Zasada prawa do ograniczonego odliczenia VAT
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 z późn. zm. – j.t.), zwana dalej ustawą, kontynuuje zasadę uprawniającą podatnika nabywającego samochód osobowy lub inny pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie nieprzekraczającej 3,5 tony do odliczenia jedynie 60 proc. kwoty podatku, jednak nie więcej niż kwoty 6000 zł. Ustawodawca utrzymał zatem obowiązującą już w poprzednich latach regułę ograniczenia odliczenia VAT, zmniejszając jedynie jej zasięg poprzez liczne wyjątki.
@@
Na początku należy zwrócić uwagę, że utrudnieniem w stosowaniu omawianych przepisów może okazać się określenie pojęcia samochód osobowy. Ustawa nie precyzuje bowiem jego znaczenia, pozostawiając to normie zawartej w art. 2 pkt 40 ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.). Przepis ten statuuje, że samochód osobowy to pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą oraz ich bagażu. Tak też należy pojmować to pojęcie na potrzeby stosowania przepisów ustawy.
Wspomniana zasada prawa do ograniczonego odliczenia VAT napotyka na szereg wyjątków. Dzięki nim część kupujących skorzysta z możliwości pełnego odliczenia VAT przy zakupie pojazdu.
Wyjątki od zasady prawa do ograniczonego odliczenia VAT
Wyjątek pierwszy
Prawo do pełnego odliczenia VAT będą mieć nabywcy samochodów z tzw. „kratką”, wyposażonych tylko w jeden rząd siedzeń i zaliczanych do podrodzaju: wielozadaniowy, van. Ponieważ przepis posługuje się określeniem – „ściana, trwała przegroda” – pojawiają się stanowiska, że tzw. „kratka” może nie stanowić wystarczającej konstrukcji umożliwiającej skorzystanie z prawa do odliczenia całości VAT. Poglądy takie wydają się być jednak odosobnione.
Dalszą kwestią jest ustalenie podrodzaju pojazdu (wielozadaniowy lub van). O tym, czy pojazd spełnia kryteria wielozadaniowego, czy jest vanem przesądzają przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (tekst jedn.: Dz.U. z 2007 r. Nr 137, poz. 968 z późn. zm.). Z treści przepisów wspomnianego rozporządzenia (§7) wynika, że zakup zarówno samochodu osobowego wielozadaniowego, samochodu osobowego – vana, samochodu ciężarowego wielozadaniowego, jak również ciężarowego vana uprawnia do pełnego odliczenia podatku naliczonego, jeśli spełniają one dodatkowe kryteria związane z liczbą rzędów siedzeń oraz oddzieleniem części ładunkowej.
Wyjątek drugi
Kolejną grupę stanowią pojazdy wielozadaniowe lub vany z „kratką”, które prócz przegrody mają więcej niż jeden rząd siedzeń, a część osobowa jest krótsza od części ładunkowej. Długość pojazdu mierzona jest od dolnej krawędzi przedniej szyby pojazdu do tylnej krawędzi podłogi tej części pojazdu, która przeznaczona jest do przewozu ładunków. Pomiar powinien być wykonany w linii poziomej wzdłuż pojazdu, między dolną krawędzią przedniej szyby a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części ładunkowej pojazdu. W praktyce będą to najczęściej nadwozia typu kombi.
Wyjątek trzeci
Dotyczy samochodów z otwartą częścią służącą do przewozu ładunków (część bagażowa). Przestrzeń bagażowa pojazdu musi stanowić odrębną od kabiny kierowcy jego część. Odrębność tych dwóch elementów umieszczonych na wspólnym podwoziu przesądza bowiem o możliwości skorzystania przez nabywcę takiego pojazdu z odliczenia całości VAT. Najczęściej pojazdami zaliczającymi się do tej grupy będą tzw. pikapy.
koniec_str_1#
Wyjątek czwarty
Dotyczy pojazdów samochodowych, w których kabina kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków są konstrukcyjnie oddzielnymi elementami pojazdu. Będą to przede wszystkim małe ciężarówki, których masa całkowita nie przekracza 3,5 t.
Wyjątek piąty
Prawo do odliczenia całości VAT zachowają także podatnicy, którzy dokonają zakupu pojazdów spełniających następujące kryteria:
a) z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym wynikać będzie, że jest to „pojazd specjalny”. Prawo o ruchu drogowym wskazuje, że „pojazd specjalny” to pojazd samochodowy lub przyczepa przeznaczone do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia. W pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej funkcji. Fakt, iż pojazd jest „pojazdem specjalnym”, musi być potwierdzony stosownym wpisem – albo w wyciągu ze świadectwa homologacji, albo w odpisie decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji. Pojazdem takim może być np. samochód kempingowy;
b) liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:
- jedno miejsce – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,
- dwa miejsca – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,
- trzy miejsca lub więcej – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg, a pojazdy te nie są żadnymi z opisanych wcześniej pojazdów;
c) konstrukcyjnie są przeznaczone do przewozu co najmniej dziesięciu osób łącznie z kierowcą – jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie.Uwagi ogólne
Na zakończenie wypada dodać, że dopuszczalna ładowność pojazdu i liczba miejsc (siedzeń) określana będzie zawsze na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. Pojazdy, które w dokumentach nie będą miały określonej dopuszczalnej ładowności lub liczby miejsc będą traktowane jak samochody osobowe w rozumieniu ustawy.
Spełnienie wymagań dla większości z opisanych pojazdów samochodowych będzie musiało być stwierdzone na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów. Okoliczność ta powinna być potwierdzona zaświadczeniem wydanym przez stację oraz dowodem rejestracyjnym pojazdu, zawierającym właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań.
W przypadku gdy w pojeździe, dla którego wydano zaświadczenie, zostały wprowadzone zmiany, w wyniku których pojazd przestał spełniać wymagania określone w ustawie, podatnik będzie zobowiązany do skorygowania kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym dokonał jego odliczenia. Korekta polegałaby na zmniejszeniu podatku naliczonego nad należnym o kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem wynikającym z faktury a 60 proc. podatku z faktury lub kwotą 6000 zł.
Korzystne dla podatników rozwiązania dotyczące odliczeń VAT od zakupionych pojazdów mają obowiązywać najdalej do końca marca 2014 r. Czy przyniosą spodziewane ożywienie rynku motoryzacyjnego, czas pokaże. Póki co chętni powinni skorzystać z nadarzającej się okazji.
Jedynie na marginesie wypada zauważyć, że inną choć równie istotną kwestią, która wykracza poza ramy niniejszego artykułu jest problematyka związana z odliczaniem VAT od płatności za używanie określonych samochodów na podstawie umów leasingu, najmu, dzierżawy, itp.
Autor: Jarosław Szczepaniak
Derdzikowski Szczepaniak Jakubiec Adwokacka Spółka Partnerska
