Wydarzenia ostatnich czterech lat kompletnie przemodelowały postrzeganie bezpieczeństwa w kontekście zbiorowym. Brexit, działalność Państwa Islamskiego, podgrzewanie ruchów separatystycznych, pandemia COVID-19 i rosyjska agresja na Ukrainę pokazały, że bezpiecznie i przewidywalnie już było. Wyżej wymienione wydarzenia położyły się również cieniem na europejską gospodarkę, w tym również na kondycję ekonomiczną polskich przedsiębiorstw.
Konflikt w Ukrainie i nowe oblicza konfliktu hybrydowego
Konflikt hybrydowy jest strategią wojenną łączącą działania konwencjonalne, nieregularne, cybernetyczne, terroryzm i przestępczość, w tym samym czasie i na tym samym polu bitwy, aby osiągnąć cele polityczne. Charakter takiego konfliktu ma pozwolić agresorowi na całkowite lub częściowe uniknięcie odpowiedzialności.
Zagrożeniem hybrydowym określa się działanie jakiegokolwiek adwersarza używającego wyżej wymienionych kombinacji działań. Wojna hybrydowa jest prowadzona na różnorodnych płaszczyznach: militarnej, politycznej, gospodarczej, społeczno-kulturowej, historycznej, psychologicznej oraz informacyjnej.
Dla małych i średnich przedsiębiorstw najbardziej dotkliwe mogą być działania na płaszczyźnie psychologicznej i informacyjnej. Szczególnie dotyczy to dezinformacji i inżynierii społecznej, gdzie ofiarą kampanii opartych o nieprawdziwe informacje są całe przedsiębiorstwa i związani z nimi ludzie. Należy rozważać i liczyć się ze środkami odwetu wobec przedsiębiorstw zaangażowanych w wieloaspektową pomoc na rzecz Ukrainy.
Konflikt w Ukrainie pokazał nowe oblicze i zasady prowadzenia wojny hybrydowej i informacyjnej, które wskazują, że należy rozważać i liczyć się ze środkami odwetowymi wobec przedsiębiorstw zaangażowanych w wieloaspektową pomoc na rzecz Ukrainy.
Inną możliwością, jaką należy brać pod uwagę przy budowaniu i szacowaniu ryzyk, są akcje dezinformacyjne lub inspirowane zamachy terrorystyczne, mające na celu odwrócenie uwagi od konfliktu w Ukrainie. W tym przypadku należy rozważać podsycanie tendencji odśrodkowych
w Europie w takich krajach jak Irlandia, Wielka Brytania czy Hiszpania. Działania wymierzone w infrastrukturę kraju lub podmiotu mają na celu spowodowanie paraliżu zasobów i możliwości do kontunuowania pomocy gospodarczej czy logistycznej państwu ukraińskiemu.
W identyczny sposób może działać inspirowana przez Rosjan tak zwana agentura wpływu, która przekłada się na decyzje polityków i przedstawicieli biznesu. Należy brać pod uwagę sytuacje, w których nasi zachodni sąsiedzi będą wywierać presję ekonomiczną lub polityczną na podmioty zaangażowane w niesienie pomocy Ukraińcom, jeśli dostaną takie zadanie. Ostatnie tygodnie pokazały taką formę działań hybrydowych na terenie Niemiec. Tamtejsze media relacjonowały protesty i prowokacje prorosyjskich środowisk. Doszło również do sytuacji, w której zaatakowano konsulat RP w Hamburgu.
Wpływ pandemii COVID-19 na radykalizację
W grudniu ubiegłego roku Dyrekcja Wykonawcza Komitetu ds. Zwalczania Terroryzmu (CTED) ONZ opublikowała swój raport na temat wpływu COVID-19 na globalny terroryzm w ciągu ostatnich dwóch lat.
ONZ zauważyła, że zmiany klimatyczne będą napędzać terroryzm na Bliskim Wschodzie, ponieważ nowe ograniczenia związane z pandemią prowadzą do zamykania instytucji edukacyjnych, ograniczania możliwości zatrudnienia i rozrywki oraz blokowania programów społecznych. W związku z tym istnieją obawy, że odporność na ekstremizm sprzyjający terroryzmowi w niestabilnych społecznościach może zostać zmniejszona, przez co osoby, które stały się ofiarami obostrzeń, nastawione są na większą ekspozycję delikwentów zajmujących się pozyskiwaniem i indoktrynacją.
Jedocześnie ONZ nie zauważa problemu i ryzyka radykalizacji mieszkańców Europy. Wielu Europejczyków straciło pracę, dach nad głową, majątki i co najstraszniejsze, bliskich. Są w takim samym stopniu „gotowi” do zradykalizowania, bo wielu z nich wini lokalne rządy za następstwa epidemii i związane z nią tragedie. Jeśli nałożymy na to tendencje separatystyczne w Irlandii Północnej, Katalonii, Baskonii czy innych regionach mamy porównywalną skalę problemu, z jakim mierzy się Bliski Wschód.
Niepewność, z jaką wyszli europejscy przedsiębiorcy z pandemii COVID-19 przełożyła się też na relacje biznesowe na unijnym rynku. Sytuację dodatkowo pogorszył konflikt w Ukrainie, który pociągnął za sobą szereg restrykcji i problemów wynikłych z nałożenia na Rosję bardzo dotkliwych sankcji. Wielu przedsiębiorców z dnia na dzień straciło swoich kontrahentów. Pozostali oni z nieuregulowanymi fakturami oraz mierzą się z problemem nadwyżki/deficytu dóbr, które miały zostać eksportowane/importowane na tereny objęte działaniami wojennymi lub sankcjami.
Czy profilaktyka antyterrorystyczna jest kluczem do zrozumienia problemu?
W obliczu nowych zagrożeń terrorystycznych i hybrydowych warto pomyśleć nad rozwiązaniami prewencyjnymi, które będą w stanie ochronić nasze przedsiębiorstwa przed niechcianymi działaniami związanymi z radykalizacją pracowników czy ryzykiem ataku na zasoby osobowe i rzeczowe naszych podmiotów gospodarczych.
Kluczowym partnerem, który doradzi w zakresie diagnozowania zagrożeń i ryzyk związanych z działalnością terrorystyczną skierowaną w podmioty gospodarcze na terenie Polski jest Centrum Prewencji Terrorystycznej ABW.
Centrum specjalizuje się w szeroko pojętej profilaktyce terrorystycznej, której kluczowym elementem jest rozpowszechnianie wiedzy na temat możliwości zapobiegania niekorzystnym zdarzeniom z punktu widzenia bezpieczeństwa. Szczególnie tym mającym wpływ na polską gospodarkę i jej bezpieczeństwo.
Do zadań Centrum Prewencji Terrorystycznej ABW należą:
- opracowywanie programów szkoleniowych,
- prowadzenie szkoleń z zakresu prewencji terrorystycznej,
- tworzenie sprofilowanych rekomendacji,
- przygotowywanie materiałów i poradników,
- organizowanie spotkań, warsztatów oraz seminariów krajowych i międzynarodowych,
- współpracowanie z ekspertami krajowymi i zagranicznymi,
- realizowanie kampanii społecznych.
Do tej pory Centrum Prewencji Terrorystycznej przeszkoliło 8.281 osób podczas 348 szkoleń stacjonarnych. W tej grupie można wspomnieć o 2.274 uczestników przeszkolonych w ramach projektów UE. W tym samym czasie 61.850 osób odbyło szkolenia w trybie e-learningowym.
