Nawet najlepsze kontrakty handlowe, najlepiej wynegocjowane umowy i najsprawniejsi menedżerowie nie są w stanie zapewnić stuprocentowej gwarancji bezkonfliktowego prowadzenia biznesu. Większość tego typu konfliktów niestety kończy się sporem sądowym, który zazwyczaj oznacza długotrwały proces, dodatkowe koszty, stres i frustrację z niepewnego rozstrzygnięcia. W takiej rzeczywistości nie dziwi fakt, że przedsiębiorcy coraz częściej interesują się alternatywnymi metodami rozwiązywania konfliktów, jak np. mediacja.
Niejednokrotnie też w wyborze tej formy zakończenia istniejącego sporu ogromną rolę odgrywa kwestia prestiżu, dobrego imienia i chęci zachowania, mimo wszystko, relacji biznesowych pomiędzy stronami konfliktu. Niewątpliwie mediacja daje ogromną szansę na ich zachowanie.
@@
Czym dokładnie jest mediacja?
Mediację definiuje się jako metodę rozwiązywania sporów w trybie szczególnego rodzaju negocjacji prowadzonych przez strony sporu przy pomocy neutralnej osoby mediatora. Do mediacji może skierować sąd w ramach wytoczonego już postepowania lub też do mediacji można zgłosić się prywatnie, jeszcze zanim zapadnie decyzja o pójściu do sądu.
Obydwa rodzaje mediacji łączy bardzo ważna kwestia proceduralna, a mianowicie, że wypracowana w ramach mediacji ugodę można potwierdzić przed sądem, co powoduje, iż ugoda nabiera mocy wyroku i po nadaniu klauzuli wykonalności, co jest jedynie formalnością, może być egzekwowana przez komornika.
Do podstawowych cech mediacji należą jej dobrowolność, autonomia stron, neutralność i bezstronność mediatora, który jest wybierany i zwalniany przez strony oraz podlega ich instrukcjom. Wszystkie te elementy, w przypadku mediacji prywatnej reguluje precyzyjnie podpisana umowa z mediatorem, dająca stronom jasny obraz postępowania i reguł mediacji.
Należy zaznaczyć, że mediator nie ma żadnych uprawnień władczych, tj. formalnie nie rozstrzyga sporu a ma za zadanie doprowadzić do zawarcia ugody stron.
Koszty: Sprawa o zapłatę, wartość: 400 000 zł
| Koszt | Sąd | Mediacja |
| Koszty wstępne | 20 000 zł wpis sądowy + inne opłaty, np. tłumaczenia | 1 000 zł od każdej ze stron = 2 000 zł |
| Obsługa prawna procesu/ postępowanie mediacyjne |
godzinowo (min. ok. 40 000 zł) | 5 000 zł za sesję mediacyjną (łącznie 5 godzin sesji wspólnej i indywidualnej) |
| Koszty strony przeciwnej | min. 7 200 zł | |
| Koszt biegłego | ok. 2 500 zł | |
| Egzekucja komornicza | ok. 2 000 zł | 0 |
| £ączne koszty |
min. 71 700 zł |
ok. 7 000 zł |
Kim jest mediator? Jaką rolę pełni w mediacji?
Mediator często porównywany jest do arbitra czy nawet, często błędnie do sędziego. Istotna jednak różnica pomiędzy mediatorem a sędzią jest taka, że mediator nie rozstrzyga za strony sprawy, nie decyduje o losach sporu. Mediator jest niezależnym uczestnikiem negocjacji prowadzonych pomiędzy stronami i w bardzo umiejętny sposób niejako nimi zarządza, przybliżając tym samym strony do pomyślnego rezultatu w postaci ugody.
Czy mediator może być powołany na świadka w procesie sądowym?
Co niezwykle istotne mediatora obowiązuje zasada poufności i co ważne, mediator nie może być przesłuchiwany jako świadek w postępowaniu cywilnym, chyba że obie strony wyraźnie się na to zgodzą. W przypadku fiaska mediacji, strony w ewentualnym dalszym postępowaniu cywilnym nie będą też mogły powoływać się na okoliczności ujawnione w toku mediacji, a w szczególności na propozycje wzajemnych ustępstw.
Gdzie ma się zgłosić przedsiębiorca, który chciałby rozstrzygnąć spór na drodze mediacji?
W polskim systemie prawnym, mediacja zaistniała stosunkowo niedawno i najczęściej mamy do czynienia z mediacją, do której kieruje sąd. Bardzo pozytywnym zjawiskiem jest pojawienie się już na rynku profesjonalnych ośrodków mediacji skupiających mediatorów gospodarczych o ugruntowanej wiedzy i praktyce międzynarodowej. Można tu chociażby wskazać Międzynarodowe Centrum Mediacji powołane przez pięć izb przemysłowo-handlowych działających w Polsce
Czy mediacja się opłaca?
Wszystkie badania pokazują, że mediacja jest najbardziej ekonomiczną formą rozstrzygania sporów w biznesie.
Chodzi tu zarówno o oszczędność czasu, gdyż mediacja skraca czas rozwiązywania sporu z ponad dwóch lat do kilku tygodni ale i pieniędzy bo związane z takim postępowaniem koszty maleją około dziesięciokrotnie jeśli strony zdecydują się na mediację.
Jak w praktyce przedsiębiorcy mogą skorzystać z postępowania mediacyjnego w MCM?
Opiszę to w pięciu krokach. Krok pierwszy polega na zgłoszeniu do centrum mediacji przez zainteresowanych przedsiębiorców swojego problem w biznesie zanim jeszcze pójdą do sądu. Jeśli jednak sprawa jest już procedowana przez sąd, to przedsiębiorcy mogą opisać mediatorowi, na jakim etapie znajduje się proces. Mediator zaś pomoże przedstawicielom firm przenieść sprawę z sali sądowej do mediacji.
Krok drugi to skontaktowanie się mediatora z przedsiębiorcą wnoszącym o rozstrzygnięcie sporu ugodowo i spotkanie w celu omówienia problemu i strategii działania.
Krok trzeci polega na kontakcie mediatora z adwersarzem przedsiębiorcy celem zaprezentowania mu możliwości rozwiązania istniejącego sporu w formie ugody.
Krok czwarty obejmuje samo postępowanie mediacyjne. Mediator zadba, aby takie postępowanie przebiegało w dobrej atmosferze, z uwzględnieniem interesów wszystkich stron. Zaproponuje on tryb procedowania i przeprowadzi odpowiednie sesje mediacyjne: wspólne lub indywidualne. Następnie zaś poprowadzi postępowanie w sposób najbardziej efektywny czasowo i kosztowo, dbając o komfort obydwu stron sporu.
Ostatnim piątym krokiem jest zawarcie ugody. Wypracowaną ugodę mediator pomoże przedsiębiorcy zatwierdzić w sądzie tak, aby nabrała mocy wyroku sądowego i stanowiła tytuł egzekucyjny. Jak jednak wspomniałam, firmy zgadzające się na mediację dobrowolnie akceptują wypracowaną ugodę.
Czy nasz rząd wspiera w jakiś sposób mediacje?
Obecnie prowadzone są także konsultacje społeczne w sprawie projektu założeń do ustawy o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów wypracowanego w ramach zespołu powołanego przez Ministra Gospodarki we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości.
W projektowanej ustawie proponuje się szereg mechanizmów, które mają wpłynąć na zwiększenie popularności polubownych metod rozwiązywania sporów, w tym mediacji. Zmiany obejmować będą nie tylko procedurę cywilną w ramach której wprowadzone zostaną mechanizmy niejako dyscyplinujące strony, które kierują sprawę do sądu do zastosowania w pierwszej kolejności mediacji ale i mechanizmy wynagradzające przedsiębiorców za skorzystanie z mediacji. Wśród takich „nagród” są między innymi możliwość zwolnienia stron procesu z kosztów mediacji czy też konkretne zmiany w zakresie skutków podatkowych, tj. w zakresie podatku dochodowego możliwość skorygowania, w przypadku zawarcia ugody, zobowiązania podatkowego poprzez pomniejszenie przychodu przez jedną ze stron sporu. Dalsze skutki przewidziano także w obszarze podatku od towarów i usług i zaproponowano, by wartość wierzytelności, z której podatnik zrezygnował w ramach ugody, nie stanowiła podstawy opodatkowania tym podatkiem.
