


Przykład
Aktywa spółki wynoszą 10 mln zł i są finansowane następującymi rodzajami pasywów:
5 mln zł – kapitały obce (zobowiązania długoterminowe)
1 mln zł – kapitał uzyskany z emisji akcji uprzywilejowanych
4 mln zł – kapitał uzyskany z emisji akcji zwykłych.

Koszt kapitałów obcych wynosi 20 proc. rocznie, akcji uprzywilejowanych 25 proc. rocznie, a akcji zwykłych 30 proc. rocznie.

Jaki będzie zatem średni ważony koszt kapitału? Zgodnie ze wzorem koszt wyniesie:
5/10 * 20 proc. + 1/10*25 proc. + 4/10*30 proc. = 0,1+0,025+0,12 = 24,5 proc.

Na przykładzie widać dokładnie, jaki wpływ na ostateczny koszt pozyskania kapitału mają poszczególne formy kapitału zaangażowanego w finansowanie działalności firmy oraz jaki jest średni koszt kapitału wykorzystywanego w firmie. Na podstawie takich wyliczeń możemy minimalizować koszty kapitału poprzez świadome sterowanie źródłami jego pozyskania.


Do określenia średniego ważonego kosztu kapitału wykorzystujemy następującą zależność
Rśwkk= W1*Rd + W2*Rau + W3*Raz
gdzie:
Rśwkk – średni ważony koszt kapitału
Rd – koszt kapitałów obcych
Rau – koszt kapitału z emisji akcji uprzywilejowanych
Raz – koszt kapitału z emisji akcji zwykłych
W1, W2, W3 – udziały poszczególnych form kapitału w łącznym kapitale firmy.