Ubezpieczenia zysku przedsiębiorstwa tzw. BI są ubezpieczeniami dodatkowymi lub inaczej mówiąc uzupełniającymi do ubezpieczeń majątku przedsiębiorstwa. Ich głównym celem jest ochrona zdefiniowanych rodzajów korzyści ekonomicznych jakie firma planuje uzyskać w związku z użytkowaniem swoich zasobów infrastrukturalnych.
Polisa BI obejmuje ochroną przewidywany zysk brutto z tytułu wytwarzania produktów lub sprzedaży towarów i usług. Zabezpiecza środki pieniężne, które firma zarobiłaby, gdyby jej działalność gospodarcza nie została zakłócona lub przerwana na skutek szkody w mieniu firmy.

Przedmiot ubezpieczenia

Aby lepiej zrozumieć funkcjonowanie ubezpieczenia zysku należy zastosować podział dopasowujący jego oddziaływania do rodzajów ubezpieczeń majątkowych:

• ubezpieczenie utraty zysku w następstwie ryzyk katastroficznych (pożar, powódź, huragan, wybuch, uderzenie pioruna) budynków, urządzeń, środków produkcji. – tzw. Business interruption BI,
• ubezpieczenie utraty zysku w następstwie ryzyk maszynowych (uszkodzenia maszyn) tzw. machinery loss of profit, MLoP,
• ubezpieczenie utraty zysku w następstwie ryzyk budowlano-montażowych tzw. advanced loss of profit, ALoP.

Pierwsze dwa związane są obecnie z wykorzystywanym majątkiem firmy do celów działalności wytwórczej lub usługowej. Aby ubezpieczyć dany majątek firmy oraz środki obrotowe od utraty zysku niezbędne jest jednoczesne ubezpieczenie ich od zdarzeń losowych. Dopiero na tej bazie możemy dokupić polisę BI. Szkoda w mieniu powoduje niejednokrotnie przerwę lub zakłócenie w działalności przedsiębiorstwa, mogące skutkować spadkiem obrotu i zysku, utratą płynności finansowej, utratą rynku. W razie zaistnienia szkody, omawiane ubezpieczenie zabezpiecza osiągnięcie planowanego wyniku ekonomicznego, w przypadku wystąpienia przerwy lub zakłócenia w działalności, będącego następstwem szkody w ubezpieczonym mieniu. Wypłacone odszkodowanie rekompensuje utracony zysk operacyjny oraz pokrywa koszty stałe poniesione w okresie nieplanowanego przestoju, nawet długotrwałego, co może być czynnikiem decydującym o przetrwaniu przedsiębiorstwa na konkurencyjnym rynku.

W trzecim punkcie mówimy o ubezpieczeniu się od utraty zysky w przypadku nie zrealizowania się naszych inwestycji polegającej na wytworzeniu (zbudowaniu) nowych środków trwałych. Sam proces budowy musi mieć jednoczenie wykupine polisy budowlao-montażowe, tzw. CAR/EAR.
Firmy z grupy M¦P (małych i średnich przedsiębiorstw) najczęściej ubezpieczają mienie takie jak budynki, wyposażenie, środki transportu czy środki obrotowe. Taka polisa zabezpiecza przedsiębiorcę przed skutkami tych najczęstszych zdarzeń losowych i daje mu możliwość odtworzenia posiadanego mienia po zaistniałej szkodzie. Jednak proces likwidacji strat może być czasochłonny, a dłuższy przestój w produkcji czy świadczeniu usług oznacza brak zysków, utratę klientów i reputacji rzetelnego i terminowego dostawcy. To w konsekwencji prowadzi do utraty płynności finansowej oraz braku zamówień, ponieważ w powstałą lukę z pewnością wejdzie niedotknięta katastrofą konkurencja, która nie da się nawet jak już będziemy mieli sprawny zakład przegonić bo nasz klient przyzwyczai się do nowych dostawców.

Który zysk firmy podlega ubezpieczeniu? Jak obliczyć sumę ubezpieczenia?

W Polsce w ramach prowadzonej rachunkowości finansowej mamy kilka zdefiniowanych zysków finansowych:

• zysk/strata ze sprzedaży,
• zysk/strata z działalności operacyjnej,
• zysk/strata z działalności gospodarczej,
• zysk/strata brutto,
• zysk/strata netto.

Niestety ubezpieczony zysk nie jest żadnym z wyżej zdefiniowanych pojęć. Pojęcie zysku podlegające ubezpieczeniu wymyka się tym pojęciom i bywa ustalany przez przedsiębiorstwo dla celów decyzyjnych w ramach prowadzonej rachunkowości zarządczej i najczęściej odpowiada marży brutto (przychody ze sprzedaży minus koszty zmienne związane z ich uzyskaniem). Warto pamiętać że większość Ogólnych Warunków Ubezpieczeń (OWU) zysku, nie obejmuje ubezpieczeniem zysków z inwestycji kapitałowych, operacji giełdowych lub też innych nie związanych z prowadzoną podstawową działalnością statutową firmy. Podsumowując, suma ubezpieczenia ustalana jest przez ubezpieczającego na podstawie danych finansowych. Wylicza się ją więc na podstawie szacowanego zysku brutto w ustalonym maksymalnym okresie odszkodowawczym.

W przypadku ubezpieczenia BI regułą jest, że w razie powstania szkody ubezpieczonemu wypłacane są świadczenia z tytułu utraty zysku operacyjnego oraz koszty stałe.
Przez zysk operacyjny należy rozumieć tą część dochodu, którą firma osiągnęłaby, gdyby do szkody nie doszło. Natomiast do pojęcia kosztu stałego zaliczamy:

• koszty wynagrodzenia dla pracowników, najmu, dzierżawy, rat leasingowych,
• amortyzacja środków stałych,
• materiały i energii niedotycząca procesu wytwarzania,
• usługi obce takie jak: prawne, marketingowe IT, księgowe, bankowe,
• opłaty i podatki lokalne,
• składki ubezpieczeniowe.
• Ubezpieczenie ryzyka utraty zysku niejednokrotnie obejmuje także refundację dodatkowych kosztów, do których należą:
• koszty związane z korzystaniem z lokali, pomieszczeń zastępczych,
• dodatkowe koszty pracy (godziny nadliczbowe, dodatki za pracę w nocy),
• koszty przeniesienia maszyn i urządzeń do pomieszczeń zastępczych,
• koszt zawiadomienia klientów o zaistniałej sytuacji.

Leasing, a ubezpieczenie zysku

Warto pamiętać, że nawet stosunkowo niewielkie uszkodzenie jakiegoś składnika majątku firmy może doprowadzić do dużych strat. Przykładem może być, spalenie czy uszkodzenie leasingowanej maszyny o kluczowym znaczeniu dla produkcji czy skasowaniu samochodu dostawczego. Jeżeli przedsiębiorca poprzestanie na ubezpieczeniu mienia, to otrzymane odszkodowanie zrekompensuje jedynie to fizyczne uszkodzenie, ale jego skutki firma i tak poniesie. Ubezpieczenie utraty zysku pozwoli przedsiębiorcy otrzymać odszkodowanie za poniesione w takich okolicznościach straty.

Jak długo będziemy odbudowywać zakład lub naprawiać maszyny?

Odpowiedź na to pytanie pozwoli określić drugi bardzo istotny element polisy ubezpieczenia zysku firmy. Mamy bowiem w polisie dwie granice odpowiedzialności ubezpieczyciela. Oprócz wskazania sumy ubezpieczenia wynikającej z opisanych wyżej czynników niezbędne jest wskazanie maksymalnego okresu odszkodowawczego. Jest to ustalony w umowie określonej długości okres, za który ubezpieczyciel będzie zobowiązany do wypłaty odszkodowania z tytułu szkody w zysku. Rozpoczyna się w dniu wystąpienia szkody w ubezpieczonym majątku firmy.
Ustalenie długości okresu odszkodowawczego dla danej firmy wymaga:

• oszacowania zakresu szkody w najgorszym scenariuszu wydarzeń,
• określeniu czasu potrzebnego do przywrócenia firmy do stanu sprzed szkody,
• określenia dodatkowego czasu po odtworzeniu zdolności produkcyjnych do odtworzenia zdolności sprzedażowych (odpowiedni poziom obrotu jaki byłby gdyby do szkody nie doszło),
• oszacowanie rezerwy na nieprzewidywalne okoliczności (możliwość wejścia na miejsce szkody, warunki formalno-prawne, usuniecie pozostałości, niesprzyjające warunki pogodowe).

Przyjęcie odpowiedzialności z polisy BI jest warunkowane przyjęciem odpowiedzialności z polisy za szkodę w mieniu. Nie jest jednak obwarowane koniecznością samej wypłaty z polisy na ubezpieczonym majątku.

Czego ubezpieczenie nie obejmuje?

W ubezpieczeniu BI standardowo stosowane są wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej, tj.:

• szkody powstałe wskutek działań wojennych,
• szkody powstałe w następstwie utraty danych, nośników danych, dokumentacji księgowej,
• szkody powstałe wskutek decyzji właściwych władz, uniemożliwiającej bądź opóźniającej odtworzenie zniszczonego mienia albo dalsze prowadzenie działalności gospodarczej przez ubezpieczającego,
• szkody powstałe wskutek winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa ubezpieczającego,
• kary pieniężne, administracyjne, grzywny i odszkodowania,
• honoraria autorskie i wynagrodzenia za patenty,
• szkody powstałe wskutek spadku wartości nieuszkodzonych towarów
• szkody powstałe w ubezpieczonym mieniu znajdującym się poza miejscem prowadzenia działalności gospodarczej,
• podatek od towarów i usług (VAT), podatek akcyzowy
• i opłaty celne,
• opłaty frachtowe i pozostałe opłaty transportowe.

Przygotowując się do negocjacji z ubezpieczycielem co do szczegółowych zapisów umowy ubezpieczenia zysku warto przygotować w firmie tzw. plan działań na wypadek zdarzeń kryzysowych. Taki plan da jasno do zrozumienia towarzystwu, że przedsiębiorstwo zdaje sobie sprawę z ryzyka, ale wie co robić w razie jego zrealizowania. Punkt po punkcie w sposób szczegółowy powinny tam znaleźć się zadania, które od początku wskażą kto i co powinien zrobić, aby rozpocząć proces: likwidacji szkody, odbudowy zakładu, relacji z otoczeniem zewnętrznym i wewnętrznym a co za tym idzie jak najszybszym powrotem do sytuacji sprzed zdarzenia.

Autor jest Broker Ubezpieczeniowy – Członkiem Zarządu, portalu: www.bezpieczenstwowbiznesie.pl
Ekspert ds. odszkodowań. W branży ubezpieczeniowej od1999 r. absolwent UMK w Toruniu z tytułem MBA Dominican University w Chicago (USA)