W debacie nad propozycjami WEI udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju, Lotniska Chopina w Warszawie i Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze”, LOT Polish Airlines, Polskiego Funduszu Rozwoju, Związku Regionalnych Portów Lotniczych i Klubu Ronina.
W 2016 r. polskie lotniska obsłużyły 34 miliony osób, czyli cztery miliony więcej niż rok wcześniej. Wraz z rosnącą zamożnością społeczeństwa dysproporcje te będą malały i za 12 lat Polska powinna obsługiwać ok. 60 mln pasażerów. Istniejąca infrastruktura nie jest jednak w stanie sprostać zadaniu. Już teraz w Polsce na jednego mieszkańca przypada 0,8 lotu, w Niemczech ten współczynnik wynosi 3,8. Z każdym rokiem będzie to trudniejsze, zważywszy, że najważniejsze Lotnisko Chopina w Warszawie już dziś w godzinach szczytu pracuje na granicy swoich możliwości. Według ekspertów WEI, który zaprezentował raport nt. Centralnego Portu Komunikacyjnego, Polsce grozi klincz transportowy, ograniczający nie tylko swobodę poruszania się Polaków, ale i rozwój gospodarczy państwa.
– Dyskusja na temat budowy i ewentualnej lokalizacji portu toczy się od bez mała 20 lat. Mimo ostatnich zdecydowanych deklaracji politycznych wciąż nie dopracowaliśmy się nawet spójnego planu ewentualnych działań.
Raport jest próbą przybliżenia stanowisk, zmobilizowania stron do podjęcia działań, ale też rekomenduje szereg rozwiązań, zarówno logistycznych, jak i politycznych, które pozwolą ominąć w przyszłości tradycyjne wyboje na drodze do realizacji strategicznych inwestycji – wyjaśnia Tomasz Wróblewski, prezes WEI.
Polska stoi obecnie przed dwiema możliwościami – budową Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK) lub stworzeniem duoportu na bazie warszawskich lotnisk. Ostatnie rozwiązanie jest zdaniem ekspertów dużo tańsze i łatwiejsze w realizacji, ale nierozwojowe. Wynika to z ograniczonej przepustowości Lotniska Chopina w Warszawie, która wyczerpie się w ciągu 4-5 lat, i złej lokalizacji lotniska w Modlinie pod względem geograficznym i infrastrukturalnym, jako ewentualnego głównego portu lotniczego dla Polski. Dodatkowo, pieniądze zostaną wydane na pogłębianie rozproszenia potencjału, jaki posiada Polska przy jej położeniu geograficznym i skali rynku lotniczego oraz tempie jego rozwoju, a dotowane publicznymi środkami porty regionalne pozostaną przyczółkami zagranicznych firm konkurujących z narodowym przewoźnikiem.
– Przeinwestowane porty regionalne, budowane do tej pory przez samorządy bez rządowej strategii, stały się zakładnikami zagranicznych linii lotniczych. Nadpodaż kanibalizujących się wzajemnie portów, desperacko walczących między sobą o przewoźników zapewniających ruch pasażerski, skutkowała tym, że tzw. tanim liniom lotniczym porty zaczęły składać oferty wsparcia finansowego w zamian za realizowanie u nich połączeń. Były to koszty ponoszone nie tylko przez nie same, ale też wprost i bezpośrednio przez lokalne samorządy – mówi Mariusz Szpikowski, dyrektor Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze”.
Stworzenie duoportu może utrzymać stautus quo i uniemożliwić dynamiczny rozwój Polski jako ważnego miejsca na lotniczej mapie świata. Niemniej eksperci WEI przyznają, że koncepcja Duoportu przynajmniej przez pewien czas będzie musiała być wdrożona jako rozwiązanie pomostowe w przypadku podjęcia decyzji o budowie CPK.
Jako alternatywę WEI proponuje stworzenie Centralnego Portu Komunikacyjnego, który pełniłby rolę hubu lotniczego, centralnego punktu pasażerskiej i towarowej komunikacji kolejowej kraju i zwornika megapolis Warszawa-£ódź. Na obszarze ponad 10 km kwadratowych powstałoby międzykontynentalne lotnisko pełniące rolę hubu dla największych linii lotniczych na świecie, w tym hubu dla polskich linii lotniczych LOT. Kluczowym elementem CPK będzie Centralny Węzeł Kolejowy osobowo-towarowy łączący Azję z Europę. Dojazd do lotniska i centralnego węzła kolejowego mają zapewnić m.in. autostrada A2 i kolej, w tym odcinek linii dużych prędkości Warszawa-£ódź.
Projekt WEI zakłada dodatkowo budowę trakcji kolejowych łączących promieniście Port Centralny z siecią przewozów towarowych, umożliwiającą szybki dostęp do największych ośrodków handlowych w Polsce i Europie ¦rodkowej, z Pragą czy Berlinem na czele.
Realizacja CPK oznaczałaby budowę lotniska centralnego zintegrowanego z dużym dwupoziomowym krzyżowym dworcem kolejowym i wpiętego w system krajowej komunikacji samochodowej i kolejowej. Po zrealizowaniu inwestycji infrastrukturalnych hub CPK objąłby bezpośrednią, bezprzesiadkową komunikacyjną dostępnością kolejową ośrodki miejskie i metropolitalne zamieszkałe przez ponad 12 milionów ludzi we wszystkich regionach Polski. W 120-minutowej izochronie dojazdu poza Rzeszowem, Trójmiastem i Szczecinem znalazłyby się wszystkie polskie ośrodki metropolitalne. Oznaczałoby to też powstanie centrum przeładunkowo-logistycznego na szlaku Chiny-Europa.
Tereny wokół lotniska, będące jednocześnie najlepiej skomunikowanymi terenami w kraju, w ciągu kilkunastu lat rozrosłyby się w wielkie centrum biznesowe, administracyjne i (czego szczególnie brakuje w Polsce) ogromne centrum wystawiennicze i kongresowe dla Europy ¦rodkowej.
– Centrum logistyki towarowej stworzyłoby unikalną przewagę Polski nad innymi ośrodkami w tej części Europy. PCK stałby się lotniczą bramą do Polski i multimodalnym węzłem przesiadkowym. Byłby to też ważny krok do zasypania różnic pozaborowych w integracji sieci kolejowej Polski. Połączenie w jednym hubie wielkiego lotniska interkontynentalnego i głównego dworca kolejowego krajowego, będącego jednocześnie centralnym punktem kilkumilionowej Megapolis (Warszawa-£ódź), jest okazją unikalną w skali światowej – mówi Tomasz Wróblewski, prezes WEI.
Wśród rekomendacji WEI jest też wypracowanie długoterminowej Strategii Rozwoju Narodowego, uwzględniającej interesy naszych sojuszników, ale i wyważającej nasze długoterminowe interesy gospodarcze Polski. Zdaniem ekspertów, potrzebna jest dogłębna analiza i strategia ogólnopolska dla sieci lokalnych lotnisk, zarówno w kontekście ambitnego projektu Centralnego Portu, jak i całościowej polityki transportowej Polski. Częścią strategii powinien być plan zagospodarowania duoportu Lotnisko Chopina-Modlin i lokalnych portów w okresie przejściowym, jak i po upływie 15-17 lat koniecznych na powstanie CPK. Niezbędne jest też przygotowanie specustawy uwzględniającej innowacyjne aspekty finansowania, zapewniającej możliwość udziału kapitałowego obcych inwestorów, jednak bez możliwości kontroli nad projektem i infrastrukturą.
