To zdecydowanie za krótko, biorąc pod uwagę skalę rewolucji. Już teraz widać trzy obszary największego ryzyka: drastyczną podwyżkę ryczałtu dla usług świadczonych na rzecz spółek powiązanych, „uszczelnienie” ulgi mieszkaniowej i likwidację popularnych optymalizacji leasingowych, a także redefinicję IP BOX.

Równolegle wchodzi cyfrowa zmiana gry w CIT, czyli JPK_CIT, która dołoży stałej, szczegółowej sprawozdawczości elektronicznej. Źródłowo to wszystko wprost wynika z opublikowanego przez rząd projektu oraz omówień eksperckich. 

Najgłośniejszy punkt to 17 proc. ryczałtu dla przedsiębiorców świadczących usługi na rzecz „własnych” spółek (osobowych lub kapitałowych), w których są wspólnikami, członkami zarządu albo pozostają podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów o cenach transferowych.
Zmiana obejmuje wiele usług, m.in.:

• doradcze, reklamowe, badawcze, architektoniczno-inżynierskie i projektowe,
• obsługę i wynajem nieruchomości,
• działalność badawczo-rozwojowa,
• handel i roboty budowlane.

Przykładowe skutki:

• handel – wzrost podatku z 3 do 17 proc.,
• usługi budowlane – wzrost podatku z 5,5 do 17 proc.,
• wynajem lokalu spółce – wzrost podatku z 8,5/12,5 do 17 proc.

Oznacza to wzrost podatku rzędu 100-600 proc., bez prawa do kosztów. Dla niskomarżowego handlu będzie to zabójcze.

Drugie ognisko zapalne to ulga mieszkaniowa. Do tej pory sprzedaż nieruchomości przed upływem 5 lat można było „uratować” przed PIT, jeśli w ciągu 3 lat środki poszły na własne cele mieszkaniowe, a w praktyce także na mieszkania kupowane dla dzieci czy pod wynajem. Projekt „doprecyzowuje”, że ulga ma służyć zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych podatnika, co ministerstwo wiąże z faktycznym brakiem innego mieszkania lub domu.

Jeśli ktoś sprzedaje większy lokal i chce nabyć mniejszy dla siebie oraz dwie kawalerki dla dzieci to ulga może przepaść, a 19 proc. PIT od dochodu z transakcji stanie się realnym kosztem. To nie jest uszczelnienie luki, tylko zmiana filozofii: odejście od neutralności podatkowej rodzinnych decyzji mieszkaniowych ku restrykcyjnemu „jeden dach nad głową”. Takie rozumienie wprost wynika z komunikacji resortu i serii omówień prasowych projektu. 

Trzeci punkt to przecięcie popularnej ścieżki leasingu. Popularna, najczęściej stosowana ścieżka leasingu wyglądała następująco: leasing—wykup prywatny—darowizna w rodzinie-szybka sprzedaż bez PIT.

Obecnie po darowiźnie najbliższym, sprzedaż po pół roku bywała wolna od podatku. Po zmianach jeśli obdarowany sprzeda rzecz w ciągu 3 lat od darowizny, zapłaci PIT.
 

 
IP BOX – ograniczenie preferencji
 
Ograniczenie w tym zakresie są dwutorowe:

• dochody z IP BOX wchodzą do podstawy daniny solidarnościowej 4 proc. (powyżej 1 mln zł rocznie),
• z preferencji skorzystają zasadniczo tylko podatnicy:
  • zatrudniający co najmniej 3 osoby (pełne etaty przez 300 dni w roku),
  • lub ponoszący porównywalne koszty wynagrodzeń współpracowników.

W efekcie preferencja zostaje ograniczona do większych podmiotów. Freelancing i mikro-B+R zostaną wyeliminowane z systemu.
 

Reklasyfikacja B2B przez PIP
 
Od 2026 r. okręgowy inspektor pracy może decyzją administracyjną stwierdzić, że umowa B2B lub zlecenie to w rzeczywistości stosunek pracy, jeśli warunki wykonywania pracy odpowiadają stosunkowi pracy.

Decyzja jest natychmiast wykonalna w zakresie prawa pracy w zakresie:

• wynagrodzeń,
• urlopów,
• e-akt,
• zgłoszenia do ZUS.

Skutki podatkowo-składkowe dla okresów wstecznych – dochodzone są po upływie terminów odwoławczych lub po prawomocnym wyroku.

Projekt zakłada szybkie i władcze rozstrzygnięcia inspekcji oraz masową reklasyfikację sporów „etat czy B2B” do administracji.
 
JPK_CIT – cyfrowa sprawozdawczość
 
Od 1 stycznia 2025 r. – obowiązek dotyczy największych podmiotów (PGK i podatnicy CIT z przychodem powyżej 50 mln euro). Od 2026 r. – obowiązek będzie dotyczył kolejnych grup (m.in. podatnicy CIT i PIT prowadzący księgi i składający JPK_V7M). Od 2027 r. obejmie pozostałych podatników.

Zakres danych przekazywanych w JPK:

• węzeł kontrahenta z kodem kraju i od 2026 r. numerem NIP (o ile jest nadany),
• numer identyfikujący fakturę w KSeF,
• znaczniki podatkowe na poziomie kont (różnice bilans/podatek),
• osobna struktura dla środków trwałych i WNiP (JPK_ST_KR).

Wymogi dla firm:

• mapowanie planu kont do znaczników podatkowych,
• spójność danych z KSeF,
• słownik kontrahentów z krajami i identyfikatorami,
• uzupełnienie atrybutów w środkach trwałych (dla aktywów przyjętych do 1 stycznia 2025 r. część danych oznacza się jako „brak obowiązku”).

Konsekwencją wprowadzenia cyfrowej sprawozdawczości będą duże zmiany w ERP i księgowości, testy migracyjne i wysokie koszty. Błąd struktury lub brak zgodności z KSeF i słownikami będzie się wiązał z ryzykiem kontroli i sankcji.
 

Zmiany obowiązujące od 2025 r.
 
Choć największa fala regulacji nadchodzi od 2026 r., to nie można zapominać, że już od stycznia 2025 r. weszły w życie istotne modyfikacje w VAT, PIT, CIT i podatku od nieruchomości. Dla wielu firm oznaczają one dodatkowe obowiązki i pułapki, które nakładają się na projektowane reformy.
 
VAT
 
Zwolnienie podmiotowe także dla zagranicznych podatników
Zagraniczne firmy mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego w VAT. Polscy drobni przedsiębiorcy zderzą się z nową konkurencją działającą dodatkowo na preferencyjnych zasadach. Efekt? Lokalny biznes będzie konkurował z podmiotami, które wejdą na rynek z niższą barierą podatkową.
 
Zawężenie procedury marży
Oznacza to koniec z szerokim stosowaniem marży przy imporcie i zakupie dzieł sztuki od twórców. Ograniczenie mocno uderza w galerie i rynek kolekcjonerski.
 
System kaucyjny i nowe ewidencje
Obowiązek prowadzenia dodatkowej ewidencji nie spoczywa już tylko na producentach napojów, ale też na podmiotach reprezentujących.
 
8 proc. VAT na nawozy, środki ochrony roślin i pasze
Od kwietnia 2025 r. stawka jest doprecyzowana definicjami branżowymi. Każdy rolnik i dystrybutor musi teraz pilnować klasyfikacji towarów bardziej niż kiedykolwiek. Przeoczenie definicji to potencjalny spór i ryzyko podatkowe.
 
Integracja kasy z terminalem
Długo odraczany obowiązek nie wszedł w życie. Formalnie przepisy uchylono, co pokazuje legislacyjny chaos ostatnich lat.

 
CIT
 
Indywidualne stawki amortyzacji – dostępne tylko dla inwestycji w gminach o wysokim bezrobociu i niskiej zamożności. W teorii wsparcie lokalnych inwestycji, w praktyce – bardzo wąskie i trudne do spełnienia kryteria.

PIT
 
Metoda kasowa dla przychodów
Część przedsiębiorców może rozliczać przychody dopiero po zapłacie faktury. To realna ulga dla płynności, ale z wieloma wyjątkami i ograniczeniami.
 
Straty do odliczenia
Od teraz można je kompensować także przy ryczałcie
z najmu prywatnego czy sprzedaży przetworzonych produktów rolnych i zwierzęcych.

Podatek od nieruchomości
 
Nowe definicje
Dotyczą one budynku, budowli i obiektu budowlanego. Od 2025 r. to już nie tylko fundamenty i dach, ale też instalacje oraz wymóg robót budowlanych. Katalog budowli rozpisano szczegółowo w ustawie – wprost obejmuje elektrownie, magazyny energii czy fundamenty pod maszyny.
 
Obiekty małej architektury i trwały związek z gruntem
Pergole, grille, wiaty rowerowe i place zabaw formalnie objęto przepisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Definicja „trwałego związku” jest szeroka i może prowadzić do sporów. Jeśli obiekt zostanie potraktowany jako budowla, podatek wyniesie 2 proc. od wartości (np. wiata o wartości 50 tys. zł = 1.000 zł rocznie).
 
Garaże jako część mieszkalna
Pomieszczenia na pojazdy w budynkach mieszkalnych zostały zrównane z częścią mieszkalną. Garaż w bryle domu/bloku liczony jest stawką mieszkalną (np. około 8 zł/m² rocznie). Gdy garaż traktowany jest jako osobny lokal użytkowy, podatek może wynieść nawet 22 zł/m².

Jeśli jednak garaż zostanie uznany jako budowla wówczas podatek wyniesie 2 proc. od wartości. W przypadku garażu którego wartość wynosi 100 tys. zł, roczny podatek wyniesie 2 tys. zł).
 

Autor: adwokat z kancelarii Pomorski Tax Legal Finance