Obszar kontroli celno-skarbowych jest coraz bardziej istotny dla przedsiębiorców, ale również i dla organów celno-skarbowych, przez co odnotowujemy rosnącą liczbę sporów pomiędzy podatnikami a organami celno-skarbowymi, gdzie niejednokrotnie finał tego sporu ma miejsce w sądzie administracyjnym.
W ostatnich latach według danych z urzędów celno-skarbowych przeprowadzono średniorocznie 1.000 kontroli i ponad połowa wykazała nieprawidłowości. Przedsiębiorcy średniorocznie zostali zobowiązani do uregulowania 134 mln zł na rzecz skarbu państwa. Natomiast zauważalny jest trend wzrostowy kwoty domiaru, gdyż w ostatnim roku wyniósł on 500 mln zł. Należy w tym miejscu podkreślić, że prowadzone kontrole przez urzędy celno-skarbowe w zakresie tych czynności nie mają właściwości miejscowej, co oznacza, że Lubelski Urząd Celno-Skarbowy wykazał się największą liczbą przeprowadzonych kontroli w Polsce.
Dane wskazują, że kontrole dotyczące ustalania kodu taryfy celnej w przeciągu ostatnich 5 lat wzrosły ośmiokrotnie. Co przekłada się na 80 proc. udziału we wpływach z domiaru należności celno-podatkowych. Zwiększona dynamika jest również w zakresie wartości celnej i pochodzenia towarów.
Dane udostępnione przez organy celno-skarbowe nie są optymistyczne dla przedsiębiorców, ponieważ liczba kontroli oraz nieprawidłowości stale rośnie. I tak w ostatnich 5 latach liczba kontroli wzrosła czterokrotnie, kwota należności celno-podatkowych wzrosła 18-krotnie, a liczba wykazanych nieprawidłowości wzrosła trzykrotnie. Kontrole dotyczące taryfikacji i wartości celnej mają powyżej 30 proc. swojego udziału we wszystkich kontrolach, natomiast pochodzenie towaru notuje ponad 15 proc. udziału. Oznacza to, że nieprawidłowości w zakresie kodu taryfy celnej mają blisko połowę wskazanych nieprawidłowości. Natomiast co piąta kontrola dotyczyła pochodzenia towarów.
Elementy kalkulacyjne i ich wpływ na wielkość cła
Cło jest daniną o cechach charakterystycznych podatku, która jest nakładana na towary przemieszczane przez granice celne, która ma na celu m.in. ochronę rynku wewnętrznego, zapewnienie uczciwej konkurencji i realizację polityki handlowej. Jego rolą jest również zasilanie budżetu Państwa. Ze względu na jednolity rynek wewnętrzny i kompetencje zarządzania obrotem towarowym w Unii Europejskiej, cło trafia do budżetu UE.
Klasyfikacja celna polega na przypisaniu towarowi odpowiedniego kodu z Taryfy Celnej, która jest wspólna dla wszystkich krajów Unii Europejskiej. Klasyfikacja ta odbywa się na podstawie ustalonych w prawie reguł, to są Ogólne Reguły Nomenklatury Scalonej. Taryfikacja to jedna z najtrudniejszych dziedzin prawa celnego ze względu na charakterystykę posługiwania się rozporządzeniem unijnym jak i językiem zawartym w pomocniczych materiałach, takich jak wiążące informacje taryfowe, noty wyjaśniające, czy wyroki TSUE. Jednocześnie taryfikacja, a raczej błędy w niej popełniane, mają ogromny wpływ na inne dziedziny takie jak podatek VAT czy podatek akcyzowy.
Wartość celna towaru stanowi podstawę do obliczenia należnego cła, akcyzy i podatku VAT. W praktyce wartość celna odpowiada najczęściej wartości transakcyjnej towaru (cenie zapłaconej lub należnej za towar – cło liczymy od wartości wyższej), czyli łącznej cenie, którą jest w momencie, gdy towar przekracza pierwszą granicę UE. Do wartości celnej towaru dolicza się takie elementy jak wartość transportu, ubezpieczenia, opakowań, honoraria, licencje, tantiemy, prowizje od sprzedaży, a nawet maszyny, szablony i urządzenia, które zostały wykorzystane do produkcji przywożonego towaru.
Pochodzenie celne oznacza ekonomiczną przynależność towaru do danego rynku lub terytorium. Ma znaczenie dla określenia stawki cła w zakresie stosowania ceł „karnych” (np. cła odwetowe, antydumpingowe), ale również i preferencji taryfowych, które to Unia zawarła z 55 krajami lub terytoriami.
Niestety katastroficzne wnioski dla przedsiębiorców płyną również z analizy orzeczeń sądowych w sprawach celnych. W ostatnich 5 latach około 90 proc. spraw zakończyło się negatywnie dla podatnika, a to oznacza, że co 8 rozstrzygnięcie uchyliło wydaną decyzję i najczęściej kierowało sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji.
Podsumowanie
W ostatnich latach mamy wzrost dochodów z tytułu cła. Wzrost ten wyniósł około 70 proc. w ostatnich 5 latach w porównaniu do poprzednich. Importerzy powinni zwrócić szczególną uwagę na przebieg swoich operacji celnych i ich prawidłowość. Najlepszym sposobem jest opracowanie instrukcji i procedur. Wskazane też jest prowadzenie okresowych kontroli wewnętrznych, jak również zewnętrznych pod kątem przebiegu swoich operacji w transakcjach międzynarodowych.
Jeżeli otrzymamy upoważnienie do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej od Naczelnika urzędu celno-skarbowego w naszej firmie, należy potraktować ten temat z najwyższą uwagą oraz przeanalizować zakres toczącego się postępowania. Warto również rozważyć wsparcie się profesjonalnym przedstawicielem znającym specyfikę postępowania celno-podatkowego, ale jednocześnie profesjonalnie poruszającego się w skomplikowanych przepisach z zakresu prawa celnego i podatkowego.
Autorka: ekspert ds. ceł, prawa celnego, handlu zagranicznego. Zajmuje się doradztwem z zakresu przepisów prawa celnego, importu i eksportu towarów i usług, analizą finansowo-ekonomiczną kontraktów międzynarodowych www.ekspertcelny.pl
