Aby przedsiębiorstwo mogło skutecznie i efektywnie funkcjonować, musi dysponować majątkiem proporcjonalnym do skali działania. W miarę rozwoju firmy dotychczasowe kapitały mogą więc okazać się niewystarczające. Aby sprostać konkurencji lub utrzymać się na rynku, niezbędne okazuje się w pewnym momencie powiększenie kapitałów naszej firmy.

Pierwszym krokiem zmierzającym do zapewnienia dalszego rozwoju firmy powinno stać się określenie aktualnych potrzeb finansowych. Drugim natomiast stwierdzenie, czy potrzebnego kapitału poszukiwać będziemy wewnątrz firmy, wśród dotychczasowych udziałowców (akcjonariuszy), wykorzystując kapitały własne czy niezbędne będzie sięgnięcie po kapitał zewnętrzny w postaci kredytu bankowego. Każda z tych opcji ma swoje wady i zalety a także determinuje do pewnego stopnia dalszą strategię rozwoju firmy.

Kapitały własne

Kapitały własne przedsiębiorstwa mogą być zarówno wniesione bezpośrednio przez właścicieli firmy, jak i wypracowane przez firmę w trakcie jej bieżącego funkcjonowania.

W drugim przypadku kapitał może pochodzić ze składników kapitału zapasowego i rezerwowego, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych i zysków wypracowanych w roku bieżącym.

W spółce akcyjnej finansowanie własne może polegać na:

• emisji akcji zwykłych w ofercie publicznej lub skierowanej do dotychczasowych właścicieli firmy,
• emisji akcji uprzywilejowanych – uprzywilejowanie może dotyczyć dywidendy, głosów na WZA czy podziału majątku spółki w przypadku likwidacji spółki,
• zwiększeniu kapitału zapasowego ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej,
• zwiększeniu kapitałów rezerwowych spółki,
• finansowaniu poprzez utrzymanie wypracowanego w spółce zysku.

Co przemawia za wykorzystaniem kapitałów własnych w finansowaniu rozwoju przedsiębiorstwa? To niewątpliwie najwygodniejsza i najbardziej atrakcyjna forma pozyskania kapitałów do dalszego rozwoju naszej firmy.

Po pierwsze, uzyskane w ten sposób środki finansowe nie wymagają zwrotu i nie są obciążone dodatkowymi świadczeniami pieniężnymi, jak odsetki od pożyczonego kapitału. Poza jednym wyjątkiem. W razie emisji akcji uprzywilejowanych co do dywidendy jesteśmy zobligowani (w pewnych wypadkach związanych ze statutem spółki) do wypłacenia wskazanym akcjonariuszom pewnej stałej kwoty dywidendy.

Z tą forma finansowania wiążą się jednak także pewne niedogodności.  Główną jest konieczność podzielenia się władzą nad spółką. Dotyczy to emisji akcji w ofercie publicznej lub ofercie zamkniętej skierowanej do wybranych inwestorów, najczęściej instytucjonalnych. Wówczas w zamian za pozyskane ze sprzedaży akcji pieniądze zmuszeni jesteśmy zaakceptować nowych współ-właścicieli naszej firmy.

Kapitały pożyczone

Nie chcąc dzielić się władzą nad naszą spółką, powinniśmy zastanowić się nad alternatywnym źródłem finansowania – kapitałami obcymi.

Możemy je uzyskać z dwóch zasadniczych źródeł: emisji na rynku papierów dłużnych oraz z kredytów lub pożyczek o charakterze inwestycyjnym. Polski rynek kapitałowy także i tu oferuje wiele opcji.

Do najważniejszych instrumentów o charakterze kapitałów obcych należą:

• krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw (papiery komercyjne)
• obligacje przedsiębiorstw,
• obligacje zamienne,
• kredyty bankowe,
• kredyty kupieckie (zobowiązania handlowe).

Podobnie jak w przypadku kapitału własnego, finansowanie kapitałem pożyczonym niesie za sobą pewne udogodnienia jak i niedogodności.

Główną zaletą kapitału obcego jest brak konieczności dzielenia się władzą z nowymi wspólnikami czy akcjonariuszami. Nie dotyczy to jasne sytuacji kryzysowych w przedsiębiorstwie, kiedy w razie niewydolności finansowej i braku możliwości obsługi zadłużenia nasi wierzyciele mogą upomnieć się o zamianę długu na udziały w firmie.
Inną, często niedocenioną i zapominaną, zaletą jest w tej formie finansowania występowanie tzw. tarczy podatkowej. Ma to niebagatelne znaczenie dla przedsiębiorstwa posiłkującego się kapitałem pożyczonym. Działanie tarczy podatkowej sprowadza się do wpisywania w koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa wydatków związanych z pozyskaniem i obsługą pozyskanego kapitału obcego.

Nie należy jednak zapominać o niedogodnościach. Po pierwsze, kapitał obcy nie jest dany firmie raz na zawsze i za darmo. Zawsze nadchodzi bowiem moment, kiedy zmuszeni jesteśmy go zwrócić i to w dużo wyższej kwocie niż pożyczony.                

Finansowanie kapitałem własnym

• emisja akcji zwykłych
• emisja akcji uprzywilejowanych
• zwiększenie kapitału zapasowego i rezerwowego
• finansowanie zyskiem firmy.

Finansowanie kapitałem obcym

• emisja papierów komercyjnych
• emisja obligacji
• emisja obligacji zamiennych
• kredyty bankowe
• kredyty kupieckie.