Zgłoszenia, które napływają do Urzędu od konsumentów pokazują, że niezbędny jest nadzór nad tą częścią rynku. Słabsi uczestnicy rynku mają problemy z m.in. uciążliwą windykacją, brakiem udzielenia pożyczki mimo pobrania wcześniej tzw. opłaty przygotowawczej, wysokich kosztów zobowiązań finansowych związanych z likwidacją ubezpieczeniowego produktu inwestycyjnego. Sygnały napływające od konsumentów są analizowane i jeśli zachodzi podejrzenie złamania prawa – wszczynane jest postępowanie wyjaśniające. Prowadzi się je „w sprawie”, a jego zadaniem jest zweryfikowanie danej praktyki. Jeśli istnieje podejrzenie, że praktyka może naruszać zbiorowe interesy konsumentów – innymi słowy być niekorzystna dla nieograniczonej liczby osób – Prezes Urzędu może wszcząć postępowanie przeciwko konkretnemu przedsiębiorcy.
Z drugiej strony, w wielu przypadkach problemy konsumentów wynikają z tego, że rzadko czytają podpisywane przez siebie umowy. Bardzo często decyduje o tym brak czasu i wiedzy, duży poziom skomplikowania – takie pochopne decyzje mogą mieć niestety bardzo przykre konsekwencje. Zazwyczaj możliwość zaciągnięcia szybkiej pożyczki nie oznacza, że będzie ona tańsza.
Zdaniem UOKiK, niezbędne jest wprowadzenie nadzoru nad parabankami sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Skoncentrowanie w jednej instytucji regulacji pozwoliłoby na zwiększenie przepływu informacji i koordynację działań w ramach systemu nadzoru nad instytucjami finansowymi działającymi w różnych segmentach rynku finansowego, lepsze zrozumienie i monitorowanie ryzyka finansowego związanego z udzielaniem kredytów konsumenckich.
Proponujemy także wprowadzenie do nowelizowanej obecnie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów możliwości publicznego ostrzegania przez Prezesa UOKiK o podejrzeniu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Taki instrument pozwoliłby Urzędowi na podanie do publicznej wiadomości informacji o stosowaniu przez przedsiębiorcę praktyki mogącej narazić konsumentów na poważne straty finansowe, np. o reklamie usług finansowych, która może wprowadzać odbiorcę w błąd. W aktualnym stanie prawnym Prezes UOKiK nie ma możliwości publicznego ostrzegania przed działalnością podmiotów, przeciwko którym prowadzone jest postępowanie administracyjne. Dzieje się to w momencie zakończenia działań Urzędu i upublicznienia decyzji na stronie internetowej. Proponowane uregulowanie będzie korzystne dla konsumentów, gdyż pozwoli im na szybsze powzięcie informacji o możliwych nieprawidłowościach na rynku.
W tej chwili Urząd prowadzi dwa ogólnopolskie badania 57 podmiotów działających na rynku usług finansowych. Sprawdzamy, czy przedsiębiorcy oferujący usługi finansowe działają zgodnie z prawem w zakresie pobierania opłat od konsumentów oraz czy prawidłowo informują o kosztach swoich usług. Ponadto analizujemy, czy reklamy parabanków nie wprowadzają w błąd odnośnie oferowanych warunków, czy zawierają wszystkie wymagane przez prawo informacje oraz to, czy i w jaki sposób przedsiębiorcy sprawdzają ryzyko kredytowe konsumentów. Prezes UOKiK planuje wszcząć postępowania wobec tych parabanków, których działania budzą wątpliwości Urzędu. Wyniki analizy i podjętych przez Urząd działań będą znane w połowie roku.
Z drugiej strony, w wielu przypadkach problemy konsumentów wynikają z tego, że rzadko czytają podpisywane przez siebie umowy. Bardzo często decyduje o tym brak czasu i wiedzy, duży poziom skomplikowania – takie pochopne decyzje mogą mieć niestety bardzo przykre konsekwencje. Zazwyczaj możliwość zaciągnięcia szybkiej pożyczki nie oznacza, że będzie ona tańsza.
Zdaniem UOKiK, niezbędne jest wprowadzenie nadzoru nad parabankami sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Skoncentrowanie w jednej instytucji regulacji pozwoliłoby na zwiększenie przepływu informacji i koordynację działań w ramach systemu nadzoru nad instytucjami finansowymi działającymi w różnych segmentach rynku finansowego, lepsze zrozumienie i monitorowanie ryzyka finansowego związanego z udzielaniem kredytów konsumenckich.
Proponujemy także wprowadzenie do nowelizowanej obecnie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów możliwości publicznego ostrzegania przez Prezesa UOKiK o podejrzeniu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Taki instrument pozwoliłby Urzędowi na podanie do publicznej wiadomości informacji o stosowaniu przez przedsiębiorcę praktyki mogącej narazić konsumentów na poważne straty finansowe, np. o reklamie usług finansowych, która może wprowadzać odbiorcę w błąd. W aktualnym stanie prawnym Prezes UOKiK nie ma możliwości publicznego ostrzegania przed działalnością podmiotów, przeciwko którym prowadzone jest postępowanie administracyjne. Dzieje się to w momencie zakończenia działań Urzędu i upublicznienia decyzji na stronie internetowej. Proponowane uregulowanie będzie korzystne dla konsumentów, gdyż pozwoli im na szybsze powzięcie informacji o możliwych nieprawidłowościach na rynku.
W tej chwili Urząd prowadzi dwa ogólnopolskie badania 57 podmiotów działających na rynku usług finansowych. Sprawdzamy, czy przedsiębiorcy oferujący usługi finansowe działają zgodnie z prawem w zakresie pobierania opłat od konsumentów oraz czy prawidłowo informują o kosztach swoich usług. Ponadto analizujemy, czy reklamy parabanków nie wprowadzają w błąd odnośnie oferowanych warunków, czy zawierają wszystkie wymagane przez prawo informacje oraz to, czy i w jaki sposób przedsiębiorcy sprawdzają ryzyko kredytowe konsumentów. Prezes UOKiK planuje wszcząć postępowania wobec tych parabanków, których działania budzą wątpliwości Urzędu. Wyniki analizy i podjętych przez Urząd działań będą znane w połowie roku.
Agnieszka Majchrzak, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
