Pierwsze trzy miesiące 2021 r. pod względem polskiego eksportu prezentują się imponująco. Wartość towarów eksportowanych wzrosła w przypadku zdecydowanej większości głównych partnerów handlowych Polski (wyjątkiem jest Wielka Brytania) w stosunku do pierwszych trzech miesięcy 2020 r. Polscy producenci i przedsiębiorcy, pomimo trudności, jakie polskiej i światowej gospodarce przyniosło ostatnich kilkanaście miesięcy, wykazują dużą odporność na spowolnienie. Bez wątpienia jest to zasługa m.in. elastyczności polskich firm, które potrafią bardzo dobrze adaptować się do zmieniających się warunków rynkowych, dopasowywać swoją ofertę do aktualnych potrzeb oraz aktywnie poszukiwać nowych klientów za granicą.
Rośnie eksport na rynki pozaunijne
Znaczący wzrost eksportu do wielu krajów pozaunijnych wyraźnie wskazuje na to, że polscy przedsiębiorcy coraz chętniej i odważniej wkraczają na nowe, silnie rosnące rynki, w tym rynki azjatyckie, bliskowschodnie, czy też rynki Ameryki Północnej i Południowej. Wśród krajów pozaunijnych znajdujących się w pierwszej 50 najważniejszych partnerów handlowych Polski, do których wartość polskiego eksportu zanotowała największy wzrost w okresie styczeń-marzec 2021 r., należy wymienić: Meksyk (+121 proc.), Chiny (+47,1 proc.), Australię (+46,3 proc.), Wietnam (+42,8 proc.), Maroko (+39,4 proc.), Izrael (+36,5 proc.), Brazylię (+27,7 proc.), Algierię (+27,1 proc.), Koreę Południową (+27,3 proc.) oraz Japonię (+25,8 proc.).
Jak przygotować się do eksportu pozaunijnego?
Przedsiębiorca, planujący eksport pozaunijny po raz pierwszy, powinien przeanalizować gotowość swojej firmy do podjęcia nowego wyzwania, odpowiadając sobie na kilka kluczowych pytań. Należy rozważyć własne warunki oraz moce przerobowe – czy są one odpowiednie do tego, by sprostać obsłudze nowego rynku. Zastanowić się, czy produkt, który chcemy eksportować, odniósł sukces na polskim rynku lub na innym rynku unijnym, oraz czy w razie potrzeby jesteśmy w stanie go dopasować do wymagań technicznych lub preferencji kulturowych kraju docelowego. Na koniec należy sobie odpowiedzieć na pytanie, czy mamy konkretny plan określający cele, które chcemy osiągnąć oraz sposoby, którymi chcemy te cele osiągnąć.
Jeżeli uznamy, że nasza firma jest gotowa na to, by poszerzyć grono swoich odbiorców o klientów z krajów pozaunijnych, przystępujemy do analizy rynku oraz aktywnego poszukiwania kontrahentów/odbiorców. Tu pomocą mogą służyć izby gospodarcze, agencje rozwoju handlu, media branżowe oraz doradcy ds. eksportu. Analiza rynku powinna dostarczyć nam informacji o tym, czy występuje zapotrzebowanie na dany produkt, jak również o konkurencyjności naszego produktu względem produktów już dostępnych na tym rynku.
Wstępnej analizy możemy dokonać również samodzielnie poprzez zapoznanie się z ogólnodostępnymi danymi statystycznymi wymiany handlowej danego kraju, jak również posługując się narzędziami, które przedsiębiorcom udostępniają różnego rodzaju organy i instytucje (np. trade assistant na stronie KE). Taka analiza pozwoli nam stwierdzić m.in. czy dany kraj sprowadza produkty tego samego rodzaju, co nasz produkt, oraz w jakich ilościach. Niskie liczby mogą oznaczać szansę na znalezienie swojej niszy, ale równie dobrze mogą wskazywać na trudności w dotarciu z danym produktem do analizowanego rynku (np. różnego rodzaju bariery handlowe).
W poszukiwaniu nabywcy
Po analizie atrakcyjności danego rynku przystępujemy do poszukiwania odbiorców dla naszych towarów. Tu także pomocne mogą okazać się instytucje wspierające polską przedsiębiorczość oraz ekspansję polskich towarów za granicą. Często organizują one różnego rodzaju misje gospodarcze, konferencje, spotkania biznesowe lub targi. Obecnie wiele z nich przyjmuje formę wydarzeń organizowanych online, co zwiększa zarówno ich dostępność, jak i zasięg. To ważny etap, bowiem w przeciwieństwie do transakcji krajowych, sprzedaż towaru do krajów pozaunijnych wymaga od strony sprzedającej, jak i kupującej, spełnienia szeregu wymogów.
W zależności od charakteru naszego biznesu i rodzaju naszych towarów możemy poświęcić trochę czasu na zapoznanie się z producentami w danym kraju, którzy mogą być potencjalnie zainteresowani importem półproduktów, które my jesteśmy w stanie im dostarczyć. Kolejną grupą potencjalnych importerów są hurtownie i centra dystrybucji towarów oraz sieci handlowe. Możemy również nawiązać kontakt ze związkami i stowarzyszeniami importerów i eksporterów.
Wymogi eksportowe oraz importowe
Każdy przedsiębiorca chcący importować lub eksportować towary musi złożyć wniosek o nadanie mu numeru EORI. EORI (z ang. Economic Operators Registration and Identification number) to unikalny numer, nadawany jednorazowo podmiotom niebędącym osobami fizycznymi, i służący do ich identyfikacji w kontaktach z organami celnymi UE. Jest on niezbędny do dokonywania jakichkolwiek operacji celnych na obszarze UE. Wniosek o nadanie numeru EORI można złożyć samodzielnie poprzez konto na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych. Jeżeli nie posiadamy jeszcze konta na PUESC, musimy się zarejestrować. Alternatywnym rozwiązaniem jest skorzystanie z pomocy dowolnej agencji celnej, która zajmie się złożeniem wniosku w naszym imieniu.
Wymiana handlowa z krajami pozaunijnymi wiąże się z koniecznością zapłaty cła i podatku. Koszty te ponosi importer, natomiast w niektórych przypadkach międzynarodowe umowy handlowe i unie celne pozwalają na stosowanie preferencyjnych stawek cła w wymianie handlowej między stronami umowy. I tak np. odbiorca naszych towarów w Turcji będzie mógł skorzystać z preferencyjnej stawki celnej 0 proc. na produkty przemysłowe i przetworzone produkty rolne, co wynika z zawartej w 1995 r. Unii Celnej pomiędzy Turcją a UE. Warunkiem jest przedstawienie organom celnym odpowiednich dokumentów, które naszemu odbiorcy dostarczamy my jako eksporter. Należą do nich: faktura, packing list, świadectwo przewozowe A.TR oraz deklaracja eksportowa.
Eksport niektórych towarów do niektórych krajów może być zabroniony lub ograniczony, dlatego należy upewnić się, czy do wysyłki naszego towaru do kraju docelowego nie będziemy potrzebować specjalnych pozwoleń lub licencji. Restrykcje na wybrane towary eksportowe mogą być także nałożone przez polskie władze. Dotyczy to np. towarów o znaczeniu strategicznym (zezwolenia na eksport uzbrojenia) lub produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych zagrożonych brakiem dostępności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W każdym kraju obowiązują konkretne wymogi dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa i cech technicznych, które muszą spełniać produkty wprowadzane na rynek. Obowiązek ich przestrzegania spoczywa zwykle na importerze, ale my także powinniśmy się z nimi zaznajomić, ponieważ importer będzie potrzebować naszej pomocy, aby tę zgodność z normami udowodnić. To my dostarczamy wymagane certyfikaty i świadectwa. W większości krajów wymagane są świadectwa zdrowia dla roślin żywych, zwierząt, produktów zwierzęcych, materiałów genetycznych. Również wyrobom medycznym zwykle musi towarzyszyć zaświadczenie.
Kraje często mają także szczegółowe wymagania dotyczące pakowania i etykietowania produktów wprowadzanych na ich rynek. Obowiązkowe znaki i etykiety na produktach konsumenckich i ich opakowaniach są zwykle związane z bezpieczeństwem publicznym, zdrowiem i ochroną środowiska.
Sprzedaż i transport
Udało się – znaleźliśmy nabywcę dla naszych towarów i omówiliśmy z nim wszystkie szczegóły. Czas na spisanie umowy. Umowa nie jest niezbędna, ale z pewnością będzie przydatna i pozwoli jasno określić podział zobowiązań między sprzedającym a kupującym. Warto skorzystać z gotowych i sprawdzonych rozwiązań, jakimi są reguły Incoterms®. Ich uniwersalny charakter i globalny zasięg zapewnia jasność i przewidywalność całego procesu. Powołanie się na regułę Incoterms® sugeruje sposób podziału obowiązków stron w zakresie kosztów, ryzyka, organizacji transportu, ubezpieczenia, a także formalności celnych eksportowych oraz importowych, dzięki czemu oszczędzamy czas na doprecyzowywanie tych kwestii w umowie.
Jako eksporterzy możemy zastosować na fakturze zerową stawkę VAT, pod warunkiem spełnienia szeregu wymogów, z którymi warto dogłębnie się zapoznać z wyprzedzeniem, aby uniknąć niespodzianek ze strony urzędu celno-skarbowego.
Sam transport (jeżeli jesteśmy stroną odpowiedzialną za transport) najlepiej powierzyć doświadczonej firmie transportowej lub spedycyjnej, w zależności od tego, jak wiele odpowiedzialności za proces transportowy chcemy wziąć na siebie. Przewoźnik odpowiada stricte za sam przewóz, natomiast spedytor zajmie się transportem kompleksowo. Znajdzie odpowiedniego przewoźnika, wynegocjuje z nim stawkę za fracht, zorganizuje odbiór i dostawę naszych towarów, zajmie się ich dodatkowym ubezpieczeniem, jeżeli taka będzie nasza wola, oraz pomoże nam przygotować dokumenty celne. Warto wybrać firmę doświadczoną w obsłudze kraju, do którego wysyłamy towar. Dobra znajomość miejscowej infrastruktury, warunków i wymogów to warunek konieczny dla sprawnej i bezproblemowej dostawy.
Odprawa celna eksportowa
Każdy towar wywożony poza granice Unii Europejskiej musi zostać zgłoszony do Urzędu Celnego celem dokonania odprawy celnej eksportowej. Jej efektem jest urzędowe potwierdzenie wywozu towaru będące dokumentem niezbędnym do zastosowania stawki 0 proc. VAT na sprzedawane produkty. Poprzez zgłoszenie celne, które co do zasady zgłaszamy w formie elektronicznej lub pisemnej, umieszczamy towary pod określoną procedurą celną – może to być zwykła procedura wywozu albo jedna z procedur specjalnych. Czynności tych dokonuje dla nas wybrana agencja celna, która na podstawie upoważnienia działa w naszym imieniu i reprezentuje nas przed organami celnymi. Dokumenty niezbędne do odprawy celnej eksportowej to: faktura handlowa, packing list, list przewozowy (np. CMR) wystawione przez eksportera, oraz ewentualne dodatkowe dokumenty w zależności od towaru, który eksportujemy.
Odprawa celna importowa
W kraju docelowym towar musi przejść procedurę odprawy importowej. Zazwyczaj to importer odpowiada za odprawę celną, opłaty celne oraz podatki i cła dodatkowe. Naszym zadaniem jest dostarczyć mu wszystkie niezbędne dokumenty, do których należą: faktura handlowa, packing list, certyfikaty. Dokumenty uprawniające do zastosowania preferencyjnej stawki cła: świadectwo preferencyjnego pochodzenia towaru (tj. EUR.1, EUR-MED, deklaracja pochodzenia lub oświadczenie o pochodzeniu), świadectwo potwierdzające status celny towaru (A.TR) – jeżeli między UE a krajem docelowym obowiązuje preferencyjna umowa handlowa, a nasze produkty spełniają odpowiednie reguły pochodzenia lub mają potwierdzony status celny towaru. Może być również wystawione świadectwo pochodzenia potwierdzające niepreferencyjne pochodzenie naszego towaru – nie uprawnia ono do zastosowania preferencyjnej stawki cła. ¦wiadectwa pochodzenia są zwykle legalizowane przez Urząd Celno-Skarbowy.
