Uzyskane w badaniu Instytutu Keralla wyniki, nawiązują do danych opublikowanych w połowie października przez NBP w raporcie pt. „Szybki Monitoring NBP”. Z danych NBP wynika, że sytuacja ekonomiczna w sektorze przedsiębiorstw w III kwartale poprawiała się, ale już prognozy na czwarty kwartał sugerowały malejące prawdopodobieństwo utrzymania się pozytywnej tendencji. Na wyraźniejsze spadki nowych zamówień i popytu, a w przypadku firm produkcyjnych na wzrost problemów z tworzeniem się zapasów i spadek stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych.
Opublikowany we wrześniu PMI dla sektora przemysłowego także potwierdza wyhamowanie. Wskaźnik PMI wyniósł niewiele, bo 49,5 pkt, czyli poniżej granicy 50 pkt oznaczającej ożywienie. Wielkość produkcji – jak podaje autor badania, HSBC – spadała w tempie najszybszym od maja 2013 roku. A liczba nowych zamówień kurczyła się czwarty miesiąc z rzędu.
Krajowa gospodarka w ocenie MSP – było dobrze
Odsetek firm, które skłonne są pozytywnie ocenić rozwój wydarzeń w krajowej gospodarce, utrzymał się na prawie identycznym poziomie, co kwartał wcześniej i wyniósł 16,3 proc. Należy jednak zauważyć, że to kolejny kwartał, w którym, nieznacznie, ale ubywa przedsiębiorców pozytywnie oceniających warunki gospodarcze w kraju.
Jednocześnie mniej firm wskazało, że sytuacja gospodarki uległa pogorszeniu (27,2 proc. wskazań), co jest najlepszym wynikiem od kilku kwartałów. Wzrósł przy tym odsetek przedsiębiorców (do 52,7 proc.), uważających, że kondycja gospodarki pozostaje bez zmian.
Można wnioskować, że w ogólnym odczuciu sytuacja gospodarcza kraju nie ulegała, ani istotnej poprawie w ostatnich trzech miesiącach, ani nie pogorszyła się drastycznie. Mimo to dominuje raczej sceptyczne nastawienie wielu przedsiębiorców do kolejnych miesięcy, a przez to bilans nastrojów jest słaby.
RYS 1. Jak zmieniła się sytuacja gospodarcza Polski w ciągu ostatnich trzech miesięcy? (Pominięto odpowiedź „nie wiem, trudno powiedzieć”)
Lepsza ocena sytuacji własnej firmy
Przedsiębiorców wskazujących na pogorszenie kondycji firmy notujemy praktycznie tylu samo, co kwartał wcześniej (23,5 proc.).
Co jednak ciekawe, przybyło firm, które informują o polepszeniu swojej sytuacji ekonomicznej (27,2 proc.) w minionych trzech miesiącach. Takie opinie korelują z dość dobrą, stabilną oceną sytuacji gospodarczej kraju w poprzednim kwartale.
Firmy, oceniając swoją kondycję z perspektywy czasu, po raz kolejny, czyli drugi raz z rzędu, informują o polepszeniu się sytuacji ekonomicznej. Optymistów tym razem jest więcej niż pesymistów o 3,7 pkt. proc.
Prawie co drugi przedsiębiorca uważa, że jego firma zachowała status quo w ostatnich trzech miesiącach. Wzrost dobrych ocen kondycji firmy i spadek not negatywnych, świadczyć może o tym, że przedsiębiorcy w drugim i trzecim kwartale odnotowali wyraźne ożywienie w swoich firmach.
RYS 2. Jak zmieniła się sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa w ostatnich trzech miesięcy? (Pominięto odpowiedź „Nie wiem, trudno powiedzieć”)
koniec_str_1#
Słabe prognozy kondycji gospodarki
Z analiz wynika, że przedsiębiorcy prognozując sytuację gospodarczą kraju na ostatni kwartał roku uważają, że raczej ulegnie ona pogorszeniu. Do 13,5 proc. spadł udział firm, które oczekują dobrego scenariusza wydarzeń ekonomicznych kraju. Kwartał temu 19,7 proc. badanych zakładało polepszenie kondycji gospodarki, a na początku roku ponad 23 proc. podzielało takie opinie.
Odsetek przedsiębiorców oceniających, że w czwartym kwartale będzie gorzej, wyniósł 21,3 proc., czyli więcej, w relacji do poprzedniego kwartału, ale – co ważne – nie jest to istotna progresja wobec analogicznego okresu roku ubiegłego, kiedy to pogorszenia spodziewało się 23,7 proc. ankietowanych.
Ponad połowa firm (55 proc.) zakłada, że sytuacja gospodarcza kraju pozostanie bez zmian.
RYS 3. Jak zmieni się sytuacja gospodarcza Polski w ciągu kolejnych trzech miesięcy? (Pominięto odpowiedź „Nie wiem, trudno powiedzieć”)
Słabsze prognozy kondycji własnej firmy
Co piąty przedsiębiorca oczekuje niestety pogorszenia kondycji własnej firmy w najbliższych trzech miesiącach. To wysoki wynik zarówno kw./kw., jak też porównując do roku poprzedniego analogicznego okresu, kiedy tylko 13,8 proc. firm prognozowało gorsze czasy. Na ostatni kwartał tego roku tylko 26,7 proc. przedsiębiorców zakłada polepszenie sytuacji swojej firmy, czyli też mniej o 4 pkt proc., niż trzy miesiące temu i o 9 pkt proc. mniej niż roku temu.
Niespełna połowa badanych (47 proc.) uważa, że kondycja ich firmy nie ulegnie zmianie w tym kwartale.
RYS 4. Jak zmieni się sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa w ciągu kolejnych trzech miesięcy? (Pominięto odpowiedź „Nie wiem, trudno powiedzieć”)
Wskaźnik nastrojów Kerna spadł do 58,19 pkt
Wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA wyniósł 58,19 pkt na minusie, co wobec odczytu z poprzedniego kwartału oznacza niewielki spadek o 2,7 pkt, ale wobec analogicznego okresu roku poprzedniego to aż 10,38 pkt gorzej.
Równocześnie to najsłabszy odczyt w ujęciu dwunastomiesięcznym. Należy jednak przypomnieć, że wskaźnik KERNA od 2013 roku był dwukrotnie szczytowy (w 4q13 i 2q14) na przestrzeni ostatnich czterech lat. Zatem drastyczny spadek rok do roku to efekt głównie wysokiej bazy, do jakiej przyrównują badani aktualną sytuację. Na spadek KERNA najbardziej wpłynęło przekonanie firm, że w czwartym kwartale sytuacja gospodarcza kraju pogorszy się. Subwskaźnik dla obszaru prognozowanej sytuacji gospodarczej kraju obniżył się o 12,4 pkt. Jednocześnie przedsiębiorcy obawiają się o kondycję własnej firmy – w tym obszarze subwskaźnik jest niższy o 8,09 pkt.
Index ZAIR obniżył się do minus 76,6
Index ZAIR obrazujący skalę zakupów prowadzonych przez firmy MSP oparty jest na wskazaniach o wydatkach na inwestycje i rezygnacji z planów zakupowych na dany kwartał w firmie. W tej edycji badania odczyt INDEXU ZAIR to 76,6 pkt na minusie, co oznacza wyraźne osłabienie skłonności inwestycyjnej firm MSP (aż o 9,9 pkt. Mniej wobec ubiegłego kwartału). Należy dodać, że wobec analogicznego okresu roku 2013 INDEX ZAIR jest także słabszy o 10,1 pkt.
Aktualnie ZAIR jest na podobnym poziomie, jak w 2012 roku. Obecny, odczyt indeksu wskazuje, że tak liczba inwestujących, jak i skala wydatków w czwartym kwartale będą niskie. Badani często uzasadniali niechęć do inwestowania przesunięciem planów zakupowych na przyszły rok, podkreślając, że potrzebne wydatki w firmie poniesiono. Powodem jest też nawrót silnych obawy o ten kwartał (oczekiwany spadek sprzedaży szczególnie w porównaniu do minionych dwóch kwartałów, które były relatywnie dobre dla większości firm).
Autor: Izabella Młynarczyk, analityk rynku Instytutu Keralla Research
METODOLOGIA, PRóBA
Próba: uczestnicy badania to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, losowane z bazy danych GUS oraz branżowych zestawień bazodanowych. Próba jest ogólnopolska, reprezentatywna, wynosi N = 600. Błąd pomiaru +-4 proc., poziom ufności 95 proc. Próba oddaje strukturę firm M¦P; badanie uwzględnia reprezentację firm mikro - zatrudniających do 9 osób.
W badaniu biorą udział wyłącznie firmy prywatne, prowadzące aktywną działalność zarobkową (firmy niepaństwowe, nie w stanie likwidacji).
Respondent: osoba odpowiedzialna lub współodpowiedzialna za zarządzanie firmą. Najczęściej właściciel, współwłaściciel firmy, dyrektor zarządzający, wspólnik, prezes, wiceprezes, członek zarządu, dyrektor finansowy, główny księgowy, osoba na stanowisku dyrektora lub inne osoby wskazane, jako odpowiedzialne za rozwój, zakupy, inwestycje. Jeden respondent - reprezentował jedną firmę.
Technika: wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo (CATI). Realizacja: październik 2014.
Badanie prowadzone jest co kwartał od 2009 roku.
