Zasadą jest, że spółki osobowe reprezentowane są przez wspólników, z kolei kapitałowe przez zarząd. Zamiast nich za spółkę handlową może działać prokurent lub pełnomocnik. Wspólników spółki cywilnej może zastąpić pełnomocnik, ale prokurent już nie. Oczywiście powyższe zasady doznają różnych wyjątków, w szczególności, jeśli spółka jest w likwidacji bądź upadłości, czy w przypadku spółki kapitałowej w organizacji. Na potrzeby opracowania niniejszego artykułu posłużę się przykładem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
@@
Spółka z o.o.
Przed podpisaniem umowy powinniśmy dokładnie sprawdzić, czy osoba bądź osoby, które podpisują się w imieniu spółki czy innego podmiotu, są do tego uprawnione. Ponadto, ważne jest sprawdzenie, czy sposób reprezentacji danego podmiotu jest właściwy, tj. czy dana osoba może działać samodzielnie, czy łącznie z inną osobą bądź osobami.
Gdzie możemy te dane sprawdzić? Wszystkie informacje znajdziemy
w Krajowym Rejestrze Sądowym, do którego dostęp jest aktualnie bardzo prosty. Wystarczy skorzystać z wyszukiwarki udostępnionej na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (ems.ms.gov.pl/krs
/wyszukiwaniepodmiotu). Po wyszukaniu konkretnego podmiotu uzyska się jego dane, w tym te dotyczące sposobu reprezentacji i jej członków. Aby uzyskać wszystkie aktualne dane, w tym te dotyczące prokurentów
i prokury, należy kliknąć w opcję „Pobierz wydruk". Wydruk ten zastępuje aktualny odpis z KRS. Podobne uwagi dotyczące osób uprawnionych do reprezentowania spółki, jak też zasad reprezentacji dotyczą udzielania pełnomocnictwa przez te osoby do reprezentowania spółki osobie trzeciej. Należy pamiętać, że zawarcie umowy w sposób niezgodny z zasadami reprezentacji spółki powoduje jej wadliwość.
Reprezentacja danego podmiotu wiąże się przede wszystkim z dokonywaniem czynności w sferze zewnętrznej, w tym także zawieraniem umów z kontrahentami. Przykładowo, jeśli chodzi o spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, kompetencję do jej reprezentowania posiada zarząd (znalazło to wyraz bezpośrednio w wyraźnym sformułowaniu art. 201 § 1 k.s.h.). Zarząd może składać się z jednego lub większej liczby członków. W przypadku zarządu wieloosobowego ustala się zasady reprezentacji danej spółki. Jest to o tyle ważne, że prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. W przypadku występowania w danej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentacji łącznej, istnieje konieczność uzyskania wszystkich wymaganych podpisów członków zarządu. W tym miejscu należy zaznaczyć, że wymóg wspólnego działania kilku członków zarządu nie oznacza natomiast, iż wszystkie te osoby muszą działać w jednej chwili.
W doktrynie prawa, jak również w orzecznictwie brakowało jednolitego poglądu wskazującego w sposób jednoznaczny na skutki działania niezgodnego z regułami reprezentacji, w tym z przyjętą zasadą reprezentacji łącznej. W odniesieniu do analizowanego zagadnienia występowały dwie odmienne teorie.
Pierwsza z nich postulowała bezwzględną nieważność czynności dokonanej z naruszeniem zasad reprezentacji na podstawie art. 58 k.c. Zgodnie z drugą teorią przejęto, iż jest to nieważność względna, przewidująca możliwość późniejszego potwierdzenia wadliwie zawartej umowy w oparciu o przepisy ogólne regulujące stosunek pełnomocnictwa (art. 103 k.c.). Ostatnia z przedstawionych koncepcji definitywnie upadła wraz z wyrokiem SN z 11 lipca 2012 roku (sygn. II CSK 744/11), w którym SN w sposób jednoznaczny opowiedział się za niedopuszczalnością zastosowania art. 103 k.c. do sytuacji wadliwej reprezentacji osoby prawnej.
Dodatkowo, w praktyce często zdarza się, że spółki handlowe przez lata nie weryfikują kwestii związanych z wygaśnięciem mandatu członków organów, nie przeprowadzając kolejnych wyborów do władz. W konsekwencji, niejednokrotnie spółki te funkcjonują bez zarządu. Czy podpisane przez takie osoby umowy są także bezwzględnie nieważne?
Ważność czynności prawnej dokonanej przez osobę nie będącą członkiem organu spółki, a wpisaną do rejestru przedsiębiorców i jednocześnie dokonanej zgodnie z zasadami reprezentacji ujawnionymi w tym rejestrze należy zawsze oceniać z uwzględnieniem modyfikacji wynikających z ustawy z 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym („KRSU”). Z art. 17 ust. 1 KRSU wynika bowiem domniemanie prawdziwości wpisu danych do rejestru. Dalej art. 14 KRSU stanowi, że podmiot zobowiązany do złożenia wniosku o wpis do rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do rejestru lub uległy wykreśleniu z rejestru. Art. 15 ust. 1 przewiduje natomiast, że od dnia ogłoszenia w MSiG nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem 16. dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeśli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu.
@@
Spółka z o.o.
Przed podpisaniem umowy powinniśmy dokładnie sprawdzić, czy osoba bądź osoby, które podpisują się w imieniu spółki czy innego podmiotu, są do tego uprawnione. Ponadto, ważne jest sprawdzenie, czy sposób reprezentacji danego podmiotu jest właściwy, tj. czy dana osoba może działać samodzielnie, czy łącznie z inną osobą bądź osobami.
Gdzie możemy te dane sprawdzić? Wszystkie informacje znajdziemy
w Krajowym Rejestrze Sądowym, do którego dostęp jest aktualnie bardzo prosty. Wystarczy skorzystać z wyszukiwarki udostępnionej na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (ems.ms.gov.pl/krs
/wyszukiwaniepodmiotu). Po wyszukaniu konkretnego podmiotu uzyska się jego dane, w tym te dotyczące sposobu reprezentacji i jej członków. Aby uzyskać wszystkie aktualne dane, w tym te dotyczące prokurentów
i prokury, należy kliknąć w opcję „Pobierz wydruk". Wydruk ten zastępuje aktualny odpis z KRS. Podobne uwagi dotyczące osób uprawnionych do reprezentowania spółki, jak też zasad reprezentacji dotyczą udzielania pełnomocnictwa przez te osoby do reprezentowania spółki osobie trzeciej. Należy pamiętać, że zawarcie umowy w sposób niezgodny z zasadami reprezentacji spółki powoduje jej wadliwość.
Reprezentacja danego podmiotu wiąże się przede wszystkim z dokonywaniem czynności w sferze zewnętrznej, w tym także zawieraniem umów z kontrahentami. Przykładowo, jeśli chodzi o spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, kompetencję do jej reprezentowania posiada zarząd (znalazło to wyraz bezpośrednio w wyraźnym sformułowaniu art. 201 § 1 k.s.h.). Zarząd może składać się z jednego lub większej liczby członków. W przypadku zarządu wieloosobowego ustala się zasady reprezentacji danej spółki. Jest to o tyle ważne, że prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. W przypadku występowania w danej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentacji łącznej, istnieje konieczność uzyskania wszystkich wymaganych podpisów członków zarządu. W tym miejscu należy zaznaczyć, że wymóg wspólnego działania kilku członków zarządu nie oznacza natomiast, iż wszystkie te osoby muszą działać w jednej chwili.
W doktrynie prawa, jak również w orzecznictwie brakowało jednolitego poglądu wskazującego w sposób jednoznaczny na skutki działania niezgodnego z regułami reprezentacji, w tym z przyjętą zasadą reprezentacji łącznej. W odniesieniu do analizowanego zagadnienia występowały dwie odmienne teorie.
Pierwsza z nich postulowała bezwzględną nieważność czynności dokonanej z naruszeniem zasad reprezentacji na podstawie art. 58 k.c. Zgodnie z drugą teorią przejęto, iż jest to nieważność względna, przewidująca możliwość późniejszego potwierdzenia wadliwie zawartej umowy w oparciu o przepisy ogólne regulujące stosunek pełnomocnictwa (art. 103 k.c.). Ostatnia z przedstawionych koncepcji definitywnie upadła wraz z wyrokiem SN z 11 lipca 2012 roku (sygn. II CSK 744/11), w którym SN w sposób jednoznaczny opowiedział się za niedopuszczalnością zastosowania art. 103 k.c. do sytuacji wadliwej reprezentacji osoby prawnej.
Dodatkowo, w praktyce często zdarza się, że spółki handlowe przez lata nie weryfikują kwestii związanych z wygaśnięciem mandatu członków organów, nie przeprowadzając kolejnych wyborów do władz. W konsekwencji, niejednokrotnie spółki te funkcjonują bez zarządu. Czy podpisane przez takie osoby umowy są także bezwzględnie nieważne?
Ważność czynności prawnej dokonanej przez osobę nie będącą członkiem organu spółki, a wpisaną do rejestru przedsiębiorców i jednocześnie dokonanej zgodnie z zasadami reprezentacji ujawnionymi w tym rejestrze należy zawsze oceniać z uwzględnieniem modyfikacji wynikających z ustawy z 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym („KRSU”). Z art. 17 ust. 1 KRSU wynika bowiem domniemanie prawdziwości wpisu danych do rejestru. Dalej art. 14 KRSU stanowi, że podmiot zobowiązany do złożenia wniosku o wpis do rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do rejestru lub uległy wykreśleniu z rejestru. Art. 15 ust. 1 przewiduje natomiast, że od dnia ogłoszenia w MSiG nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem 16. dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeśli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu.
Agnieszka Szymańska
Adwokat
Kancelaria
Nowakowski i Wspólnicy sp. kom.
www.knw.pl
