Od stycznia 2025 r. sektor transportowy czekają istotne zmiany prawne i regulacyjne. Zostanie zniesiony przepis nakazujący powrót pojazdów ciężarowych do kraju siedziby przewoźnika co osiem tygodni, co budziło kontrowersje i było przedmiotem orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE. Rozszerzony zostanie system SENT, obejmując obowiązkową rejestrację wszystkich przewoźników zagranicznych realizujących transport drogowy na terytorium Polski. Ma to ograniczyć nieuczciwą konkurencję ze strony firm spoza UE – takich jak te, korzystające z tańszego paliwa.

W pełni wejdą w życie nowe przepisy dotyczące tachografów, obligujące firmy transportowe do aktualizacji systemów monitorowania czasu pracy kierowców. Uproszczone zostaną także przepisy związane z rejestracją działalności gospodarczej oraz zatrudnianiem obcokrajowców. Może to zwiększyć napływ kierowców spoza UE i obniżyć koszty. Na arenie międzynarodowej wdrożone zostaną nowe systemy celne – AIS/IMPORT PLUS, AES/ECS2 PLUS i NCTS2 PLUS – które mają uprościć procedury importowo-eksportowe.

Wprowadzenie obowiązkowego raportowania czynników ESG oraz szczegółowych danych środowiskowych dodatkowo zwiększy wymagania wobec firm transportowych, wpływając na ich długoterminowe strategie.
 
Nowe realia w Unii Celnej
 
Jedną z kluczowych zmian w 2025 r. będzie wdrożenie programu „Trust & Check”. Nowa wersja statusu AEO ma nie tylko uprościć procesy celne, ale także znacząco przyspieszyć odprawy. Przedsiębiorstwa, które uzyskają ten status, zyskają możliwość wprowadzania towarów na rynek UE bez konieczności aktywnej interwencji celnej. Program wprowadzi także nowe funkcjonalności, takie jak możliwość zautomatyzowanego generowania dokumentów i raportów celnych. Dodatkowo zakłada możliwość okresowego rozliczania cła. Stanowi to znaczące ułatwienie administracyjne, zwłaszcza dla przedsiębiorstw zajmujących się wielkoskalowym importem.

W tym samym czasie zniesione zostanie zwolnienie celne dla towarów o wartości poniżej 150 euro. Celem jest wyeliminowanie problemu zaniżania wartości towarów. Wprowadzenie tego przepisu ma szczególne znaczenie dla branży e-commerce, która będzie zmuszona dostosować swoje systemy deklaracyjne do nowych wymagań.

Wszystkie te zmiany będą wspierane przez unijne centrum danych celnych, wykorzystujące sztuczną inteligencję do analizy napływających danych, minimalizacji ryzyka związanego z nadużyciami oraz prognozowania potencjalnych zagrożeń. Dzięki temu, procesy celne będą bardziej przejrzyste, a ryzyko oszustw.
 

Koniec uproszczonych procedur wywozowych
 
Rok 2025 przyniesie również likwidację procedur uproszczonych w wywozie. Od teraz wszystkie zgłoszenia celne dotyczące eksportu będą mogły być składane jedynie w specjalnie wyznaczonych do tego miejscach lub oddziałach celnych. W praktyce oznacza to konieczność precyzyjnego planowania tras transportowych oraz dostosowania harmonogramów operacyjnych do dostępności tych lokalizacji. Dla wielu przedsiębiorstw będzie to wyzwanie logistyczne, które wymagać będzie dodatkowych zasobów oraz inwestycji w systemy zarządzania procesami.

Zmiana ta wpłynie nie tylko na organizację transportu międzynarodowego, ale również na koszty operacyjne przedsiębiorstw. Będą one zmuszone dostosować swoje procesy do bardziej rygorystycznych wymagań.

Dodatkowo, wprowadzenie nowych systemów celnych, takich jak AIS/IMPORT PLUS, AES/ECS2 PLUS i NCTS2 PLUS, zwiększy znaczenie interoperacyjności systemów informatycznych w firmach transportowych. Mimo że te technologie obiecują poprawę wydajności i automatyzację procesów w przyszłości, obecnie przedsiębiorstwa mierzą się z trudnościami w integracji systemów oraz ograniczeniami w przepustowości.

W krótkim okresie zmiany te mogą skutkować wydłużeniem czasu obsługi zgłoszeń celnych, co wpłynie na cały łańcuch dostaw. Firmy, które jako pierwsze zainwestują w szkolenia dla swoich pracowników oraz modernizację oprogramowania, zyskają przewagę konkurencyjną
i sprawniej dostosują się do nowych wymogów.
 
Nowe wymagania w transporcie drogowym
 
Z początkiem stycznia 2025 r. zagraniczni przewoźnicy spoza UE będą zobowiązani do rejestrowania zezwoleń SENT (EKMT). Wprowadzenie tego obowiązku ma na celu ograniczenie nieuczciwej konkurencji, zapewnienie większej transparentności na rynku oraz wyrównanie szans pomiędzy lokalnymi a międzynarodowymi operatorami. Przewoźnicy będą musieli spełnić szereg kryteriów formalnych, takich jak dostarczenie dokumentacji potwierdzającej zgodność z przepisami unijnymi oraz uiszczenie stosownych opłat. Zmiany będą miały bezpośredni wpływ na konkurencyjność firm transportowych, szczególnie tych z regionów o niższych kosztach operacyjnych.

Dodatkowo, w 2025 r. wprowadzone zostaną nowe stawki podatku od środków transportu. W porównaniu z 2024 r., będą wyższe dla pojazdów o wysokiej emisji CO2. Przewoźnicy, którzy nie zainwestują w modernizację floty, muszą liczyć się z większymi obciążeniami finansowymi. Wpływ tych zmian na strukturę kosztów operacyjnych przedsiębiorstw stanowi istotne wyzwanie w kontekście rentowności działalności.
 
ESG – priorytet przyszłości
 
Nieuniknione zmiany dotyczą również zrównoważonego rozwoju. Firmy z sektora TSL będą zobowiązane do raportowania czynników środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG). Wymogi te obejmą wdrożenie szczegółowych strategii zrównoważonego rozwoju, które będą musiały być zgodne z unijną Dyrektywą CSRD. Oznacza to konieczność przygotowywania kompleksowych raportów obejmujących dane na temat śladu węglowego, polityk zatrudnienia oraz zarządzania ryzykiem.

Od 2024 r. wymogi raportowania ESG obowiązują największe firmy, czyli spółki i grupy kapitałowe już objęte wymogami dyrektywy NFRD. Z kolei w 2025 raportowanie zrównoważonego rozwoju obejmie także duże spółki, które zatrudniają powyżej 250 pracowników, mają sumę bilansową powyżej 25 mln euro lub roczne przychody powyżej 50 mln euro. Te przedsiębiorstwa będą musiały dostosować się do nowych wymogów i złożyć pierwsze raporty w 2026 r.
 

AI, automatyzacja i cyberbezpieczeństwo cyfryzacji
 
Przyszłość sektora TSL to również rozwój technologii. Automatyzacja procesów logistycznych, zarządzanie flotą za pomocą sztucznej inteligencji oraz optymalizacja tras, staną się standardem w 2025 r. Inwestycje w elektromobilność oraz badania nad alternatywnymi źródłami energii, takimi jak wodór, wpisują się w ambitne cele Europejskiego Zielonego Ładu. Firmy, które nie dostosują się do tych zmian, ryzykują utratę konkurencyjności na dynamicznie zmieniającym się rynku.

Pamiętajmy także o zwiększonej cyfryzacji procesów transportowych oraz idącymi za nią, rosnącymi zagrożeniami cybernetycznymi. Firmy będą musiały zainwestować w zaawansowane systemy zabezpieczeń IT, by chronić się przed cyberatakami i wyciekami danych.
 

Perspektywy na najbliższy czas
 
Decyzje takie jak zniesienie obowiązku powrotu pojazdów ciężarowych co osiem tygodni do kraju rejestracji czy uproszczenie przepisów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej mogą poprawić sytuację na rynku. Nadchodzące zmiany będą jednak wymagały od firm dostosowania się do nowych regulacji i inwestycji w technologie.

W obliczu rosnących wymagań ESG, cyfryzacji i zmian celnych, sektor TSL w 2025 r. stanie przed wyzwaniem utrzymania równowagi między zgodnością z przepisami a optymalizacją kosztów. Przyszłość sektora TSL to mieszanka wyzwań i szans, które ukształtują nową rzeczywistość transportu, spedycji i logistyki w Unii Europejskiej.
 
Autor: Dyrektor Operacyjny TC Kancelarii Prawnej