Czy codzienna „bieżączka" nie zabija waszej skuteczności? Czy jako menedżer nie zastanawiasz się co zrobić, by ludziom chciało się chcieć? Jaki styl przywództwa przyjąć, jak się zachowywać, żeby ludzie Cię szanowali, a nie się Ciebie bali? Nie chcesz być agresywny, a uległość nie jest spójna z Tobą? Nie jesteś manipulantem, ale chcesz wspólnie z zespołem na bazie szacunku i zaufania dojść do celu? To znaczy, że przyszedł czas na asertywność.

Asertywność to jedna z kluczowych kompetencji menedżera dzisiejszych czasów. Jak każdej kompetencji, tak i asertywności można, a nawet warto się nauczyć. Dla tych wszystkich, którzy chcą wejść w świat asertywności lub na nowo się w nim odnaleźć otwieram do niej drzwi i zapraszam do środka.
 

Zacznijmy od tego, czym w ogóle jest asertywność?
 

Definicji asertywności jest dużo, niemniej jednak chcąc przybliżyć istotę tematu, określimy „Asertywność jako umiejętność wyrażania własnego zdania, uczuć, postaw w sposób otwarty, w granicach nienaruszających praw, ani psychicznego terytorium innych osób oraz własnego. Innymi słowy, to umiejętność zachowania się równocześnie z szacunkiem dla siebie i dla innych”.

Jak widzimy, asertywność jest rodzajem zachowania, które opiera się na szacunku dla siebie samego oraz dla innych. Oznacza zdecydowane reagowanie w różnych sytuacjach oraz wobec ludzi przy jednoczesnym poszanowaniu ich uczuć i uznaniu ich praw. Zachowanie asertywne demonstruje, że jako ludzie wszyscy jesteśmy równi, możemy otwarcie i szczerze wyrażać swoje potrzeby, opinie, uczucia.

Istotną sprawą do zrozumienia jest fakt, że asertywność nie polega na stawianiu na swoim, tylko na porozumiewaniu się i znajdowaniu rozwiązań, respektujących potrzeby i prawa wszystkich zainteresowanych.
 

Zalety asertywnego zachowania

Asertywne zachowanie wzmocni i podniesie jakość Twojego życia pod każdym względem.
Odniesiesz korzyści z:

• brania za siebie odpowiedzialności,
• otwartego i szczerego informowania, czego chcesz,
• gotowości do kompromisu,
• zdolności słuchania innych ludzi,
• wzrostu wiary w siebie,
• lepszego poznania siebie,
• lekkości serca po wyrażeniu uczyć,
• udzielania i przyjmowania krytyki w sposób pewny siebie i skuteczny,
• skutecznego udzielania i przyjmowania pochwał.

Droga do asertywności

• poznanie, zrozumienie i zaakceptowanie własnych emocji,
• poznanie barier psychologicznych,
• zbudowanie mocnego poczucia własnej wartości,
• zwiększenie pewności siebie,
• nauka i stosowanie technik.

Bariery na drodze do zachowania asertywnego Powody naszego sposobu zachowania często są bardzo złożone. Mogą brać się z dzieciństwa, z tego jak byliśmy traktowani przez rodziców czy innych dorosłych, z sygnałów, które otrzymywaliśmy. Z otoczenia w którym się wychowywaliśmy, ze środowiska, w którym przebywaliśmy. Od ludzi, którymi się otaczaliśmy.
 

Najczęstsze przyczyny braku asertywności

 

Strach przed pogorszeniem relacji
Pierwsza przyczyna braku asertywności związana jest ze strachem przed pogorszeniem relacji. W Twojej głowie być może snujesz fantazje, że odmawiasz komuś przysługi, a ta osoba wpada w szał albo pokazuje dziecięce zachowanie pt. „dobra, też będziesz coś chciał”. Jeżeli dotyczy cię ten problem, zastanów się na spokojnie, czy sam kiedykolwiek się tak zachowałeś i co potem się wydarzyło oraz jaki był stosunek takich zachowań do liczby wszystkich odmów, jakie usłyszałeś w życiu. Być może dojdziesz do wniosku, że oscylujesz w okolicach zera z nielicznymi wyjątkami.
W praktyce oznacza to, że na 99 proc. druga osoba też zachowa się spokojnie i normalnie.
 

Poczucie obowiązku
Drugą możliwą przyczyną braku asertywności jest niejasne poczucie obowiązku sięgające daleko poza faktyczne granice Twoich obowiązków. Czasem zapytania z innych działów tylko „akustycznie” związane są z Twoją pracą, np. kontroler ds. sprzedaży nie zna szczegółów poszczególnych kontraktów z klientami. Jeżeli taki pracownik nie zna swoich granic, może uwikłać się w wyjaśnianie spraw, za które nie jest odpowiedzialny i będzie działać w roli pośrednika pomiędzy właściwymi stronami, tylko opóźniając dialog. Bardzo ważne pytanie, na które musisz sobie odpowiedzieć, brzmi „Czy jestem za to odpowiedzialny?”.
 

Poczucie winy
Trzecią kolumną, na której opiera się brak asertywności, jest poczucie winy. Niektórzy mają wewnętrzne poczucie winy: „Kurde, mogłem mu pomóc, a odmówiłem. Jestem złym człowiekiem”, a inni dają sobie wciskać poczucie winy przez innych „Nie zrealizujemy zlecenia na czas, nie dlatego, że ja podałem nierealną datę wysyłki, tylko dlatego, że ty odmówiłeś mi pomocy”. W drugiej sytuacji to osoba prosząca o przysługę zamienia się w oskarżyciela i nie bierze odpowiedzialności za swoje decyzje.
Bariery w stosowaniu asertywności wiążą się również z tym, jak myślisz, jak komunikujesz się ze sobą i innymi. Jaką postawę przyjmujesz wobec siebie i innych.
Jeśli myślisz, że:
Ja jestem OK – Ty nie jesteś OK
Pojawia się agresja, czujemy złość, że druga osoba zachowuje się nie w porządku.
Ja nie jestem OK – Ty nie jesteś OK
Pojawia się manipulacja. Dwie strony mogą próbować manipulować, grać, przekazywać nieprawdziwe informacje.
Ja nie jestem OK – Ty jesteś OK
Pojawia się uległość. Możemy mieść poczucie, że jeżeli druga strona zachowuje się wobec nas w porządku to i my powinniśmy ze swojej strony coś jej dać.
Ja jestem OK – Ty jesteś OK
Pojawia się asertywność. Jesteśmy partnerami w rozmowie. Szanujemy się. Wyrażamy różne opinie, ale umiemy o tym dyskutować. Jesteśmy wobec siebie OK.

Pamiętajmy komunikacja asertywna to otwarte wyrażanie siebie. Bezpośrednie i stanowcze wyrażanie wobec innej osoby swoich myśli, uczuć i przekonań, bez lekceważenia uczuć i poglądów swoich rozmówców.
 

Techniki i metody asertywnego zachowania
 

1. Zgoda warunkowa.
2. Odmowa – asertywna odmowa to odmowa wprost i bez usprawiedliwiania się, zawiera jednak uzasadnienie decyzji odmowy. Asertywna odmowa składa się z kilku podstawowych elementów:

• Nie.
• Czego nie zrobię.
• Krótkie wyjaśnienie (bez tłumaczenia się i usprawiedliwiania. Nie używaj słów typu „muszę”, „nie mogę”).
• Podtrzymanie relacji.

Dlaczego mówienie „NIE” jest tak trudne? Składają się na to:

• obawa, że zostaniemy uznani za niekompetentnych,
• obawa, że będziemy odebrani jako niekooperatywni,
• obawa, że proszący potraktuje odmowę osobiście,
• obawa, że nie będziemy lubiani,
• obawa, że przed zranieniem uczuć innych,
• poczucie zastraszenia,
• sympatia do osoby proszącej.

Zamień obawę na odwagę w decyzyjności. Kluczem jest asertywne zachowanie, asertywna komunikacja ze sobą i innymi.
3. Technika „zdartej płyty” – daje nam szansę zareagowania bez naruszania godności drugiego człowieka i bez zrywania z nim kontaktu). Zdarta płyta – asertywna odmowa – metoda wspomagająca w sytuacji, kiedy zastosowało się inne techniki odmowy, a prośby, ataki lub naciski na nas nadal są ponawiane. Zawiera dwa ważne elementy:

• podtrzymywanie kontaktu poprzez nawiązanie do argumentów partnera (parafraza) i wyrażenie własnych uczuć (informacja zwrotna),
• zdanie „klucz” wyrażające nasze stanowisko, powtarzane wielokrotnie, stanowczo choć spokojnie.

4. Stawianie granic.
5. Stopniowanie reakcji – Model Pameli Butler. Procedura stopniowania reakcji jest skutecznym narzędziem, które pozwala w sposób asertywny zmienić niepożądaną sytuację na naszą korzyść. Składa się z czterech etapów, które realizowane krok po kroku sprzyjają osiągnięciu sukcesu komunikacyjnego, bez naruszania interesu drugiej strony. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, kiedy zależy nam na dobrych relacjach z otoczeniem przy jednoczesnym swobodnym wyrażeniu własnych uczuć i opinii.
6. Przyjmowanie ocen.
7. Zmiana oceny na opinię.
8. Asertywne przyjmowanie krytyki.
9. Wyrażanie ocen.
10. Wyrażanie opinii i przekonań.
11. Techniki utrzymywania się przy swoich opiniach.

Podsumowując. Asertywność pomaga menedżerom, ale i też członkom zespołów, żyć w zgodzie ze sobą oraz innymi, budować relacje oparte na szczerości i wzajemnym szacunku. Dla menedżera stanowi też dobry fundament do budowania autorytetu tak ważnego do skuteczności
w kierowaniu kapitałem ludzkich a co najważniejsze osiąganiu zakładanych celów biznesowych firmy.

Autor: EMBA, CEO w VICTORY Business Training&Consulting, konsultant biznesowy, trener zarządzania, Coach ICF, DISC D3 Consultant