CIT estoński, czyli ryczałt od dochodów spółek, został wprowadzony do polskiego systemu podatkowego w 2021 r. Swoją potoczną nazwę zawdzięcza rozwiązaniom funkcjonującym w Estonii. To tam od 2000 r. działają mechanizmy podatkowe, na których wzorowano się, opracowując polski wariant.
W tym modelu podatek od zysków spółki nie jest płacony w momencie ich uzyskania, ale dopiero w momencie ich wypłaty do wspólników. Pozwala to na lepsze zarządzanie kapitałem – spółki mogą wykorzystać pełne zyski do dalszych inwestycji i rozwoju bez natychmiastowego obciążenia podatkowego.
Kto może skorzystać z CIT estońskiego?
Z ryczałtu od dochodów spółek mogą skorzystać:
- spółki z o.o.,
- spółki akcyjne,
- spółki akcyjne proste,
- spółki komandytowe,
- spółki komandytowo-akcyjne.
Dodatkowy warunek dla uprawnionych podmiotów dotyczy ich struktury. Zgodnie z przepisami, wspólnikami spółki, która może skorzystać z CIT estońskiego, mogą być wyłącznie osoby fizyczne. Ponadto firma powinna spełniać wymogi dotyczące zatrudnienia. Mały podatnik musi zatrudnić co najmniej 3 osoby, natomiast podatnik rozpoczynający działalność w pierwszym roku jest zwolniony z obowiązku zatrudnienia, jednak od drugiego roku musi zwiększać zatrudnienie o 1 osobę rocznie.
Kolejny warunek dotyczy aktywnej działalności, która powinna być źródłem ponad 50 proc. przychodów spółki. Jej przeciwieństwem jest działalność pasywna, z której dochody zostały szczegółowo wymienione w ustawie. Na liście znajdują się np. przychody z wierzytelności czy z odsetek od udzielonych pożyczek.
Ostatnim warunkiem uprawniającym do korzystania z CIT estońskiego jest obowiązek sporządzania sprawozdań finansowych na podstawie krajowych standardów
rachunkowości.
Utrata prawa do estońskiego CIT
Spółka może utracić prawo do estońskiego CIT albo z końcem roku podatkowego, albo wstecz. Z końcem roku – jeżeli nie spełniła warunków struktury przychodów (mniej niż 50 proc. przychodów pasywnych) i nie spełniła warunku zatrudnienia. Wstecznie – na skutek zmiany formy prawnej, struktury wspólników, nabycia udziałów, reorganizacji itp.
Stawka estońskiego CIT
Stawka CIT estońskiego wynosi 10 proc. dla spółek mających status małego podatnika i tych, które dopiero rozpoczynają działalność gospodarczą, z kolei dla pozostałych podatników wynosi ona 20 proc. Chociaż jest wyższa niż analogiczne stawki (9 i 19 proc.) obowiązujące na zasadach ogólnych, CIT estoński pozwala płacić niższe podatki. Jak to możliwe?
Liczy się tutaj tzw. efektywna stawka podatkowa. W przeciwieństwie do nominalnej stawki podatkowej, która jest oficjalnie określoną stawką podatku nałożoną na dochód, efektywna stawka podatkowa uwzględnia wszystkie ulgi, odliczenia, zwolnienia podatkowe oraz inne czynniki, które wpływają na ostateczną kwotę płaconego podatku. Dzięki temu efektywna stawka odzwierciedla rzeczywisty koszt podatkowy, który ponosi podatnik.
Z obliczeń wynika, że efektywna stawka podatkowa CIT estońskiego dla małych podatników i spółek rozpoczynających działalność wynosi w przypadku zsumowaniu CIT i PIT 20 proc. (na zasadach ogólnych jest to 26,29 proc.) oraz 25 proc. (na zasadach ogólnych jest to 34,39 proc.) dla pozostałych firm.
CIT estoński a dywidenda – na co zwrócić uwagę?
Zgodnie z zasadami ogólnymi, wypłata dywidendy zostaje opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wysokości 19 proc. Tymczasem w przypadku CIT estońskiego stosuje się mechanizmy, które pozwalają znacznie obniżyć ten podatek. PIT podlega bowiem pomniejszeniu o odpowiednią część kwoty ryczałtu od dochodu spółki. Ustawa przewiduje obniżenie podatku PIT w wysokości:
- 90 proc. – w przypadku przychodu objętego
- 10-proc. stawką estońskiego CIT,
- 70 proc. – w przypadku przychodu objętego
- 20-proc. stawką estońskiego CIT.
Proporcjonalne rozliczenie podatku w modelu estońskim pozwala na niższe opodatkowanie kwot dywidendy w porównaniu do tradycyjnego opodatkowania.
Wypłata zysków w spółce to nie tylko wypłata dywidendy. Należy zwrócić także uwagę na tzw. ukryte zyski, do których ustawodawca zalicza świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku. Katalog ukrytych zysków wymienionych bezpośrednio w ustawie ma charakter otwarty.
Dlatego dobrą praktyką jest konsultowanie każdej formy wyprowadzenia majątku ze spółki z osobą posiadającą odpowiednią wiedzę w zakresie przepisów i zasad dotyczących rachunkowości. Ukryte zyski należą do kategorii dochodów, które podlegają opodatkowaniu przez spółkę, nawet gdy dywidenda nie zostanie wypłacona.
Zalety i wady modelu estońskiego
Jak każde rozwiązanie, również CIT estoński ma swoje mocne i słabe strony. Jedną z największych zalet tego modelu jest odroczenie płatności podatku dochodowego do momentu wypłaty zysku, co pozwala firmom na reinwestowanie środków bez obciążenia podatkowego. Dodatkowo, uproszczenie formalności i ograniczenie obowiązków księgowych stanowi istotne ułatwienie w prowadzeniu działalności.
Model estoński ma również swoje wady – ogranicza możliwość rozliczania strat czy odliczenia darowizn. Ponadto spółki korzystające z CIT estońskiego nie mogą skorzystać z niektórych ulg np. B+R, IP BOX oraz ulgi na nowe inwestycje. W rezultacie przedsiębiorcy muszą dokładnie rozważyć i skonsultować ze specjalistą podatkowym, czy to rozwiązanie jest dla nich korzystne, biorąc pod uwagę zarówno jego potencjalne korzyści, jak i ograniczenia.
Autorka: biuro rachunkowe All-Ex w Legionowie, należące do certyfikowanych biur sieci OSCBR
