Kontynuując naszą podróż przez prawa własności intelektualnej i przemysłowej, chcielibyśmy na chwilę pochylić się nad problematyką marki, a właściwie nad sposobem budowania strategii jej ochrony. Znaki towarowe są szczególną kategorią praw wyłącznych rejestrowych.
Znakami towarowymi, zgodnie z oficjalną definicją, są dowolne oznaczenia towarów i/lub usług umożliwiające ich odróżnienie w obrocie pomiędzy przedsiębiorcami. Niestety, definicja sama w sobie jest dość enigmatyczna. Rozkładając ją jednak na czynniki pierwsze, jesteśmy w stanie zrozumieć związek pomiędzy znakiem towarowym a marką.
Pierwszą i zarazem zasadniczą kwestią jest to, że znaki towarowe funkcjonują w obrocie gospodarczym. „Dowolne oznaczenia” są pojęciem bardzo obszernym, a dodatkowo ich katalog jest dość szeroki, bo obejmuje:
- oznaczenia słowne,
- oznaczenia graficzne,
- dźwięk,
- wideo,
- hologram,
- kolor,
- smak,
- zapach.
Z uwagi na powyższą i problematyczną „dowolność” wprowadzono pewne ograniczenia. Wszelkie oznaczenia muszą mieć zdolność do ich przedstawienia w bazach danych i wywoływać identyczny efekt u odbiorcy, więc pomimo iż możliwe jest zarejestrowanie zapachu czy smaku, to obecnie używana technologia nie umożliwia na ich przedstawienie w bazie.
Ograniczenia
Kluczowym ograniczeniem co do samej formy przedstawienia jest brak możliwości rejestracji dla oznaczeń sprzecznych z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami oraz oznaczeń bezpośrednio odnoszących się do oznaczeń o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, a także takich, których używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową. Nie jest także możliwe zarejestrowanie oznaczeń bezpośrednio odnoszących się do symboli o charakterze narodowościowym takich jak flaga czy hymn.
Istotną cechą, jaką musi posiadać znak towarowy, jest zdolność odróżniająca. Jest to dość interesujący aspekt, gdyż pierwszym i zarazem jednym z najważniejszych elementów, jakie również powinny posiadać zdolność odróżniającą, jest nazwa przedsiębiorstwa – w pewnym sensie im bardziej abstrakcyjna, tym lepiej. Jak wspominaliśmy powyżej, katalog oznaczeń mogących być znakiem towarowym jest dość szeroki, więc tak naprawdę najbardziej pożądanym elementem jest to, co wyróżni danego przedsiębiorcę na tle konkurencji. Można podać tu przykład czerwonej podeszwy butów, która stała się symbolem i elementem charakterystycznym dla tylko jednego projektanta.
Jednakże warto pamiętać, że nie należy – szczególnie w przypadku oznaczeń słownych – rejestrować oznaczeń opisowych – czyli bezpośrednio lub tylko odnoszących się do charakteru towaru lub usługi np. „masło” dla oznaczenia kostki masła czy „dentysta” dla gabinetu stomatologicznego.
W samej definicji znaku towarowego pozostaje do wyjaśnienia jeszcze jeden istotny element – towary i usługi. Chronione oznaczenie rejestrowe odnosi się bowiem do rzeczywistych towarów czy usług, które są używane w obrocie gospodarczym przez posiadacza praw (uprawnionego).
Jest to bardzo ważne, gdyż zgodnie z wymogami prawnymi, konieczne jest by znak towarowy był używany w sposób czynny, np. jeśli znak został zgłoszony dla „wytwarzanie kast VHS”, to po upływie 5 lat od ostatniego udokumentowanego użycia (nawet w przypadku teoretycznie nadal chronionych oznaczeń) może nastąpić wygaszenie znaku z uwagi na utratę ochrony dla danej usługi.
Co daje przedsiębiorcy ochrona znaku towarowego?
Po uzyskaniu ochrony z tytułu rejestracji, uprawniony uzyskuje 10-letni (okres ochronny może być przedłużany w nieskończoność o kolejną dekadę pod warunkiem uiszczenia opłaty przed okresem wygaśnięcia poprzedniego okresu ochronnego) czynny monopol do używania zarejestrowanego oznaczenia dla zgłoszonych towarów lub usług na danym obszarze.
Dodatkowo, posiadając czynne prawo do znaku towarowego, uprawniony posiada czynną legitymację do walki z osobami lub podmiotami, które chciałyby naruszyć nasze prawa ochronne. Może tym samym zakazać używania danych oznaczeń dla konkretnych towarów czy usług, a w przypadku towarów możliwe jest także nakazanie ich zniszczenia oraz uzyskanie odszkodowania z tytułu poniesionych strat.
Ważną kwestią pozostaje fakt, że w przypadku posiadania prawa do oznaczeń, uprawniony może walczyć z naruszającymi to prawo. Wystarczy podobieństwo oznaczeń dla identycznych towarów czy usług, by móc dochodzić swoich praw przed sądem. Warto zaznaczyć, że im bardziej marka staje się rozpoznawalna, tym silniejszy staje się znak towarowy. Co za tym idzie, uzyskuje się większą świadomość konsumentów oraz silniejszy mandat do chronienia praw.
Monitoring
Pomimo dość licznych korzyści wynikających z posiadania zarejestrowanego znaku towarowego, należy zwrócić uwagę, że to po stronie uprawnionego leży monitoring czy w obrocie nie pojawiają się podobne oznaczenia oraz czy nie następuje próba rejestracji podobnego znaku towarowego.
Również w przypadku chęci stworzenia nowej marki lub jej ekspansji na nowe terytoria, należy zbadać czy nie naruszymy praw wyłącznych osób trzecich. Zawsze w takim przypadku pomocą służą zarówno prawnicy zajmujący się IP oraz rzecznicy patentowi. Powyższe jest szczególnie istotne zwłaszcza jeśli poniesione zostały jakiekolwiek nakłady na marketing czy produkcję.
Można zatem przyjąć, że działanie przedsiębiorcy sprowadza się do budowania marki, a marka powinna być chroniona. Mimo że nie jest to dobro materialne, to jednak przekłada się w dużej mierze na wynik finansowy przedsiębiorcy.
Paulina Dziadulewicz – współwłaścicielka IP-TAX sp. z o.o., dyplomowana księgowa, z wieloletnim doświadczeniem z rozliczeniami projektów IP, wykonawczyni usługi IP Scan
Marcin Wychota – współwłaściciel IP-TAX sp. z o.o., rzecznik patentowy, profesjonalny pełnomocnik przed EUIPO i WIPO, doradca techniczny, wykonawca usługi IP Scan
