Prowadząc działalność gospodarczą, przedsiębiorcy często spotykają się z problemem opóźnienia w płatnościach za dostarczony towar lub wykonaną usługę. Jeżeli zwłoka w spłacie przekracza 30 dni, powinien być to dla przedsiębiorcy sygnał, że z jego kontrahentem nie dzieje się najlepiej. Wówczas należy niezwłocznie podjąć kroki zmierzające do nawiązania kontaktu z dłużnikiem i ustalenia terminu zapłaty. Wobec braku reakcji na wezwanie do zapłaty, sprawę trzeba skierować na ścieżkę sądową.
@@
Jeśli po uzyskaniu prawomocnego wyroku (nakazu zapłaty) dłużnik uchyla się od jego dobrowolnego wykonania, wierzycielowi nie pozostaje nic innego jak skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.
Egzekucja krok po kroku
Pierwszą czynnością jaką powinien wykonać wierzyciel po otrzymaniu tytułu wykonawczego (wyrok lub nakaz zapłaty opatrzony klauzulą wykonalności) jest wybór osoby komornika. Obowiązująca ustawa o komornikach sądowych i egzekucji daje możliwość wyboru funkcjonariusza z terenu całego kraju. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wykonanie wyroku dotyczy nieruchomości – wówczas postępowanie prowadzone jest przez komornika właściwego dla miejsca położenia nieruchomości.
Z punktu widzenia wierzyciela korzystnym rozwiązaniem wydaje się wybór komornika z obszaru właściwości zamieszkania dłużnika. Jest to uzasadnione choćby możliwością bezpośredniego kontaktu z dłużnikiem, co może przyśpieszyć prowadzoną egzekucję. Poza tym, z uwagi na prowadzone wcześniej działania, komornik może już posiadać wiedzę odnośnie majątku dłużnika.
Kolejnym krokiem jest złożenie wniosku egzekucyjnego. Jego podstawę stanowi wskazanie osoby wierzyciela i dłużnika oraz wysokości i rodzaju świadczenia. We wniosku egzekucyjnym powinniśmy podać jak najwięcej danych dotyczących dłużnika: PESEL, NIP, numer dowodu osobistego. Informacje te będą pomocne przy poszukiwaniu jego majątku. Następnym ważnym elementem wniosku jest wskazanie sposobu prowadzenia egzekucji
Egzekucja świadczeń pieniężnych może być skierowana do następujących składników majątkowych:
- ruchomości,
- wynagrodzenie za pracę/świadczenie emerytalnego i rentowego,
- rachunki bankowe,
- wierzytelności,
- innych praw majątkowych tj. papierów wartościowych czy udziałów, akcji lub praw z tytułu udziału w spółce handlowej, nieruchomości.
Egzekucja z poszczególnych składników majątku sprowadza się do zajęcia danego składnika mienia, a następnie jego spieniężenia (oczywiście nie dotyczy to środków zgromadzonych na rachunku bankowym czy wynagrodzenia za pracę). Następnie komornik sporządza plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji i dzieli ją na wszystkich wierzycieli, proporcjonalnie do kwoty posiadanej wierzytelności.
Dużym ułatwieniem w prowadzeniu postępowania jest współpraca między wierzycielem a komornikiem. Wierzyciel w miarę swoich możliwości i wiedzy powinien przede wszystkim wskazać egzekutorowi składniki majątkowe należące do dłużnika. W praktyce jednak często zdarza się, że wierzyciel nie ma informacji o sytuacji finansowej swojego kłopotliwego kontrahenta. Wówczas z pomocą może przyjść komornik, który na zlecenie wierzyciela zajmie się poszukiwaniem majątku. Niejednokrotnie zdarza się, że już w pierwszym piśmie kierowanym do wierzyciela komornik wskazuje na taką możliwość i załącza odpowiedni wniosek do wypełnienia.
Czynności związane z badaniem majątku są odpłatne. Zgodnie z treścią art. 797(1) k.p.c, komornik zajmuje się poszukiwaniem majątku dłużnika za wynagrodzeniem. Reguluje go art. 53a ust. 1 i 2 (ustawy o komornikach sądowych i egzekucji), który stanowi, że w przypadku otrzymania zlecenia poszukiwania majątku dłużnika, komornik pobiera od wierzyciela opłatę stałą w wysokości 3 proc. przeciętnego wynagrodzenia. W razie jego odnalezienia, opłata stała wynosi już 5 proc. szacunkowej wartości mienia. Jednak nie może być to więcej niż 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Na poczet tej opłaty zalicza się także kwotę pobraną przy złożeniu wniosku.
Decyzję o skorzystaniu z takiej możliwości należy podjąć w oparciu o sumę dochodzoną w postępowaniu. W razie bezskutecznej egzekucji wydatki poniesione na ten cel będą bowiem obciążać wierzyciela.
Po złożeniu wniosku egzekucyjnego i podjęciu przez komornika pierwszych czynności w sprawie (tj. zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, zajęcie wskazanych we wniosku składników majątkowych) nie powinniśmy bezczynnie czekać na dalszy rozwój wypadków. Komornik związany jest treścią wniosku egzekucyjnego i nie będzie dokonywał czynności, które nie zostały zlecone przez wierzyciela. Dlatego istotny jest stały nadzór i kontrola nad jego czynnościami. Co jakiś czas (przykładowo raz w miesiącu) dobrze jest przypomnieć mu o naszej sprawie i zapytać o postępy. Ważne, aby nawet po skierowaniu wniosku, wierzyciel przekazywał komornikowi wszelkie uzyskane informacje o dłużniku. Pozwoli to na sprawniejsze prowadzenie egzekucji komorniczej. W niektórych przypadkach uniemożliwi też wyzbycie się majątku przez dłużnika.
Może zdarzyć się, że komornik nie będzie chciał informować nas o sprawie telefonicznie. Wówczas powinniśmy zwrócić się do niego z pismem o udzielenie informacji o stanie egzekucji.
koniec_str_1#
Postępowanie bez oczekiwanych wyników
Co zrobić, jeśli komornik nie prowadzi postępowania egzekucyjnego zgodnie z naszymi oczekiwaniami? W pierwszej kolejności należy ustalić, co jest przyczyną takiego stanu rzeczy. Niska efektywność działań komornika nie zawsze musi być spowodowana brakiem zaangażowania w zleconą sprawę. Jeśli dłużnik nie posiada żadnego majątku, przeprowadzenie skutecznej egzekucji będzie po prostu niemożliwe.
Sytuacja wygląda inaczej, jeśli z informacji o dłużniku wynika, że posiada on pewien majątek, a komornik nie dokonuje zajęcia lub nie prowadzi czynności zgodnie z wnioskiem wierzyciela. Prócz wspomnianego nadzoru osobistego nad egzekucją, wierzycielowi przysługuje wówczas skarga na czynności komornika.
Może ona przybrać dwojaką postać:
- skarga w trybie nadzoru administracyjnego,
- skarga na konkretne czynności komornika.
W pierwszym przypadku kontroli podawana jest terminowość, rzetelność i skuteczność postępowań. Weryfikuje się, czy konkretna sprawa prowadzona jest bez zbędnej zwłoki. Kontrola dotyczy także funkcjonowania kancelarii komorniczej, choćby w zakresie rachunkowości. Co więcej, w tym trybie można zgłosić zastrzeżenia co do obsługi interesantów czy kultury pracy. W przypadku stwierdzenia uchybień, sąd wydaje stosowne zarządzenie, które ma na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.
Uchybienia dostrzeżone w pracy komornika może zgłosić każdy. Wniosek o wszczęcie czynności kontrolnych należy złożyć do prezesa Sądu Rejonowego, przy którym działa komornik. Podanie takie nie wymaga szczególnej formy. Wystarczy, że osoba zainteresowana wskaże zauważone błędy i komornika, którego one dotyczą. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wnioskodawca zostanie poinformowany o wynikach i zaordynowanych środkach dyscyplinujących mających poprawić pracę kancelarii komorniczej.
Skarga na czynności komornika dotyczy natomiast konkretnego działania lub zaniechania w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Nadzorowi sądowemu podlegają m.in. wezwanie do uiszczenia zaliczki na pokrycie kosztów egzekucji, a także przybicie lub ustalenie kosztów postępowania egzekucyjnego. Ten rodzaj skargi może dotyczyć działań komorniczych o charakterze rozstrzygającym i faktycznym, a także zaniechania dokonania czynności. Warto podkreślić różnice między zaniechaniem dokonania czynności a bezczynnością komornika. Skarga na zaniechanie przysługuje wyłącznie w odniesieniu do niewykonania tych działań, do których komornik był zobligowany z urzędu. Z kolei bezczynność podlega nadzorowi w trybie administracyjnym.
Skargę na czynności komornika może wnieść każdy, kto został dotknięty postępowaniem lub zaniechaniem komornika. W razie wniesienia skargi przez osobę trzecią, należy wykazać interes prawny w jej zaskarżeniu. Termin na wniesienie skargi reguluje art. 767 § 4 k.p.c., który stanowi Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach – od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynności komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia – od dnia dowiedzenia się przez skarżącego o dokonanej czynności.
Skarga na czynności komornika powinna spełniać wymagania pisma procesowego, a także określać zaskarżone działanie lub czynność, której zaniechano. Ponadto zażalenie powinno zawierać wniosek o zmianę, uchylenie lub podjęcie działania przez komornika. Ważnym elementem skargi jest też uzasadnienie podnoszonych w niej zarzutów.
Sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd, przy którym działa egzekutor. Natomiast w przypadku gdy wierzyciel wybierał komornika na podstawie art. 8 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, organem właściwym do rozpoznania sprawy będzie sąd ustalony według właściwości ogólnej, według przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.
W razie uwzględnienia skargi, sąd wydaje orzeczenie o:
a) uchyleniu uprzednio podjętej przez komornika czynności, tak o charakterze faktycznym, jak i czynności, która przybiera formę orzeczenia,
b) zmianie czynności orzeczniczej (postanowienia) komornika,
c) wydaniu komornikowi polecenia podjęcia określonych czynności faktycznych.
Opłata od skargi na czynności komornika wynosi 100 zł.
Pamiętajmy jednak, że skarga na działania komornika powinna być traktowana przez wierzyciela jako ostateczność. Warto z niej skorzystać jedynie wówczas, gdy próba współpracy z komornikiem nie przynosi żadnych efektów, a podejmowane przez niego czynności nie służą celowi postępowania, jakim jest odzyskanie zasądzonych od dłużnika należności.
@@
Jeśli po uzyskaniu prawomocnego wyroku (nakazu zapłaty) dłużnik uchyla się od jego dobrowolnego wykonania, wierzycielowi nie pozostaje nic innego jak skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.
Egzekucja krok po kroku
Pierwszą czynnością jaką powinien wykonać wierzyciel po otrzymaniu tytułu wykonawczego (wyrok lub nakaz zapłaty opatrzony klauzulą wykonalności) jest wybór osoby komornika. Obowiązująca ustawa o komornikach sądowych i egzekucji daje możliwość wyboru funkcjonariusza z terenu całego kraju. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wykonanie wyroku dotyczy nieruchomości – wówczas postępowanie prowadzone jest przez komornika właściwego dla miejsca położenia nieruchomości.
Z punktu widzenia wierzyciela korzystnym rozwiązaniem wydaje się wybór komornika z obszaru właściwości zamieszkania dłużnika. Jest to uzasadnione choćby możliwością bezpośredniego kontaktu z dłużnikiem, co może przyśpieszyć prowadzoną egzekucję. Poza tym, z uwagi na prowadzone wcześniej działania, komornik może już posiadać wiedzę odnośnie majątku dłużnika.
Kolejnym krokiem jest złożenie wniosku egzekucyjnego. Jego podstawę stanowi wskazanie osoby wierzyciela i dłużnika oraz wysokości i rodzaju świadczenia. We wniosku egzekucyjnym powinniśmy podać jak najwięcej danych dotyczących dłużnika: PESEL, NIP, numer dowodu osobistego. Informacje te będą pomocne przy poszukiwaniu jego majątku. Następnym ważnym elementem wniosku jest wskazanie sposobu prowadzenia egzekucji
Egzekucja świadczeń pieniężnych może być skierowana do następujących składników majątkowych:
- ruchomości,
- wynagrodzenie za pracę/świadczenie emerytalnego i rentowego,
- rachunki bankowe,
- wierzytelności,
- innych praw majątkowych tj. papierów wartościowych czy udziałów, akcji lub praw z tytułu udziału w spółce handlowej, nieruchomości.
Egzekucja z poszczególnych składników majątku sprowadza się do zajęcia danego składnika mienia, a następnie jego spieniężenia (oczywiście nie dotyczy to środków zgromadzonych na rachunku bankowym czy wynagrodzenia za pracę). Następnie komornik sporządza plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji i dzieli ją na wszystkich wierzycieli, proporcjonalnie do kwoty posiadanej wierzytelności.
Dużym ułatwieniem w prowadzeniu postępowania jest współpraca między wierzycielem a komornikiem. Wierzyciel w miarę swoich możliwości i wiedzy powinien przede wszystkim wskazać egzekutorowi składniki majątkowe należące do dłużnika. W praktyce jednak często zdarza się, że wierzyciel nie ma informacji o sytuacji finansowej swojego kłopotliwego kontrahenta. Wówczas z pomocą może przyjść komornik, który na zlecenie wierzyciela zajmie się poszukiwaniem majątku. Niejednokrotnie zdarza się, że już w pierwszym piśmie kierowanym do wierzyciela komornik wskazuje na taką możliwość i załącza odpowiedni wniosek do wypełnienia.
Czynności związane z badaniem majątku są odpłatne. Zgodnie z treścią art. 797(1) k.p.c, komornik zajmuje się poszukiwaniem majątku dłużnika za wynagrodzeniem. Reguluje go art. 53a ust. 1 i 2 (ustawy o komornikach sądowych i egzekucji), który stanowi, że w przypadku otrzymania zlecenia poszukiwania majątku dłużnika, komornik pobiera od wierzyciela opłatę stałą w wysokości 3 proc. przeciętnego wynagrodzenia. W razie jego odnalezienia, opłata stała wynosi już 5 proc. szacunkowej wartości mienia. Jednak nie może być to więcej niż 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Na poczet tej opłaty zalicza się także kwotę pobraną przy złożeniu wniosku.
Decyzję o skorzystaniu z takiej możliwości należy podjąć w oparciu o sumę dochodzoną w postępowaniu. W razie bezskutecznej egzekucji wydatki poniesione na ten cel będą bowiem obciążać wierzyciela.
Po złożeniu wniosku egzekucyjnego i podjęciu przez komornika pierwszych czynności w sprawie (tj. zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, zajęcie wskazanych we wniosku składników majątkowych) nie powinniśmy bezczynnie czekać na dalszy rozwój wypadków. Komornik związany jest treścią wniosku egzekucyjnego i nie będzie dokonywał czynności, które nie zostały zlecone przez wierzyciela. Dlatego istotny jest stały nadzór i kontrola nad jego czynnościami. Co jakiś czas (przykładowo raz w miesiącu) dobrze jest przypomnieć mu o naszej sprawie i zapytać o postępy. Ważne, aby nawet po skierowaniu wniosku, wierzyciel przekazywał komornikowi wszelkie uzyskane informacje o dłużniku. Pozwoli to na sprawniejsze prowadzenie egzekucji komorniczej. W niektórych przypadkach uniemożliwi też wyzbycie się majątku przez dłużnika.
Może zdarzyć się, że komornik nie będzie chciał informować nas o sprawie telefonicznie. Wówczas powinniśmy zwrócić się do niego z pismem o udzielenie informacji o stanie egzekucji.
koniec_str_1#
Postępowanie bez oczekiwanych wyników
Co zrobić, jeśli komornik nie prowadzi postępowania egzekucyjnego zgodnie z naszymi oczekiwaniami? W pierwszej kolejności należy ustalić, co jest przyczyną takiego stanu rzeczy. Niska efektywność działań komornika nie zawsze musi być spowodowana brakiem zaangażowania w zleconą sprawę. Jeśli dłużnik nie posiada żadnego majątku, przeprowadzenie skutecznej egzekucji będzie po prostu niemożliwe.
Sytuacja wygląda inaczej, jeśli z informacji o dłużniku wynika, że posiada on pewien majątek, a komornik nie dokonuje zajęcia lub nie prowadzi czynności zgodnie z wnioskiem wierzyciela. Prócz wspomnianego nadzoru osobistego nad egzekucją, wierzycielowi przysługuje wówczas skarga na czynności komornika.
Może ona przybrać dwojaką postać:
- skarga w trybie nadzoru administracyjnego,
- skarga na konkretne czynności komornika.
W pierwszym przypadku kontroli podawana jest terminowość, rzetelność i skuteczność postępowań. Weryfikuje się, czy konkretna sprawa prowadzona jest bez zbędnej zwłoki. Kontrola dotyczy także funkcjonowania kancelarii komorniczej, choćby w zakresie rachunkowości. Co więcej, w tym trybie można zgłosić zastrzeżenia co do obsługi interesantów czy kultury pracy. W przypadku stwierdzenia uchybień, sąd wydaje stosowne zarządzenie, które ma na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.
Uchybienia dostrzeżone w pracy komornika może zgłosić każdy. Wniosek o wszczęcie czynności kontrolnych należy złożyć do prezesa Sądu Rejonowego, przy którym działa komornik. Podanie takie nie wymaga szczególnej formy. Wystarczy, że osoba zainteresowana wskaże zauważone błędy i komornika, którego one dotyczą. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wnioskodawca zostanie poinformowany o wynikach i zaordynowanych środkach dyscyplinujących mających poprawić pracę kancelarii komorniczej.
Skarga na czynności komornika dotyczy natomiast konkretnego działania lub zaniechania w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Nadzorowi sądowemu podlegają m.in. wezwanie do uiszczenia zaliczki na pokrycie kosztów egzekucji, a także przybicie lub ustalenie kosztów postępowania egzekucyjnego. Ten rodzaj skargi może dotyczyć działań komorniczych o charakterze rozstrzygającym i faktycznym, a także zaniechania dokonania czynności. Warto podkreślić różnice między zaniechaniem dokonania czynności a bezczynnością komornika. Skarga na zaniechanie przysługuje wyłącznie w odniesieniu do niewykonania tych działań, do których komornik był zobligowany z urzędu. Z kolei bezczynność podlega nadzorowi w trybie administracyjnym.
Skargę na czynności komornika może wnieść każdy, kto został dotknięty postępowaniem lub zaniechaniem komornika. W razie wniesienia skargi przez osobę trzecią, należy wykazać interes prawny w jej zaskarżeniu. Termin na wniesienie skargi reguluje art. 767 § 4 k.p.c., który stanowi Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach – od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynności komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia – od dnia dowiedzenia się przez skarżącego o dokonanej czynności.
Skarga na czynności komornika powinna spełniać wymagania pisma procesowego, a także określać zaskarżone działanie lub czynność, której zaniechano. Ponadto zażalenie powinno zawierać wniosek o zmianę, uchylenie lub podjęcie działania przez komornika. Ważnym elementem skargi jest też uzasadnienie podnoszonych w niej zarzutów.
Sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd, przy którym działa egzekutor. Natomiast w przypadku gdy wierzyciel wybierał komornika na podstawie art. 8 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, organem właściwym do rozpoznania sprawy będzie sąd ustalony według właściwości ogólnej, według przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.
W razie uwzględnienia skargi, sąd wydaje orzeczenie o:
a) uchyleniu uprzednio podjętej przez komornika czynności, tak o charakterze faktycznym, jak i czynności, która przybiera formę orzeczenia,
b) zmianie czynności orzeczniczej (postanowienia) komornika,
c) wydaniu komornikowi polecenia podjęcia określonych czynności faktycznych.
Opłata od skargi na czynności komornika wynosi 100 zł.
Pamiętajmy jednak, że skarga na działania komornika powinna być traktowana przez wierzyciela jako ostateczność. Warto z niej skorzystać jedynie wówczas, gdy próba współpracy z komornikiem nie przynosi żadnych efektów, a podejmowane przez niego czynności nie służą celowi postępowania, jakim jest odzyskanie zasądzonych od dłużnika należności.
Wojciech Alfawicki, radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Kowalski, Popławski i Wspólnicy w Legnicy
