Zgodnie z polskimi przepisami osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, jeżeli:

• posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
• przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (kalendarzowym).

Bardzo istotne jest użycie spójnika „lub”. Oznacza on, że spełnienie przynajmniej jednego z kryteriów pozwala uznać podatnika za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce. Wystarczy albo przebywać na terenie Polski powyżej 183 dni w roku, albo mieć tu centrum interesów życiowych.

Osoba, która wyprowadzi się z Polski, nie straci automatycznie statusu polskiego rezydenta podatkowego, jeśli nadal będzie posiadać centrum interesów życiowych w Polsce.
 

Co oznacza status polskiego rezydenta podatkowego?
 

Status rezydenta podatkowego w danym kraju oznacza, że osoba fizyczna jest objęta w tym kraju nieograniczonym obowiązkiem podatkowym. Nieograniczony obowiązek podatkowy polega na tym, że w kraju rezydencji podatkowej trzeba odprowadzać podatki zarówno od dochodów uzyskanych na terenie tego kraju, jak i od przychodów uzyskanych poza jego granicami. Innymi słowy, rezydent podatkowy polski, rozlicza podatki w Polsce od wszystkich dochodów, jakie uzyska, także poza granicami kraju.

To czy rzeczywiście zapłaci podatek w Polsce od dochodów z zagranicy, czy tylko wykaże dochód, bez płacenia podatku to inna kwestia. Decyduje o tym umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, jaką Polska zawarła z danym krajem. Obecnie większość umów zawiera niekorzystne sposoby rozliczania dochodu z zagranicy, które oznaczają konieczność płacenia podatku także w Polsce.

Aby zmienić polską rezydencję podatkową na inną, trzeba uzyskać status rezydenta podatkowego w wybranym państwie i stracić polską rezydencję podatkową. Wbrew obiegowym opiniom nie wystarczy wyjechać z Polski ani założyć spółki poza krajem. Uzyskanie statusu rezydenta podatkowego w dowolnym kraju nie jest problematyczne – każdy kraj chętnie wita kolejnych podatników.

Część krajów ma specjalne zasady i ułatwienia dla osób, które chcą się stać rezydentami podatkowymi (np. Cypr wprowadził zasadę wymaganych 60 dni rezydencji zamiast 183). Znacznie trudniej utracić obecną rezydencję.

Aby przestać być polskim rezydentem podatkowym, należy przestać spełniać oba z kryteriów określających miejsce zamieszkania w Polsce łącznie, czyli:

• nie należy przebywać w Polsce więcej niż 183 dni w roku,
• nie należy posiadać w Polsce centrum interesów życiowych lub gospodarczych.

Samo uzyskanie rezydencji podatkowej w innym kraju i posiadanie np. certyfikatu rezydencji podatkowej zagranicznej jurysdykcji, nie chroni przed roszczeniami Urzędu Skarbowego. Urząd Skarbowy rozpatrzy kryteria polskiej rezydencji podatkowej i tylko wówczas, gdy nie będą one spełnione, uzna osobę za nierezydenta.

Uzyskanie rezydencji podatkowej w innym państwie może potwierdzić odpowiedni certyfikat. Organy podatkowe państwa, którego rezydencję podatkową chce się potwierdzić, wydają taki certyfikat na wniosek podatnika. Certyfikat nie jest potrzebny do formalnego poinformowania polskiego Urzędu Skarbowego o zmianie kraju rezydencji podatkowej.
 

Dokąd warto przenieść rezydencję podatkową?
 

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, gdzie warto przenieść swoją rezydencję podatkową, ponieważ wybór kraju do zmiany rezydencji podatkowej zależy od wielu czynników, takich jak:

• preferencje życiowe i zawodowe,
• wysokość i rodzaj dochodów,
• obowiązujące stawki i ulgi podatkowe,
• istnienie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,
• wymagania formalne,
• koszty uzyskania rezydencji podatkowej,
• jakość życia w danym kraju lub powiązania osobiste.

Wszystko zależy od sytuacji danej osoby i podatków, jakie płaci, czy też branży, w jakiej zarabia. Osoby handlujące kryptowalutami, będą szukać kraju, który pozwala ominąć podatek od kryptowalut. Właściciele spółek mogą być przede wszystkim zainteresowani krajem z nisko opodatkowaną dywidendą. Jednocześnie niezmiernie ważną kwestią jest, nieskupianie się jedynie na jednym rodzaju podatku (np. podatku od obrotu kryptowalutami), lecz szersze spojrzenie na podatki w wybranej destynacji, w tym np. PIT.

Kraje, które cieszą się popularnością wśród osób chcących zmienić rezydencję podatkową to w ostatnich latach: Cypr, Malta, Portugalia, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Szwajcaria, Panama, Estonia. Różnią się one pomiędzy sobą między innymi kosztami przeniesienia rezydencji, wymogami, procedurami.

Uzyskanie statusu rezydenta podatkowego w innym państwie nie zwalnia podatnika z rozliczania się w Polsce z przychodów uzyskiwanych na terenie naszego kraju. Osoby, które zmieniły kraj rezydencji podatkowej, są objęte w Polsce tzw. ograniczonym obowiązkiem podatkowym.

Oznacza to obowiązek odprowadzania w polskim Urzędzie Skarbowym podatków od przychodów uzyskanych na terenie naszego kraju. Zagraniczni rezydenci podatkowi mogą posiadać w Polsce nieruchomości, różnego rodzaju aktywa i z tego tytułu mogą płacić podatek w Polsce.
 

Podwójna rezydencja podatkowa
 

W niektórych przypadkach podatnik uzyskuje status rezydenta podatkowego poza granicami Polski, a mimo to w świetle obowiązujących regulacji cały czas może być uznawany za polskiego rezydenta podatkowego. W takich sytuacjach mówi się o podwójnej rezydencji podatkowej.

Problem pojawia się w przypadku podatników posiadających miejsce zamieszkania w Polsce i w kraju, w którym uzyskali status rezydenta podatkowego. W takim przypadku miejsce zamieszkania do celów podatkowych ustala się na podstawie reguł uzgodnionych w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania, która obowiązuje pomiędzy Polską i krajem, w którym podatnik uzyskał status rezydenta podatkowego. Może to rodzić konfliktu i efekcie podwójne opodatkowanie i konieczność udowadniania rezydencji podatkowej przez podatnika.

W przypadku podatników, którzy mają miejsce zamieszkania na terenie dwóch państw, które mają zawartą umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, kraj rezydencji podatkowej określa się na podstawie ściślejszych więzi, faktu zwykłego przebywania, obywatelstwa lub wzajemnego porozumienia organów obu państw.

Zmiana rezydencji podatkowej z polskiej na inną wymaga przeniesienia ośrodka interesów życiowych do wybranego państwa i przebywania wystarczającą ilość dni w roku. Po uzyskaniu statusu rezydenta podatkowego w wybranym kraju podatnik może rozliczać przychody na zasadach obowiązujących w tym państwie. Warto tu jednak zwrócić uwagę, że wiele państw znacząco ułatwia uzyskanie takiego statusu, ale jednocześnie żadne państwo, w tym Polska, nie sprzyja utracie rezydencji podatkowej przez podatników rozliczających się w ich systemie fiskalnym.

Autorka: dyrektor zarządzająca Admiral Tax oraz Admiral Private