Zatrzymanie towaru do kontroli na przejściu granicznym jest konsekwencją przeprowadzonej kontroli dokumentów i towaru przez organy celne. Kontrola celna polega na:

• weryfikacji towarów,
• kontroli obecności i autentyczności dokumentów,
• kontroli księgowości i innych dokumentów przedsiębiorstw,
• kontroli środków transportu,
• kontroli bagaży i innych towarów przewożonych przez osoby,
• prowadzeniu dochodzeń w postępowaniu administracyjnym.

W przypadku zatrzymania towaru najistotniejsze są: weryfikacja towarów, kontrola obecności i autentyczności dokumentów oraz prowadzenie dochodzenia w postępowaniu administracyjnym.

Kontrola towarów polega na rewizji celnej towaru w jego części lub całości. Sprawdzeniu, czy towar jest zgodny z deklarowanym oraz czy spełnia środki polityki handlowej w specyfice towarowej, tzn. czy są prawidłowe oznaczenia i dane wymagane przepisami prawa, umieszczone na towarze oraz, czy posiada wymagane instrukcje w danym języku. Do takich towarów zaliczamy elektronikę, zabawki, wyroby medyczne, maszyny i urządzenia elektryczne. Ale również zwierzęta i wyroby z nich, rośliny i wyroby z nich, przetwory rolno-spożywcze i inne.

Weryfikacja obecności i autentyczności dokumentów polega na weryfikacji dokumentacji załączonej do przesyłki. Często towary oprócz dokumentów podstawowych, tj. faktury handlowej, packing listu oraz listu przewozowego, muszą posiadać dodatkowe dokumenty uzależnione od grupy towarowej i jej środków polityki handlowej. Środki polityki handlowej to ograniczenia i zakazy wprowadzane przez dane państwo na towary w celu ochrony rynku, związane najczęściej z bezpieczeństwem danego produktu dla konkretnego rynku lub jego obywateli.
 

Kontrola służb i instytucji
 

Wiele towarów, zanim zostanie zgłoszonych do odprawy celnej, musi przejść kontrolę innych służb w celu wydania zgody na wyprowadzenie lub wprowadzenie towaru na dane terytorium. Często bywa, że to inne służby, na drodze współpracy administracyjnej, przekazują informację o możliwości wjazdu i wyjazdu towaru na/z danego terytorium, a służby celne są tylko od przekazania takiej informacji w sposób formalno-prawny osobie zgłaszającej towar do procedury celnej lub jej przedstawicielowi.

Do służb, które biorą czynny udział w kontroli towarów przejeżdżających przez granice celne, zaliczamy:

• Inspekcję Weterynaryjną,
• Państwową Inspekcję Sanitarną,
• Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych,
• Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Przy braku spełnionych wymagań narzuconych przepisami kontrolowanymi przez te służby, towar zostanie zatrzymany na granicy i nie wyjedzie/wjedzie z/na dane terytorium.
 

Kontrola towarów objętych sankcjami
 

W trakcie przywozu i wywozu towaru do/z Unii Europejskiej następują wzmożone kontrole ze względu na wprowadzone sankcje z Rosją i Białorusią. Ostatni czas to częsta zmiana przepisów i rozszerzanie grup towarowych objętych zakazami przywozu i wywozu. Towar weryfikowany jest przede wszystkim ze względu na nadany kod taryfy celnej oraz możliwość reeksportu do Rosji i Białorusi.
 

Kontrola weterynaryjna
 

Podczas składania wniosków do Inspekcji Weterynaryjnej o przeprowadzenie kontroli często zdarzają się błędy w podawaniu nieprawidłowych danych podmiotów oraz omyłki pisarskie (nr rejestracyjny samochodu, nr świadectwa zdrowia, wagi, ilości, itp.) przy wypełnianiu określonej części wspólnotowego zdrowotnego dokumentu wejścia CHED (CHED-A dotyczący zdrowia zwierząt, CHED-P dotyczący zdrowia produktów zwierzęcych) do systemu TRACES NT. Ponadto dokumentacja przedkładana do kontroli weterynaryjnej zawiera błędy. Istotnym elementem do podkreślenia jest fakt, iż kontrola weterynaryjna MUSI odbyć się na przejściu granicznym.
 

Państwowa Inspekcja Sanitarna
 

W przypadku Państwowej Inspekcji Sanitarnej nagminne są problemy z nieprawidłowo przygotowanymi dokumentami do granicznej kontroli sanitarnej lub brak wymaganych dokumentów, co w sposób istotny może wpływać na opóźnienia w odprawach i zatrzymanie towaru.

Kontroli w zakresie jakości handlowej podlegają artykuły rolno-spożywcze wyszczególnione w rozporządzeniu oraz ich minimalnych ilości podlegających kontroli jakości oraz świeże owoce i warzywa objęte normami handlowymi.
 

Kontrole WIJHARS
 

Minimalna ilość produktu, podlegająca kontroli, o określonym kodzie CN wskazana jest w rozporządzeniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i odnosi się do określonej wielkości partii produkcyjnej. Do granicznych kontroli realizowanych przez Wojewódzkie Inspektoraty Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (WIJHARS) zaliczamy co najmniej jedną z następujących czynności:

• sprawdzenie dokumentów umożliwiających identyfikację artykułu rolno-spożywczego,
• sprawdzenie atestów jakościowych, wyników badań laboratoryjnych oraz innych dokumentów świadczących o jego jakości handlowej,
• sprawdzenie opakowania, oznakowania, prezentacji artykułu rolno-spożywczego oraz warunków jego przechowywania i transportu,
• oględziny artykułu rolno-spożywczego,
• pobranie próbek i wykonanie badań laboratoryjnych,
• ustalenie klasy jakości artykułu rolno-spożywczego,
• sprawdzanie sposobu produkcji artykułu rolno-spożywczego lub prawidłowości przebiegu procesu technologicznego.

Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych przywożonych musi być dokonana na przejściu granicznym.
 

Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa
 

W przypadku Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa dostępna jest pełna lista roślin, produktów roślinnych i przedmiotów, które w przypadku importu muszą być zaopatrzone w świadectwo fitosanitarne oraz muszą zostać zgłoszone do granicznej kontroli fitosanitarnej.

W przypadku towarów podlegających granicznej kontroli fitosanitarnej, aby przebiegła ona sprawnie, konieczne jest, aby osoba odpowiedzialna za przesyłkę, w sposób prawidłowy wypełniła pierwszą część dokumentu CHED-PP. Kontrola ta również musi odbyć się na przejściu granicznym.
 

Bezpieczeństwo towarów
 

Jeżeli jeszcze do kontroli opisanych powyżej służb dołączymy sprawę bezpieczeństwa produktu – które w UE ma jedną podstawową dyrektywę oraz 32 akty prawne uzależnione od rodzaju towaru, których trzeba przestrzegać, aby prawidłowo wwieść lub wywieść towar i które podlegają kontroli na przejściu granicznym – to jasno widać, że istnieje mnóstwo powodów, dla których towar może zostać zatrzymany przy przekraczaniu granic celnych.
 

Postępowanie celne
 

Po zatrzymaniu towaru rozpoczyna się postępowanie administracyjne (celne), bo trzeba uregulować status celny towaru i dokonać prawidłowych (zgodnych z przepisami prawa) czynności na towarze. W tym przypadku czasem wystarczy zmienić procedurę celną, aby móc przeprowadzić potocznie zwane czynności naprawcze, a niekiedy trzeba towar zniszczyć na koszt importera/eksportera lub powrotnie wywieść, jeżeli przepisy na ten fakt pozwolą.
 

Autorka: ekspert ds. ceł, prawa celnego, handlu zagranicznego. Zajmuje się doradztwem z zakresu przepisów prawa celnego, importu i eksportu towarów i usług, analizą finansowo-ekonomiczną kontraktów międzynarodowych
www.ekspertcelny.pl