Polskie przedsiębiorstwa mogą pozyskiwać kapitał na swoją działalność z wielu źródeł: bezpośrednio od pożyczkodawców lub pośrednio poprzez rynek finansowy. Można przyjąć, że na rynku finansowym każda firma znajdzie potrzebny kapitał na warunkach dla niej dogodnych. Proces pozyskiwania kapitału przez przedsiębiorstwa na prowadzoną działalność gospodarczą jest niezwykle ważnym procesem decyzyjnym.

Wymaga od zarządzających znajomości procesów finansowych firmy oraz śledzenia nowości na rynku finansowym. Możliwości pozyskiwania kapitału przy wykorzystaniu innowacyjnych instrumentów finansowych, które oferuje rynek krajowy, a w szczególności rynek globalny, wpływają na poszerzenie sposobów gromadzenia kapitału, w tym kapitału dłużnego.

Obligacje zielone, czyli najnowsza forma obligacji na rynku finansowym

Obligacje zielone to jeden z rodzajów obligacji, których nazwa związana jest z celem, na który będą przeznaczone pozyskane środki finansowe. Pozyskane w ten sposób pieniądze mogą być wykorzystane do finansowania realizowanych przedsięwzięć ekologicznych. Zielone obligacje – ang. green bonds (GB) – są częścią szybko rozwijających się Green Finance, czyli zielonych finansów.

W obowiązującym w Polsce porządku prawnym obligacje zielone nie zostały jeszcze oficjalnie uwzględnione jako odrębny rodzaj obligacji. Aby obligacje mogły zostać uznane za zielone na międzynawowym rynku finansowym, muszą przejść proces certyfikacji, za który odpowiada ICMA – International Capital Market Association. ICMA publikuje wytyczne dotyczące procesu emisji zielonych obligacji. Mają one na celu zapewnienie przejrzystości, jawności i sprawozdawczości, które służą promowaniu spójności rynku zielonych obligacji. ICMA wskazuje, że celem „…GBP (Green Bond Principles) jest poprawa dostępu do informacji dla uczestników rynku oraz zachęcanie do finansowania zielonych projektów poprzez emisję zielonych obligacji” [podane za publikacją ICMA z czerwca 2018 r.: Green Bond Principles Voluntary Process Guidelines for Issuing Green Bonds, czyli Green Bond Principles (GBP): Niewiążące wytyczne dotyczące procesu emisji zielonych obligacji].

Publikowane zasady służą i pomagają „emitentom w procesie przekształcania modeli biznesowych na bardziej zrównoważone ekologicznie poprzez realizację konkretnych projektów”. Na rynku finansowym analizie podlegają instrumenty finansowe, które są wykorzystywane do finansowania przedsięwzięć ekologicznych.

W związku z faktem, że ICMA jest instytucją międzynarodową o uznanej renomie, wydającą wytyczne akceptowane przez podmioty na rynku, przyjęto jej definicję. Określa ona obligacje jako zielone, gdy spełniają one cztery podstawowe kryteria GBP i z których wpływy wykorzystywane są wyłącznie do pełnego lub częściowego finansowania bądź refinansowania nowych, lub istniejących projektów, które zaliczają się do projektów zielonych. Kryteria, na które wskazuje ICMA, to:

• wykorzystanie środków na jeden z określonych sektorów,
• proces oceny i selekcji projektów,
• zarządzanie środkami,
• raportowanie.

ICMA rekomenduje, aby emitenci stosowali się do wytycznych podanych przez tę organizację, gdyż umożliwi to ograniczenie asymetrii informacji pomiędzy podmiotami na rynku obligacji zielonych. Podkreślane jest również znaczenie przejrzystości, rzetelności i kompletności ujawnianych informacji, a ocena potencjalnych inwestycji możliwa jest dzięki ujednoliconemu raportowaniu. Forma i układ komponentów raportu został opublikowany jako dokument ICMA.

Jakie obligacje zalicza się do green bonds?

Zaliczenie obligacji do grupy obligacji zielonych następuje na podstawie przeznaczenia środków uzyskanych z emisji obligacji. Katalog dziedzin projektów, które podlegają zakwalifikowaniu jako obligacje zielone, jest następujący:

• energia odnawialna,
• czysty transport,
• dostosowanie do zmian klimatu,
• efektywność energetyczna,
• ochrona bioróżnorodności lądowej i wodnej,
• produkty, technologie produkcji oraz procesy wydajne ekologicznie lub dostosowane do gospodarki o obiegu zamkniętym,
• zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i ich kontrola,
• zielone budynki spełniające standardy i wymogi certyfikacji, ustanowione na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym,
• zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi i ściekami,
• zrównoważone zarządzanie żywymi zasobami naturalnymi oraz wykorzystaniem gruntu.

Przedsiębiorstwa, które korzystają z obligacji zielonych, mają możliwość wybrania dogodnej dla siebie formy obligacji spośród następujących rodzajów obligacji: standardowej, przychodowej, projektowej oraz sekurytyzowanej. Standardowa zielona obligacja (ang. Standard Green Use of Proceeds Bond) to obligacja, która jest zgodna z zasadami GBP. Emitowana jest z prawem regresu wobec emitenta.

Zielona obligacja przychodowa (ang. Green Revenue Bond) to obligacja emitowana zgodnie z zasadami GBP bez prawa regresu wobec emitenta. Występujące ryzyko kredytowe dotyczy zadeklarowanych przepływów pieniężnych, opłat, podatków oraz innych. ¦rodki trafiają do projektów ekologicznych, które mogą być wzajemnie powiązane.

Zielona obligacja projektowa (ang. Green Project Bond) to obligacja (z regresem lub bez), która jest zgodna z zasadami GBP. Takie obligacje są emitowane w celu sfinansowania jednego lub kilku projektów ekologicznych. Przy tej emisji inwestor ponosi ryzyko związane z projektem.
Zielona obligacja sekurytyzowana (ang. Green Securitised Bond) to obligacja, która jest zgodna z zasadami GBP. Charakteryzuje ją zabezpieczenie przez jeden lub kilka projektów ekologicznych; mogą to być listy zastawne, papiery wartościowe zabezpieczone aktywami (ABS), hipoteczne listy zastawne (MBS) i inne struktury.

Polskie firmy a zielone obligacje

Na polskim rynku miała miejsce tylko jedna emisja obligacji zielonych, zrealizowana przez Cyfrowy Polsat. Spółka wyemitowała siedmioletnie, niezabezpieczone obligacje. Cyfrowy Polsat zobowiązuje się płacić WIBOR 6M plus 1,65 pkt proc. (podane w: Green Bond Framework, Cyfrowy Polsat Capital Group). Celem emisji obligacji zielonych jest refinansowanie poniesionych przez emitenta i spółki zależne emitenta w latach 2017-2019 kosztów związanych z ich poprawą efektywności energetycznej i obniżeniem wykorzystania liczby komponentów elektronicznych. Obrany cel ma w efekcie zredukować ślad węglowy podmiotu. Cały proces otrzymał pozytywną opinię ekspercką (Second Party Opinion) pod kątem zgodności z Green Bond Principles 2018.

W GBF Cyfrowy Polsat wskazał wybrane kategorie projektów, które będą realizowane w ramach kategorii kwalifikujących jako zielone, a są to: efektywność energetyczna, energia odnawialna, zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i ich kontrola, zielone budynki i produkty, technologie produkcji oraz procesy wydajne ekologicznie lub dostosowane do gospodarki o obiegu zamkniętym. ¦rodki pochodzące z emisji obligacji zielonych przyczynią się do realizacji projektów, które będzie można zaklasyfikować do kategorii GBP. Emitent, Grupa Cyfrowy Polsat, wskazuje, że mogą wystąpić odchylenia od zakładanych w GBF wartościach wpływu efektów realizowanych projektów.

Powołując się na publikacje prasowe, zainteresowanie polskich firm zielonymi obligacjami jest dość duże. Z tej formy pozyskiwania kapitału zamierzają skorzystać m.in. takie firmy, jak PKN Orlen i Columbus Energy, przeznaczając środki na działania w obszarze OZE i redukcji emisji CO2.
Podsumowując, analiza innowacyjnego instrumentu, jakim są zielone obligacje, wskazuje na następujące kwestie:

• zielone obligacje to instrument specjalistyczny, możliwy do wykorzystania przez rozwinięte firmy,
• brak doświadczenia, które jest pomocne w realizacji przedsięwzięć finansowych na tak dużą skalę i o tak dużych wartościach,
• brak danych rynkowych,
• niepewność regulacyjna,
• nieprzewidywalność polityczna,
• brak wsparcia ze strony państw.

ICMA zwraca uwagę, że na rynku, w miarę jego rozwoju, mogą się pojawić kolejne rodzaje obligacji zielonych. Ciekawą koncepcją proekologicznych działań są blue bonds, których celem jest wspieranie projektów przyczyniających się do ochrony mórz i oceanów, zarządzania rybołówstwem i innych mających na celu ochronę gospodarki oceanicznej.

Zainteresowanie finansów działalnością środowiskową proekologiczną, przejawiającą się w wyodrębnieniu gałęzi finansów zielonych, zasługuje na przybliżenie tematu. Określa się ją jako działania na rynku finansowym, na którym dokonywana jest alokacja środków finansowych w działania i inicjatywy prośrodowiskowe, mające na celu poprawę klimatu i ochronę środowiska.
W dobie postępującej degradacji środowiska takie działania zasługują na szczególną uwagę. Dobrze, że również finanse angażują się w działania tak ważne, jak utrzymanie naszej planety w dobrej kondycji, gdy procesy są w głównej mierze skierowane na globalizację i wirtualizację środowiska.