Grudzień to miesiąc wydarzeń specjalnych organizowanych przez pracodawców dla pracowników, podczas których wręczane są liczne prezenty i upominki. Oprócz przyjemnych chwil w gronie koleżanek i kolegów z pracy, łączy się to z wątpliwościami departamentów podatkowych. Pojawia się pytanie, w jaki sposób traktować przyjęcie firmowe i podarunki. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, wskazujące nowy kierunek w podejściu do ich opodatkowania.

Opodatkowanie świadczeń wynikających z udziału pracowników w spotkaniach wigilijnych przez wiele lat budziło wątpliwości i prowadziło do sporów z organami podatkowymi. Większość z nich rozwiał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13) w sprawie opodatkowania nieodpłatnych świadczeń pracowniczych. Dzięki niemu możemy określić czy świadczenia oferowane pracownikowi przez pracodawcę stanowią dla niego podlegający opodatkowaniu przychód, czy są neutrale podatkowo. Wyrok może prowadzić również do rewolucyjnych zmian w opodatkowaniu prezentów wręczanych pracownikowi przez pracodawcę. 

Udział w spotkaniu wigilijnym

Zgodnie z tezami wyroku Trybunału Konstytucyjnego za przychód pracownika mogą być uznane wyłączenie świadczenia, które:

• zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie)
• zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść
• korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi.

Kryteriów tych nie spełnia udział pracowników w organizowanej przez pracodawcę wigilii  firmowej. ¦wiadczenie to nie jest spełnione w interesie pracownika i nie osiąga on z tego tytułu wymiernej korzyści. Dlatego jego uczestnictwo w świątecznej imprezie nie stanowi przychodu ze stosunku pracy. Na pracodawcy nie ciąży więc obowiązek obliczenia, pobrania i wpłacenia zaliczek na podatek dochodowy z tego tytułu. Po wielu latach sporów stanowisko takie zostało zaakceptowane również przez resort finansów. Jako przykład można wskazać m.in. interpretację indywidualną wydaną przez Ministra Finansów 13 lipca 2015 r.

Prezenty na wigilii

Inne konsekwencje podatkowe wynikają z wręczenie prezentu pracownikowi podczas wigilii. Traktowane są one jako przychód  ze stosunku pracy. Wyjątkiem są prezenty pokrywane w całości ze środków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych a ich wartość nie przekraczała rocznie kwoty 380 zł.

Biorąc pod uwagę wskazówki zawarte w uzasadnianiu wyroku Trybunału Konstytucyjnego, stanowisko, że nieodpłatnie wręczone pracownikowi prezenty stanowią dla niego przychód ze stosunku pracy może niedługo ulec zmianie. Trybunał uznał,, że prezent wręczony pracownikowi z okazji jubileuszu firmy nie stanowi dla niego przychodu ze stosunku pracy. Nie podlega zatem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, lecz stanowi darowiznę, opodatkowaną na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku od spadków i darowizn.

W uzasadnieniu wyroku czytamy, że: „W ocenie Trybunału jest oczywiste, że pracodawcy (poza wyjątkowymi sytuacjami) nie dokonują darowizn na rzecz swoich pracowników. Jednocześnie jest oczywiste, że wynagrodzenie za pracę może przybierać nie tylko pieniężną postać lecz także postać różnego rodzaju świadczeń, które – nawet nieujęte w umowie o pracę – w praktyce są postrzegane jako jego element. Gdyby się zdarzyło, że pracodawca rzeczywiście chce obdarować konkretnego pracownika, np. z okazji jubileuszu zatrudnienia wręcza mu zegarek, wówczas korzyść tę należałoby potraktować jako podlegającą ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, ze zm.).”

W wyroku Trybunał wprost odniósł się tylko do prezentów wręczanych pracownikom z okazji jubileuszu zatrudnienia. Wydaje się, iż podobnie należy ocenić prezenty wręczone podczas innych okazji, np. wigilii firmowej. Jubileusz zatrudnienia jest tylko jedną z potencjalnych okoliczności podczas których pracodawca może obdarować pracownika prezentem . ¦wiadczy o tym użycie przez Trybunał zwrotu „na przykład”, co potwierdza otwarty charakter prezentów wręczanych przez pracodawcę pracownikowi, które podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Przyjęcie tego stanowiska za prawidłowe pozwoliłoby zwolnić prezenty wręczone pracownikom w ciągu pięciu lat na łączną kwotę 4.902 zł.

W sposób pośredni prawidłowość takich wykładni potwierdził Minister Finansów, który w interpretacji indywidualnej z 29 października 2015 r.2 zmienił kwalifikację nagrody jubileuszowej z przychodów ze stosunku pracy na darowiznę podlegające ustawie o podatku od spadków i darowizn. Zaakceptowanie powyżej wykładni również w stosunku do prezentów wręczanych pracownikom podczas wigilii firmowej może doprowadzić do rewolucyjnych zmian w opodatkowaniu tych prezentów.

Tomasz Strzałkowski
doradca podatkowy
Kancelaria Chałas i Wspólnicy