Starochińskie przekleństwo mówi „abyś żył w ciekawych czasach”. Ostatnie dwa lata pokazały, że pandemie, wojny, przerwane linie dostaw, rewolucje w podatkach lub innych przepisach itp. wydarzenia są czymś jednak zwyczajnym.

Klienci często nas pytają, czy powinniśmy obawiać się konfliktu wojennego na terenie Polski? W naszej ocenie jest to obecnie mało prawdopodobne. Natomiast trzeba się liczyć z ryzykiem:

• wojen handlowych, destabilizacji rynków i przerwania linii dostaw, 
• dezinformacji i manipulacji,
• wojen hybrydowych, dywersji, sabotażu, cyberataków,

Niewątpliwie Rosja podejmuje i będzie podejmować działania obliczone na destabilizację sektora biznesowego w UE, a więc i w Polsce. Z uwagi, na to, że jesteśmy państwem frontowym, wiele z tych działań może być wymierzonych głównie w Polskę i polskich przedsiębiorców.

Stan obecny

Jednocześnie musimy się w Polsce zmagać z kryzysem gospodarczym, rosnącą inflacją, niepewnością prawa oraz jego słabą jakością i dużą zmiennością.

Należymy do Stowarzyszenia Praktyków Compliance i pracujemy dla przedsiębiorstw, które inwestują w swoje bezpieczeństwo. Siła polskiego biznesu, a więc Polski, zależy bowiem od mikro, małych i średnich firm. Wypracowują one ponad połowę PKB, stanowiąc blisko 99,8 proc. wszystkich działających podmiotów gospodarczych i zatrudniają miliony Polaków oraz pracowników z innych państw.

Według badań firm rodzinnych, przeprowadzonego przez Magazyn Forbes z 2020 r.:

• około 72 proc. firm rodzinnych jest dwupokoleniowych, 18 proc. – jednopokoleniowych, a 10 proc. – trzypokoleniowych,
• nieco więcej niż 90 proc. firm jest zarządzanych przez właściciela lub współwłaściciela. Jednocześnie większość firm rodzinnych nie ma planów, by zarządzanie firmą przekazać komuś spoza rodziny. Widać więc determinację by zarządzanie biznesem pozostawało w rękach rodzinnych,
• większość z ankietowanych firm deklaruje działanie na rynkach lokalnych, a około 32 proc. z nich ma zasięg ogólnokrajowy. Sytuacja związana z kryzysem na Ukrainie skłania do zadania pytania o stan bezpieczeństwa procesu biznesowego realizowanego przez te firmy.

Szacuje się, że prawie połowa z małych i średnich firm nie korzysta z pomocy prawnej. A przecież każda z tych firm powinna przestrzegać RODO i prawa podatkowego. Wiele z nich podlega pod AML, a niedługo wszystkie średnie przedsiębiorstwa będą musiały posiadać systemy przyjmowania zgłoszeń o naruszeniach i podejmowania działań następczych.

Wielkie porządki

Z naszych doświadczeń wynika, że prawie każdy mały i średni przedsiębiorstwa powinien bezzwłocznie uporządkować następuje kwestie:

• Przygotować się do zarządzania kryzysowego. Nigdy wcześniej w historii Polski po 1989 r. nie mieliśmy podobnej sytuacji budującej katalog konkretnych zagrożeń dla biznesu. Era zakurzonych segregatorów z biurokratycznymi procedurami i instrukcjami na wypadek kryzysu skończyła się 24.02.2022 r.
• Cyfryzacja i nowoczesne technologie. To szczególnie ważne w wypadku potrzeby zdalnego zarządzania firmą np. w trybie kryzysowym.
• Compliance. Wdrażanie szczególnego nadzoru nad ryzykami prawnymi (w tym podatkowymi, RODO itd.) w niepewnych czasach jest jednym z gwarantów utrzymania ciągłości działania. Dynamicznie zmieniające się otoczenie prawne i sytuacja polityczna wymaga monitorowania i kontroli.
• Plany ciągłości działania. W sytuacji, gdy zaczyna brakować pracowników, surowców i towarów, gdy rośnie inflacja i ryzyko walutowe, zarządzanie tym ryzykiem jest niezbędne dla przetrwania biznesów
• Płynność finansowa. Upadają nie te przedsiębiorstwa, które mają straty, ale te, które mimo zysków nie mają płynności, bo np. źle zawarły umowy lub zawarły umowy z oszustami lub nierzetelnymi podmiotami.
• Sukcesja. Tylko 9 proc. polskich przedsiębiorców ma przygotowane plany sukcesji. Czy w obecnej sytuacji geopolitycznej nie jest to za mało?

Wyzwania

Nie da się ukryć, że dziś i w przewidywanej przyszłości, przed małymi i średnimi przedsiębiorstwami stoją poważne wyzwania. Z naszego doświadczenia wynika, że powinni one bezzwłocznie m.in.:

• przeprowadzić analizę ryzyka procesu biznesowego i dokonać audytu stanu przygotowania do zarządzania kryzysowego – ma to na celu m.in. ocenę czym firma dysponuje, czego brakuje i jakie trzeba wprowadzić zmiany,
• na podstawie wniosków wyciągniętych z powyższej analizy przygotować plan wdrożenia ewentualnych zmian,
• przygotować się do skutecznego zarządzania kryzysowego,
• szkolić swoich pracowników w zakresie bezpieczeństwa biznesu.

Fundamentem bezpieczeństwa i utrzymania ciągłości biznesowego jest i będzie profesjonalny i kompleksowy system do zarządzania kryzysowego. Z naszego doświadczenia wynika, że szybka reakcja na alerty, błyskawiczna mobilizacja zespołów kryzysowych, dostęp do scenariuszy, przepisów, potrzebnych linków, monitorowanie online przez rozproszone zespoły kryzysowe to rozwiązania, które będzie niezbędne w najbliższej przyszłości.

Jeśli chcemy chronić majątek firmy oraz jej pracowników trzeba ten temat natychmiast zaadresować. Doświadczenia z obserwacji konfliktu na Ukrainie pokazują, jak poważna jest rola przygotowań w zarządzaniu kryzysowym.

Wsparcie

Wiemy, że firmom często brakuje doświadczenia w tym zakresie. Warto więc wspomóc się pomocą ekspertów. Wbrew mitom nie kosztuje to setki tysięcy złotych i można dostać ofertę dostosowaną do potrzeb i możliwości. Firmy muszą jednak przestać to traktować jako zbędny koszt a zacząć traktować jako niezbędną inwestycję w bezpieczeństwo.

Na koniec chcemy zwrócić uwagę, że najbliższe trudne lata skończą się upadłością wielu biznesów. Dla większości będą czasem walki o przetrwanie. Dla przedsiębiorców, którzy jednak będą sprawie zarządzać, będą to lata niesamowitych możliwości i prosperity.

W następnych artykułach postaramy się Państwu przybliżyć poszczególne zagadnienia związane z zarządzaniem kryzysowym.

Michał Lorenc – Chief Executive Officer CELIUS Sp. z o.o.
r. pr. Paweł Bronisław Ludwiczak – Kancelaria Radcy Prawnego Paweł Ludwiczak