Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki, mawiał Benjamin Franklin, ale patrząc na to, co w ostatnich latach dzieje się w polskim prawodawstwie, druga część tego powiedzenia jest nieco wątpliwa. Mało gdzie na świecie system podatkowy i zasady rozliczania zmieniają się tak dynamicznie, jak w naszym kraju.
Wiele osób narzekało na przykład na zamieszanie, które wywołało wprowadzenie w 2022 r. Polskiego £adu, ale choć była to największa w ostatnich dekadach zmiana, to nie można zapominać, że polscy przedsiębiorcy co chwila muszą zmierzyć się z kolejnymi modyfikacjami przepisów.
Ponad 90 razy w ciągu ostatnich 16 lat nowelizowano ustawę o VAT, a ponad 240 razy zmieniana była ustawa o CIT. O błąd w ich interpretacji i narażenie się na odpowiedzialność karnoskarbową nie jest więc trudno.
Co więcej, można zakładać, że jeśli już jest wszczęte postępowanie karnoskarbowe w Polsce, to z dużym prawdopodobieństwem zakończy się ono orzeczeniem o odpowiedzialności oskarżonego. Dlatego nikogo nie dziwi dynamicznie rosnące zainteresowanie ubezpieczeniami ochrony karnoskarbowej. Szczególnie w sytuacji, gdy grzywny wzrastają z roku na rok. Ich wysokość zależy od poziomu płacy minimalnej.
Ile wynoszą grzywny skarbowe w 2024 r.?
Minimalna wysokość grzywny, za wykroczenie skarbowe, to 1/10 minimalnego wynagrodzenia. Górną granicą z kolei, za przestępstwa skarbowe, jest równowartość 720 stawek dziennych. Co to oznacza w praktyce w 2024 r.?
- grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzona przez urząd skarbowy mandatem to kwota od 424 zł do 21.120 zł,
- grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzona przez sąd wyrokiem to kwota od 424 zł do 84.840 zł,
- grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzona przez sąd nakazem to kwota od 424 zł do 42.420 zł,
- grzywna za przestępstwo skarbowe wymierzona przez sąd wyrokiem lub nakazem to kwota od 424 zł do 40.723.200 zł.
Od 1 lipca w związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia, kwoty te będą jeszcze wyższe.
Błędów w rozliczeniach podatkowych nie da się zupełnie wyeliminować. To obszar bardzo trudny do zarządzania. Zawsze bowiem może się okazać, że mimo naszych najlepszych starań i chęci, popełnimy jakiś błąd, mogący skutkować odpowiedzialnością karnoskarbową. Co bardzo ważne, odpowiedzialność karnoskarbowa dotyczy osoby fizycznej, a nie danej firmy czy instytucji. Jeśli więc pracownik otrzyma mandat karnoskarbowy, to on musi go zapłacić.
Jak działa ubezpieczenie skarbowe?
Celem polisy jest ochrona ubezpieczonego przed skutkami finansowymi, które mogą wyniknąć z błędów lub zaniedbań w realizacji czynności księgowych. Umowa ubezpieczenia zapewnia wsparcie w dwóch kluczowych obszarach. Pierwszym z nich jest ochrona odpowiedzialności cywilnej pracownika, w tym osób zarządzających wobec pracodawcy za pomyłki w kwestiach księgowych. Ważne jest, że ochrona ta obejmuje również osoby zatrudnione na bazie kontraktów menedżerskich lub umów cywilnoprawnych.
Drugi obszar wsparcia dotyczy pomocy finansowej związanej z procedurami karnoskarbowymi, w tym pokryciem kosztów obrony, opłat sądowych, kosztów stawiennictwa oraz opłat za opinie prawne, a także refundacją nałożonych kar i grzywien. Po zapłaceniu mandatu ukarana nim osoba przekazuje ubezpieczycielowi niezbędne dokumenty, w tym decyzję o nałożeniu mandatu oraz potwierdzenie dokonania jego zapłaty.
Na tej podstawie ubezpieczyciel zwraca ubezpieczonemu pracownikowi poniesiony uszczerbek majątkowy. Jest to unikatowe rozwiązanie na rynku, które uwzględnia finansowe konsekwencje decyzji i wyroków w ramach postępowania karnoskarbowego. W kwestii kosztów pomocy prawnej ubezpieczyciele mają z kolei różne podejście – jedni refundują, a inni płacą bezpośrednio.
Należy też podkreślić, że w przeciwieństwie do wielu innych typów ubezpieczeń, polisy te nie wykluczają z ochrony czynów dokonanych świadomie przez ubezpieczonego. Jest to kluczowe, ponieważ większość spraw karnoskarbowych, jak wspomniano na początku, kończy się stwierdzeniem właśnie winy umyślnej. Jednakże ta zasada ma zastosowanie wyłącznie do części wsparcia oferowanego przez ubezpieczyciela – w przypadku odpowiedzialności cywilnej wobec pracodawcy, wina umyślna jest standardowo wyłączona z zakresu ochrony.
Doświadczenie dowodzi, że odszkodowania wypłacane w ramach ochrony karnoskarbowej zdecydowanie przeważają w porównaniu z ochroną pracowniczą, mniej więcej w proporcji 9 do 1. Czyli na 9 mandatów skarbowych przypada jedno roszczenie ze strony pracodawcy.
Trzeba też pamiętać, że oprócz narażenia na „drobne” mandaty, pracownikom mogą też być postawione – w bardziej złożonych sprawach – zarzuty karnoskarbowe, a także karne. Wówczas będziemy potrzebowali pomocy adwokata, co może wiązać się poważnymi kosztami, w zależności od stawki godzinowej za udzielenie pomocy prawnej. Dlatego ubezpieczenia te cieszą się rosnącą popularnością.
Katarzyna Rydlewska: Zastępca Dyrektora Biura Projektów Strategicznych w EIB SA
Magdalena Kiepurska: prezes zarządu Cellent, ekspert ubezpieczeniowy, współautorka ubezpieczeń karnoskarbowych
