W 2024 r. koszty osobowe i operacyjne w branży TSL znacznie wzrosły. Ten trend będzie się utrzymywać, prowadząc do dalszego obniżenia i tak już niskich marż zysku w 2025 r. Zgodnie z danymi GUS, po trzech pierwszych kwartałach 2024 r. średnia rentowność obrotu brutto dużych firm transportowych wyniosła 3,8 proc. To najniższy wynik od 2013 r. i gorszy od średniej dla całej gospodarki wynoszącej 4,7 proc. Utrzymanie rentowności firmy z branży TSL już teraz stanowi ogromne wyzwanie, a trudności będą się piętrzyć.
Eksperci od rynku paliwowego przewidują kolejne wzrosty cen, co istotnie przełoży się na firmowe budżety. W ich strukturze wydatki na paliwo, a w szczególności olej napędowy, stanowią nawet 45 proc. ogółu. 2025 r. upłynie również pod znakiem dalszego wzrostu opłat drogowych, zapowiadanych przez kolejne kraje.
Ogromnym kosztem również w branży TSL są wynagrodzenia, które nieustannie rosną, napędzane nie tylko podwyżkami płacy minimalnej, ale również rosnącymi wymaganiami kierowców. Ograniczenie skali działalności przez część firm w 2024 r., sprawiło, że problem braku pracowników stał się mniej dotkliwy, co nie zmienia faktu, że w branży brakuje „świeżej krwi”. Za kilka lat wielu kierowców odejdzie na emerytury, a chętnych do ich zastąpienia wciąż brakuje.
Zadłużenie sektora TSL
Według Krajowego Rejestru Długów, sektor transportowo-spedycyjno-logistyczny ma ponad 1,4 mld zł przeterminowanych zobowiązań finansowych. Wśród zadłużonych figuruje aż 25 proc. wszystkich firm transportowych zarejestrowanych w Polsce, ze średnią wartością zadłużenia na poziomie 46 tys. zł. Branża największe długi ma wobec firm zarządzających wierzytelnościami, leasingodawców oraz dostawców paliwa. Oznacza to, że wiele firm transportowych i spedycyjnych ma coraz większe trudności z utrzymaniem płynności finansowej, co może wpływać na ich zdolność do inwestycji i adaptacji do nowych trendów.
Ten stan rzeczy nie wynika z niegospodarności czy nieumiejętności zarządzania, ale ze specyfiki rynku zdominowanego przez długie terminy płatności, którym towarzyszy spora tolerancja wobec opóźnień w spłacie. Konieczność oczekiwania na zapłatę przez kilkadziesiąt, a nierzadko blisko 100 dni sprawia, że firmy nie są w stanie regulować własnych zobowiązań, co nakręca spiralę zadłużenia.
Zewnętrzne finansowanie na miarę potrzeb
Nasze badania wskazują, że tylko 35 proc. firm spedycyjnych korzysta z zewnętrznego finansowania takiego jak faktoring czy kredyty obrotowe. W obliczu rosnących kosztów i wyzwań finansowych warto się zastanowić, dlaczego tak niewielu spedytorów sięga po te narzędzia i jakie bariery stoją na przeszkodzie ich szerszemu wykorzystaniu.
Z jednej strony niewielkie zainteresowanie zewnętrznym finansowaniem jest pozytywnym prognostykiem dla sytuacji w sektorze spedycji, który może polegać wyłącznie na własnych środkach. Co warte podkreślenia, w branży TSL jedną z najpopularniejszych form zewnętrznego finansowania jest leasing. Jego koszt ponoszą jednak wyłącznie firmy posiadające własną flotę pojazdów, co nie jest regułą w przypadku spedycji.
Z drugiej strony, do korzystania z zewnętrznego finansowania zniechęcać mogą związane z nim koszty. Zgodnie z analizą sytuacji na rynku kredytowym w IV kwartale 2024 r. autorstwa NBP, banki nie mają zamiaru łagodzić kryteriów udzielania kredytów w najbliższym czasie.
W tych warunkach na znaczeniu zyskują narzędzia finansowe, które w realny sposób usprawniają rozliczenia i dają firmom przestrzeń do rozwoju bez obaw o koszty. Jednym z nich jest faktoring odwrotny, który pozwala firmom spedycyjnym na terminową realizację płatności wobec dostawców bez obciążania własnego budżetu.
Dzięki temu modelowi relacje z kontrahentami stają się bardziej stabilne, co jest szczególnie istotne na wymagającym i zmiennym rynku TSL. W tym wariancie płatności dla podmiotów zewnętrznych realizuje dostawca usługi, który rozlicza się z klientem na wspólnie ustalonych zasadach, również z możliwością wydłużenia pierwotnego terminu spłaty.
W stronę cyfryzacji
W kontekście sprawnych płatności i rozliczeń w branży TSL ogromne znaczenie ma szybkość obiegu dokumentów. Większość zleceniodawców uzależnia zapłatę od dostarczenia papierowego oryginału, co w przypadku zleceń międzynarodowych może wydłużyć termin płatności o nawet kilkanaście dni. Mimo to ponad 90 proc. branży TSL posługuje się papierowymi dokumentami, na czele z listem przewozowym (CMR). Tymczasem elektroniczne procesowanie dokumentów jest zdecydowanie tańsze od standardowego i pozwala przyspieszyć procesy rozliczeń i zapłaty za fracht, co w branży TSL jest kluczowe dla zachowania finansowej płynności.
Cyfryzacja obiegu dokumentów jest nieuchronna, co potwierdza wejście w życie unijnego rozporządzenia eFTI w sierpniu 2024 r., które wprowadza możliwość stosowania elektronicznych listów przewozowych (e-CMR) w całej Europie. W praktyce system ma stać się powszechny w 2026 r., co oznacza, że przedsiębiorcy już teraz powinni się przygotowywać do nowej, cyfrowej rzeczywistości również w zakresie księgowym.
Coraz większą rolę w planowaniu firmowych budżetów odgrywać będą AI i big data. Dzięki analizie ogromnych zbiorów danych firmy mogą dokładniej przewidywać koszty, identyfikować potencjalne ryzyka finansowe oraz optymalizować przepływy pieniężne w czasie rzeczywistym. Narzędzia tego rodzaju mogą zapewnić przewagę konkurencyjną, ale ich skuteczne wdrożenie wymaga inwestycji oraz czasu. Są niezbędne, by przygotować zespół do pracy z nimi i zgromadzić odpowiednią ilości danych cyfrowych, które pozwolą na tworzenie wiarygodnych analiz.
Jak sprostać wyzwaniom?
Bez wielkiej przesady można powiedzieć, że utrzymanie firmy transportowej w 2025 r. to nie lada wyczyn. Dlatego warto sięgać po narzędzia i strategie, które pozwolą go zrealizować. Wdrażanie rozwiązań cyfrowych należy rozpocząć już teraz, również w zakresie szkoleń dla zespołów.
Narzędzia automatyzujące księgowość i analizę danych to nie tylko oszczędność czasu, ale też wsparcie w podejmowaniu decyzji kluczowych dla finansowej przyszłości firmy. Równie ważna jest budowa elastycznych strategii budżetowych, które uwzględniają zmienność kursów walutowych i ryzyka wynikające z globalnych zmian rynkowych.
Elementem budowania nowoczesnej strategii budżetowej dla firmy z branży TSL jest również racjonalne podejście do finansowania. Powinno być wsparciem w realizacji celów, a nie kulą u nogi obarczoną dodatkowymi kosztami.
Faktoring odwrotny to narzędzie, które pozwala skutecznie zarządzać płynnością finansową. Sprawdza się zwłaszcza w okresach wzmożonej aktywności, gdy firma musi dysponować środkami wystarczającymi do opłacenia wszystkich kontrahentów.
Autor: ekspert Transcash.eu
