Sankcje karne w prawie celnym mogą zostać zastosowane w przypadku powstania długu celnego czy podatkowego, albo gdzie muszą zostać spełnione ograniczenia w obrocie towarowym z zagranicą wynikające ze stosowania środków polityki handlowej.
Błędy w procedurach celnych a sankcje karne
Karom podlegają też błędy popełniane w zgłoszeniach celnych, które mają bezpośredni wpływ na należności celno-podatkowe. Zgłoszenie celne powinno odzwierciedlać stan rzeczywisty transakcji handlowej i stan rzeczywisty towaru w przewozie. Na podstawie poprawnego zgłoszenia celnego powstaje dług celny, czyli nałożony na osobę obowiązek uiszczenia należności przywozowych lub wywozowych.
Nieprawidłowe obliczenie i uiszczenie cła i innych opłat mają bezpośrednie konsekwencje w uszczupleniu budżetu państwa i nałożeniu sankcji. ¯eby prawidłowo móc obliczyć należności należy prawidłowo ustalić elementy kalkulacyjne, do których zaliczamy pochodzenie towaru, wartość celną oraz kod taryfy celnej. Również duże znaczenie ma kurs waluty oraz INCOTERMS 2020.
Dług celny w przywozie może również powstać poprzez nieprawidłowe zastosowanie preferencji taryfowych dla towarów pochodzących z UE, na podstawie umów zawartych pomiędzy Unią Europejską a niektórymi krajami trzecimi (jest ich 49). Dzieje się tak kiedy towar zostanie niesłusznie objęty świadectwem pochodzenia lub nie zachowano bezpośredniego transportu z kraju pochodzącego i przez to towary podlegają należnościom przywozowym.
Powoduje to nie tylko powstanie długu celnego, ale również uszczuplenie w podatku od towarów i usług (VAT). Każde naruszenie prawidłowości zgłoszenia celnego, tj. zawyżenie wartości transakcyjnej towaru, zgłoszenie nieprawidłowego towaru oraz sfałszowanie zgłoszenia celnego w procedurze wywozu, pociąga za sobą sankcje karne.
Sankcje mogą być dotkliwe
Za naruszenie tych przepisów nakładane są sankcje w postaci: sankcji administracyjnych, kary grzywny, ograniczenia wolności, pozbawienia mienia lub pozbawienia wolności. Najczęściej jednak nakłada się kary na podstawie kodeksu karno skarbowego, który dzieli przewinienia na przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe.
Przestępstwo jest czynem zabronionym pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, ograniczeniem wolności oraz kary pozbawienia wolności, natomiast wykroczenie zagrożone jest karą grzywny określonej kwotowo.
Kara grzywny
Najłagodniejszą formą sankcji jest kara grzywny i może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks karny skarbowy stanowi inaczej. Mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Najniższa wysokość grzywny w 2021 r. wynosiła 933,33 zł, a najwyższa 26,88 mln zł. Przy ustalaniu grzywny bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.
Ograniczenie lub pozbawienie wolności
Surowszą formą sankcji jest ograniczenie wolności, które trwa najkrócej miesiąc, najdłużej – 12 miesięcy. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne oraz ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Kara pozbawienia wolności
Najcięższą sankcją jest kara pozbawienia wolności, które może trwać najkrócej 5 dni, a najdłużej 5 lat. Najwyższą karą może być pozbawienie wolności nawet do 10 lat przy ustawowym podwyższeniu górnej granicy kary.
Przepadek mienia
Jako dodatkowo można zasądzić środki karne, wynikając z przepisów kodeksu karnego skarbowego, czyli orzeczenie przez sąd przepadku mienia, pochodzącego z przestępstwa skarbowego, narzędzi lub innych przedmiotów, które posłużyły do popełnienia tegoż przestępstwa oraz przedmiotu, którego wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione. Należy zaznaczyć, że nie można się bronić nieumyślnością czynu, ponieważ kodeks celny UE daje wszystkie narzędzia do weryfikacji transakcji.
Odpowiedzialność przedsiębiorstwa
Za naruszenie przepisów nie odpowiada tylko zarząd. Dotkliwe sankcje, wręcz paraliżujące działalność, mogą być nałożone również na przedsiębiorstwo. Możliwe sankcje to np. cofnięcie pozwolenia na prowadzenie składu celnego z uwagi na brak zabezpieczenia, czy nieuzyskanie pozwolenia na procedurę specjalną. Występują też ograniczenia w funkcjonowaniu AEO i całym dobrodziejstwem stosowanych dzięki niemu uproszczeń.
Członek zarządu może uchylić się od odpowiedzialności w zakresie prawa celno-podatkowego oraz cywilnego, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne, albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. Również może jeszcze wskazać mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Autorka: ekspert celny, zajmuje się doradztwem z zakresu przepisów prawa celnego, importu i eksportu towarów i usług, analizą finansowo-ekonomiczną kontraktów międzynarodowych. Specjalizuje się w sprawach z tzw. „górnej półki trudności” - zawiłych i nietypowych. Wieloletni pracownik Urzędu Celnego. Przez wiele lat pracowała dla firm logistycznych i spedycyjnych, gdzie piastowała m.in. funkcję członka zarządu. Jest wykładowcą na Akademii Sztuki Wojennej na Wydziale Zarządzania i Dowodzenia w Instytucie Logistyki w Warszawie. Wykładała w Szkole Wyższej w Warszawie ALMAMER, Wyższej Szkole Cła i Logistyki czy Uczelni Techniczno–Handlowej. Absolwentka Ekonomii, Logistyki, Stosunków Międzynarodowych, Zarządzania oraz Ekonomiki Obronności.
https://www.linkedin.com/in/dr-izabella-tymińska-ekspert-celny/
https://www.facebook.com/Ekspert.celny.Doradztwo.celne/
