Kiedy płacimy VAT, mimo że nie oczekujemy zapłaty
W ustawie o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) mamy określonych kilka sytuacji, w których nieodpłatna dostawa towarów i nieodpłatne świadczenie usług są zrównane z odpłatną dostawą towarów czy odpłatnym świadczeniem usług.
@@
Odpłatne czynności to czynności, za które podatnikowi przysługuje wynagrodzenie od beneficjenta i podatnik musi od nich zapłacić/odprowadzić VAT. Zrównanie czynności nieodpłatnych z czynnościami odpłatnymi oznacza,
że od czynności nieodpłatnych – mimo że za ich wykonanie podatnikowi nie przysługuje wynagrodzenie od ich beneficjenta – podatnik i tak musi zapłacić VAT.
Nieodpłatne dostawy towarów opodatkowane VAT
Po zmianach wprowadzonych do ustawy o VAT w kwietniu 2013 r. do działań traktowanych jako nieodpłatne dostawy towarów należą:
1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste (podatnika lub innych podmiotów), o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego
z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych,
2. wszelkie inne darowizny, o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich
części składowych,
3. przekazanie prezentów o małej wartości, jeśli ich przekazanie następuje na cele nie związane z działalnością gospodarczą podatnika,
4. przekazanie próbek na cele nie związane z działalnością gospodarczą
podatnika.
O co tu chodzi? Nieodpłatne przekazanie na cele osobiste i wszelkie inne darowizny
Sytuacja wymieniona w punkcie pierwszym zaistnieje, kiedy podatnik
po zakupie lub wytworzeniu towaru, przy których będzie mu przysługiwało
prawo do odliczenia podatku VAT, przekaże ten towar nieodpłatnie na cele
osobiste swoje lub innych podmiotów. Sytuacja druga jest zbliżona do pierwszej, ale obejmuje swoim zakresem wszelkie inne nieodpłatne przekazania, jeśli przy zakupie lub wytworzeniu przekazywanego towaru, podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.
Po zmianie przepisów obowiązujących od kwietnia 2013 nie ma już wątpliwości, że nieodpłatne przekazanie będzie opodatkowane także wówczas, gdy podatnik wejdzie w posiadanie towaru w wyniku zakupu krajowego, zakupu w ramach wewnątrz wspólnotowego nabycia, czy importu. Po zmianie przepisów opodatkowaniu podlega także przekazanie towaru wytworzonego przez podatnika, a także przekazanie towaru w sytuacji gdy od nabycia (także w ramach wewnątrz wspólnotowego nabycia, czy importu)
lub wytworzenia towaru podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia
podatku VAT, ale podatnik dodał do towaru części składowe, od zakupu
czy wytworzenia których już przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia
podatku VAT naliczonego.
Przyjmuje się, że w razie przekazania towaru (od którego nabycia/wytworzenia nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT) wzbogaconego o części składowe, od których nabycia czy wytworzenia już prawo do odliczania VAT-u przysługiwało, podstawą opodatkowania będzie tylko wartość dodanych części składowych.
Obie sytuacje wskazane przez ustawodawcę jako opodatkowane realizują zasadę neutralności podatku VAT i opodatkowania konsumpcji. Zgodnie z tymi zasadami opodatkowanie będzie miało miejsce, gdy podatnik przekazuje towar, przy którego nabyciu, czy wytworzeniu przysługiwało mu prawo do odliczenia.
Nieodpłatne przekazanie prezentów
Odnośnie przekazań prezentów o małej wartości, wprowadzono bardzo istotną zmianę. Wyłącznie przekazanie prezentów o małej wartości na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika nie będzie rodziło obowiązku zapłaty podatku VAT od tego przekazania. W stosunku do przepisów obowiązujących do końca marca 2013 r., przekazanie prezentów o małej wartości było nieopodatkowane, niezależnie od tego, na jaki cel następowało przekazanie. Od kwietnia sytuacja zmienia się zatem diametralnie, gdyż na podatnika zostaje nałożony obowiązek dokumentowania celów przekazania prezentów.
Wbrew zapowiedziom prasowym i zapisom projektu zmian do ustawy, zmianie nie uległy z kolei limity tzw. małej wartości. Nadal obowiązują kwoty 10 zł (przy braku ewidencji) i 100 zł (przy prowadzeniu ewidencji osób obdarowanych).
koniec_str_1#
Nieodpłatne przekazanie próbek
Po zmianie przepisów nieodpłatne przekazanie próbek będzie nieopodatkowanie, jeśli (podobnie jak w razie prezentów) nastąpi na cele związane z prowadzoną przez podatnika działalnością. Oznacza to, że także w odniesieniu do przekazań próbek, podatnik musi gromadzić dokumentację potwierdzającą cel przekazania.
Z kolei pozytywną zmianę wdrożono w zakresie definicji próbki. Po zmianie zainspirowanej wyrokiem TSUE (EMI Group Ltd C-581/08), próbką jest niewielka ilość towaru, która pozwala na ocenę cech i właściwości, przy czym przekazanie (wręczenie) próbki przez podatnika:
1) ma na celu promocję towaru
2) oraz nie służy zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy jest nieodłącznym elementem promocji towaru i ma skłaniać odbiorcę do zakupu promowanego towaru.
W porównaniu do przepisów obowiązujących do końca marca 2013, obecnie wprowadzono wymóg oznaczania towaru próbnego jako próbka. Zniesiono natomiast konieczność przekazywania jako próbkę najmniejszej ilości towaru. Obecnie próbką może być także pełnowartościowy towar, taki jak przeznaczony do sprzedaży. Ważny jest również cel przekazania próbki, czyli promocja i nie zaspokajanie potrzeb konsumenta.
Nieodpłatne przekazanie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych
Od kwietnia 2013 r. w przepisach regulujących opodatkowanie nieodpłatnych przekazań i wyłączenia z tego opodatkowania nie wspomina się już o drukowanych materiałach reklamowych i informacyjnych. Przekazanie tego rodzaju materiałów należy zatem traktować jako opodatkowane nieodpłatne przekazanie towarów. Nie oznacza to jednak, że każde przekazanie tego rodzaju materiałów będzie opodatkowane.
Opodatkowane będzie przekazanie tylko takich materiałów drukowanych, które będą miały wymierną wartość użytkową dla użytkowników. Przykładowo, wartość użytkową będą posiadały kalendarze z logo firmy, przekazywane kontrahentom. O tym, czy nieodpłatne przekazanie kalendarzy będzie opodatkowane, będzie decydowała ich wartość, a w konsekwencji, czy uda się je zaliczyć do prezentów o małej wartości. Z kolei do materiałów nie posiadających wartości użytkowej można zaliczyć cenniki i katalogi reklamowe.
Nieodpłatne świadczenie usług opodatkowane VAT
Do działań traktowanych jako nieodpłatne świadczenie usług należą:
1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych,
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub innych podmiotów i wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Wprowadzona zmiana polega na uściśleniu, iż nieodpłatna usługa opodatkowana VAT wystąpi wówczas gdy dochodzi do użycia towarów należących do przedsiębiorstwa, od których nabycia (w tym także w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i importu) i wytworzenia tego towaru czy jego części składowych podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.
W pozostałym zakresie przepis nie uległ zmianie. Nieodpłatne świadczenie usług opodatkowane jest zatem w dwóch przypadkach: gdy dochodzi do użycia towarów należących do firmy z prawem do odliczenia na cele inne niż działalność podatnika i gdy dochodzi do wykonania usługi na cele inne niż działalność podatnika.
W pierwszym przypadku chodzi o wykorzystywanie towarów wchodzących w skład przedsiębiorstwa bez jego zużycia lub wyzbycia się własności. W drugim przepis dotyczy usług własnych i obcych. Bez znaczenia jest fakt, czy przy nabyciu usługi przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Zastosowanie przepisu o opodatkowaniu nieodpłatnego świadczenia usług wymaga dokonania analizy charakteru świadczenia (czy jest osobisty czy związany z działalnością gospodarczą) przez analizę statusu i funkcji beneficjenta świadczenia. Przy czym sformułowanie cel inny niż działalność gospodarcza należy rozumieć, jako brak związku z czynnościami wykonywanymi przez podatnika w ramach działalności (z potrzebami prowadzonej działalności). Jeśli związek między działalnością gospodarczą podatnika a nieodpłatnie wykonanymi czynnościami wystąpi, czynności te nie będą opodatkowane.
W ustawie o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) mamy określonych kilka sytuacji, w których nieodpłatna dostawa towarów i nieodpłatne świadczenie usług są zrównane z odpłatną dostawą towarów czy odpłatnym świadczeniem usług.
@@
Odpłatne czynności to czynności, za które podatnikowi przysługuje wynagrodzenie od beneficjenta i podatnik musi od nich zapłacić/odprowadzić VAT. Zrównanie czynności nieodpłatnych z czynnościami odpłatnymi oznacza,
że od czynności nieodpłatnych – mimo że za ich wykonanie podatnikowi nie przysługuje wynagrodzenie od ich beneficjenta – podatnik i tak musi zapłacić VAT.
Nieodpłatne dostawy towarów opodatkowane VAT
Po zmianach wprowadzonych do ustawy o VAT w kwietniu 2013 r. do działań traktowanych jako nieodpłatne dostawy towarów należą:
1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste (podatnika lub innych podmiotów), o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego
z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych,
2. wszelkie inne darowizny, o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich
części składowych,
3. przekazanie prezentów o małej wartości, jeśli ich przekazanie następuje na cele nie związane z działalnością gospodarczą podatnika,
4. przekazanie próbek na cele nie związane z działalnością gospodarczą
podatnika.
O co tu chodzi? Nieodpłatne przekazanie na cele osobiste i wszelkie inne darowizny
Sytuacja wymieniona w punkcie pierwszym zaistnieje, kiedy podatnik
po zakupie lub wytworzeniu towaru, przy których będzie mu przysługiwało
prawo do odliczenia podatku VAT, przekaże ten towar nieodpłatnie na cele
osobiste swoje lub innych podmiotów. Sytuacja druga jest zbliżona do pierwszej, ale obejmuje swoim zakresem wszelkie inne nieodpłatne przekazania, jeśli przy zakupie lub wytworzeniu przekazywanego towaru, podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.
Po zmianie przepisów obowiązujących od kwietnia 2013 nie ma już wątpliwości, że nieodpłatne przekazanie będzie opodatkowane także wówczas, gdy podatnik wejdzie w posiadanie towaru w wyniku zakupu krajowego, zakupu w ramach wewnątrz wspólnotowego nabycia, czy importu. Po zmianie przepisów opodatkowaniu podlega także przekazanie towaru wytworzonego przez podatnika, a także przekazanie towaru w sytuacji gdy od nabycia (także w ramach wewnątrz wspólnotowego nabycia, czy importu)
lub wytworzenia towaru podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia
podatku VAT, ale podatnik dodał do towaru części składowe, od zakupu
czy wytworzenia których już przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia
podatku VAT naliczonego.
Przyjmuje się, że w razie przekazania towaru (od którego nabycia/wytworzenia nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT) wzbogaconego o części składowe, od których nabycia czy wytworzenia już prawo do odliczania VAT-u przysługiwało, podstawą opodatkowania będzie tylko wartość dodanych części składowych.
Obie sytuacje wskazane przez ustawodawcę jako opodatkowane realizują zasadę neutralności podatku VAT i opodatkowania konsumpcji. Zgodnie z tymi zasadami opodatkowanie będzie miało miejsce, gdy podatnik przekazuje towar, przy którego nabyciu, czy wytworzeniu przysługiwało mu prawo do odliczenia.
Nieodpłatne przekazanie prezentów
Odnośnie przekazań prezentów o małej wartości, wprowadzono bardzo istotną zmianę. Wyłącznie przekazanie prezentów o małej wartości na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika nie będzie rodziło obowiązku zapłaty podatku VAT od tego przekazania. W stosunku do przepisów obowiązujących do końca marca 2013 r., przekazanie prezentów o małej wartości było nieopodatkowane, niezależnie od tego, na jaki cel następowało przekazanie. Od kwietnia sytuacja zmienia się zatem diametralnie, gdyż na podatnika zostaje nałożony obowiązek dokumentowania celów przekazania prezentów.
Wbrew zapowiedziom prasowym i zapisom projektu zmian do ustawy, zmianie nie uległy z kolei limity tzw. małej wartości. Nadal obowiązują kwoty 10 zł (przy braku ewidencji) i 100 zł (przy prowadzeniu ewidencji osób obdarowanych).
koniec_str_1#
Nieodpłatne przekazanie próbek
Po zmianie przepisów nieodpłatne przekazanie próbek będzie nieopodatkowanie, jeśli (podobnie jak w razie prezentów) nastąpi na cele związane z prowadzoną przez podatnika działalnością. Oznacza to, że także w odniesieniu do przekazań próbek, podatnik musi gromadzić dokumentację potwierdzającą cel przekazania.
Z kolei pozytywną zmianę wdrożono w zakresie definicji próbki. Po zmianie zainspirowanej wyrokiem TSUE (EMI Group Ltd C-581/08), próbką jest niewielka ilość towaru, która pozwala na ocenę cech i właściwości, przy czym przekazanie (wręczenie) próbki przez podatnika:
1) ma na celu promocję towaru
2) oraz nie służy zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy jest nieodłącznym elementem promocji towaru i ma skłaniać odbiorcę do zakupu promowanego towaru.
W porównaniu do przepisów obowiązujących do końca marca 2013, obecnie wprowadzono wymóg oznaczania towaru próbnego jako próbka. Zniesiono natomiast konieczność przekazywania jako próbkę najmniejszej ilości towaru. Obecnie próbką może być także pełnowartościowy towar, taki jak przeznaczony do sprzedaży. Ważny jest również cel przekazania próbki, czyli promocja i nie zaspokajanie potrzeb konsumenta.
Nieodpłatne przekazanie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych
Od kwietnia 2013 r. w przepisach regulujących opodatkowanie nieodpłatnych przekazań i wyłączenia z tego opodatkowania nie wspomina się już o drukowanych materiałach reklamowych i informacyjnych. Przekazanie tego rodzaju materiałów należy zatem traktować jako opodatkowane nieodpłatne przekazanie towarów. Nie oznacza to jednak, że każde przekazanie tego rodzaju materiałów będzie opodatkowane.
Opodatkowane będzie przekazanie tylko takich materiałów drukowanych, które będą miały wymierną wartość użytkową dla użytkowników. Przykładowo, wartość użytkową będą posiadały kalendarze z logo firmy, przekazywane kontrahentom. O tym, czy nieodpłatne przekazanie kalendarzy będzie opodatkowane, będzie decydowała ich wartość, a w konsekwencji, czy uda się je zaliczyć do prezentów o małej wartości. Z kolei do materiałów nie posiadających wartości użytkowej można zaliczyć cenniki i katalogi reklamowe.
Nieodpłatne świadczenie usług opodatkowane VAT
Do działań traktowanych jako nieodpłatne świadczenie usług należą:
1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych,
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub innych podmiotów i wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Wprowadzona zmiana polega na uściśleniu, iż nieodpłatna usługa opodatkowana VAT wystąpi wówczas gdy dochodzi do użycia towarów należących do przedsiębiorstwa, od których nabycia (w tym także w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i importu) i wytworzenia tego towaru czy jego części składowych podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.
W pozostałym zakresie przepis nie uległ zmianie. Nieodpłatne świadczenie usług opodatkowane jest zatem w dwóch przypadkach: gdy dochodzi do użycia towarów należących do firmy z prawem do odliczenia na cele inne niż działalność podatnika i gdy dochodzi do wykonania usługi na cele inne niż działalność podatnika.
W pierwszym przypadku chodzi o wykorzystywanie towarów wchodzących w skład przedsiębiorstwa bez jego zużycia lub wyzbycia się własności. W drugim przepis dotyczy usług własnych i obcych. Bez znaczenia jest fakt, czy przy nabyciu usługi przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Zastosowanie przepisu o opodatkowaniu nieodpłatnego świadczenia usług wymaga dokonania analizy charakteru świadczenia (czy jest osobisty czy związany z działalnością gospodarczą) przez analizę statusu i funkcji beneficjenta świadczenia. Przy czym sformułowanie cel inny niż działalność gospodarcza należy rozumieć, jako brak związku z czynnościami wykonywanymi przez podatnika w ramach działalności (z potrzebami prowadzonej działalności). Jeśli związek między działalnością gospodarczą podatnika a nieodpłatnie wykonanymi czynnościami wystąpi, czynności te nie będą opodatkowane.
Maria Pietrzyk – Wdowiak
Doradca Podatkowy
w Kancelarii GPW Tax Doradcy Podatkowi
