Zgodnie z dobrze znaną przedsiębiorcom i organom skarbowym zasadą wyrażoną w art. 87 ust. 1 ustawy o VAT w przypadku, gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy. Ustawa w kolejnych przepisach precyzuje, że zasadniczy termin zwrotu VAT wynosi 60 dni. Podatnik może jednak wystąpić o dokonanie zwrotu w krótszym, 25-dniowym terminie. Z kolei, jak stanowi art. 77 § 2 pkt 2) Ordynacji podatkowej, w przypadku skorygowania deklaracji przez podatnika nadpłata podlega zwrotowi w terminie trzech miesięcy od dnia jej skorygowania.
Powszechnie znane są również toczone przez firmy boje z fiskusem o wypłatę na konto należnego im zwrotu VAT wraz z odsetkami, gdy organy skarbowe niejednokrotnie latami przedłużają termin tego zwrotu, tłumacząc się koniecznością dalszej weryfikacji jego zasadności, czyli koniecznością sprawdzenia, czy zwrot ten rzeczywiście się firmie należy. Przedsiębiorcy powinni jednak pamiętać, że odsetki należą się im od fiskusa również wtedy, gdy nadpłata w VAT powstanie w wyniku dokonania przez nich korekty złożonej już wcześniej deklaracji podatkowej, a organ zwleka ze zwrotem wynikającej z tej korekty nadpłaty.
Odsetki od niezwróconej w terminie nadpłaty VAT
Jeden z przedsiębiorców wykazał w deklaracji VAT za 2007 r. nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym w kwocie ponad 60 tys. euro. Ale austriacki urząd skarbowy (Finanzamt) ustalił, że przedsiębiorcy należy się tylko ponad 14 tys. euro zwrotu. Wskutek wniesionego przez firmę zaskarżenia austriacki sąd w maju 2013 r. nakazał organowi wypłatę zwrotu VAT w pełnej żądanej przez przedsiębiorcę wysokości.
Tydzień później firma wystąpiła do urzędu skarbowego o zapłatę odsetek liczonych od dnia 1 stycznia 2012 r., czyli od momentu, w którym w prawie austriackim zaczął obowiązywać przepis stanowiący, że podatnikowi przysługuje prawo do odsetek od nadpłaconych podatków, jeśli następczo ustala się je (te podatki) wskutek zaskarżenia w niższej niż pierwotnie wysokości. Austriacki urząd skarbowy odmówił jednak wypłaty odsetek.
W innej sprawie niemiecka firma w latach 2003 i 2004 sprzedała na terenie Austrii maszyny i tam też dokonała opodatkowania VAT tej sprzedaży. W deklaracji za maj 2005 r. firma wykazała ponad 367 tys. euro nadpłaty VAT z uwagi na to, że za niektóre maszyny kontrahenci firmy nie uiścili zapłaty lub nie uiścili jej w pełnej wysokości. Stąd niemiecki przedsiębiorca dokonał korekty deklaracji VAT.
Austriacki Finanzamt przeprowadził trwającą dwa lata kontrolę, po zakończeniu której w marcu 2008 r. zwrócił przedsiębiorcy nadpłacony VAT, jednocześnie stwierdzając, że mimo to nie należy obniżać podstawy opodatkowania. W październiku 2013 r. przedsiębiorca wniósł o zapłatę odsetek od kwoty ponad 367 tys. euro za okres od lipca 2005 r. do maja 2013 r. Organ uznał jednak, że firmie przysługują odsetki jedynie za okres od 1 stycznia 2012 r. (wejście w życie nowych przepisów) do dnia 8 kwietnia 2013 r.
W maju 2017 r. austriacki sąd administracyjny częściowo uwzględnił wniesioną przez przedsiębiorcę skargę na takie rozstrzygnięcie organu, przyznając mu odsetki za zwłokę również za okres od 2 września 2005 r. do 9 marca 2008 r. Powyższy wyrok skargą rewizyjną zaskarżył Finanzamt.
Opinia TSUE potwierdzająca prawo do roszczeń odsetkowych unijnych przedsiębiorców
W świetle tych dwóch spraw Verwaltungsgerichtshof (austriacki trybunał administracyjny) skierował do Trybunału Sprawiedliwości UE pytanie prejudycjalne, czy w takich sytuacjach, jak opisano wyżej, prawo unijne przyznaje podatnikowi roszczenie o zapłatę odsetek za zwłokę, tak aby mógł on dochodzić tego roszczenia przed organem podatkowym lub sądami administracyjnymi, mimo iż prawo krajowe nie przewiduje takiego uregulowania dotyczącego odsetek? A jeśli tak, to czy w sytuacji, gdy nadpłata w VAT powstała w wyniku następczego obniżenia należnego VAT (np. w wyniku korekty deklaracji), to dopuszczalne jest, aby odsetki naliczane były dopiero po upływie odpowiedniego terminu przysługującego organowi podatkowemu na przeprowadzenie kontroli zasadności roszczeń dochodzonych przez podatnika?
Odpowiedzi na to pytanie 21 stycznia 2021 r. udzieliła Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości UE Juliane Kokott, potwierdzając, że przedsiębiorcom należą się odsetki zarówno od niezwróconego im VAT w ustawowym terminie, jak i wówczas, gdy nadwyżka zapłaconego VAT powstała w wyniku skorygowania deklaracji przez samego podatnika, a organ po przyjęciu tej korekty nie dokonał zwrotu VAT w wymaganym terminie:
„Z prawa Unii – w tym przypadku art. 183 i art. 90 dyrektywy VAT w związku z zasadą neutralności – wynika, co następuje: co do zasady odsetki przysługują zarówno od nadwyżki podatku naliczonego w rozumieniu art. 183, jak i od zwrotu nadpłaty VAT wynikającej z korekty podstawy opodatkowania w rozumieniu art. 90 dyrektywy VAT, jeżeli zwrot nie następuje w odpowiednim terminie” (Sprawa C844/19 CS, Finanzamt Graz-Stadt z udziałem: Finanzamt Judenburg Liezen, technoRent International GmbH, ECLI:EU:C:2021:58).
