Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie lub oddzielnie. W razie udzielenia prokury kilku osobom, mocodawca musi zdecydować, czy powinni oni działać łącznie i wówczas jest to prokura łączna, czy też każdy z prokurentów może działać samodzielne i wówczas jest to prokura samoistna. Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.
 

Prokurent
 

Osoba działająca jako prokurent posiada umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Ograniczenie zawiera art. 1093 kodeksu cywilnego. Zgodnie z którym do zbycia przedsiębiorstwa i do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

Aby zatem prokurent mógł dokonać czynności zbycia nieruchomości wchodzącej w skład przedsiębiorstwa, prowadzonego przez jego mocodawcę, powinien posiadać udzielone w formie aktu notarialnego pełnomocnictwo szczególne uprawniające do dokonania tej czynności.
 

Udzielenie prokury
 

Obowiązki prokurenta nie są szczegółowo uregulowane w przepisach. Decydując się na udzielenie prokury, warto rozważyć zawarcie z prokurentem dodatkowej umowy, w której określone zostaną zasady wykonywania przez prokurenta przyznanych mu uprawnień.

Umowa z prokurentem o sprawowanie zarządu powinna określać strony umowy, zakres uprawnień i obowiązków prokurenta, czas trwania oraz warunki jej przedłużenia lub rozwiązania. Umowa powinna także określać wynagrodzenie prokurenta, w tym jego wysokość oraz termin wypłaty.

W umowie warto uregulować odpowiedzialność za działania prokurenta oraz ewentualne ograniczenia jego odpowiedzialności. Umowa powinna zawierać postanowienia końcowe takie jak postanowienia dotyczące rozwiązywania sporów czy tajemnicy handlowej. W umowie może zostać nałożony na prokurenta obowiązek informowania mocodawcy o czynnościach podjętych w ramach prokury.
 

Ograniczenia prokury
 

W umowie można wprowadzić ograniczenia w zakresie uprawnień prokurenta. Można uregulować, iż prokurent nie może dokonywać bez zgody przedsiębiorcy, w którego imieniu prokura została udzielona, czynności przewyższających określoną w umowie wartość.

Przy spółkach kapitałowych, warto te ograniczenia, które zostały nałożone na zarząd danej spółki w umowie spółki lub w statucie spółki zastosować wobec prokurenta. Pozwoli to uniknąć sytuacji, kiedy to prokurent będzie miał większe uprawnienia niż członkowie zarządu.

Dokonanie przez prokurenta czynności przekraczającej zawarte w umowie ograniczenie nie będzie skutkowało nieważnością dokonanej czynność prawnej, ale w przypadku wyrządzenia szkody przedsiębiorca będzie mógł np. dochodzić od prokurenta odszkodowania.
 

Sprawowanie zarządu przez prokurenta
 

Umowa z prokurentem o sprawowanie zarządu wiąże się z pewnymi korzyściami i ryzykami dla obu stron. Z punktu widzenia przedsiębiorcy, korzyścią jest możliwość powierzenia zarządzania osobie kompetentnej i zaufanej, bez konieczności np. zmiany składu organu zarządzającego.

Ryzykiem jest natomiast odpowiedzialność mocodawcy za działania prokurenta w ramach jego uprawnień, nawet jeśli nie były one zgodne z wolą lub interesem mocodawcy.

Z punktu widzenia prokurenta, korzyścią jest uzyskanie szerokich uprawnień do reprezentowania danego przedsiębiorcy i kształtowania jego działalności, a także możliwość uzyskania atrakcyjnego wynagrodzenia. Ryzykiem jest natomiast odpowiedzialność cywilna i karna za naruszenie obowiązków prokurenta, np. za szkody wyrządzone przedsiębiorcy lub osobom trzecim, za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, za popełnienie przestępstwa gospodarczego itp.

Umowa z prokurentem o sprawowanie zarządu jest więc umową specyficzną i wymagającą starannego przygotowania i realizacji. Zarówno przedsiębiorca, jak i prokurent powinni być świadomi swoich praw i obowiązków wynikających z tej umowy, a także potencjalnych konsekwencji jej zawarcia i naruszenia jej postanowień. 
 

Autorka: radca prawny wspólnik w JKM Kancelaria Radców Prawnych Jarzec-Koślacz Miśkiewicz s.c. Specjalizuje się w obsłudze korporacyjnej, postępowaniach sądowych, w windykacji należności i postępowaniu egzekucyjnym